Bệnh nhân đến cấp cứu tại khoa cấp cứu Bệnh viện Nhân dân 115 (Q.10, TP.HCM) chiều 16-7 - Ảnh: DUYÊN PHAN

Khoa cấp cứu Bệnh viện Chợ Rẫy với không khí ngột ngạt bao trùm bởi người bệnh, thân nhân và tiếng còi xe cứu thương hú inh ỏi. Cứ khoảng 5 phút lại có một bệnh nhân được chuyển đến đây bằng xe cấp cứu.

Cấp cứu dồn dập

17h10 ngày 14-7, chiếc xe cứu thương của Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ hú còi inh ỏi, gấp gáp như sinh mạng của người bệnh nằm trên xe.

Xe dừng, cửa mở, tiếng hô hoán, tiếng bước chân thình thịch... Băng ca nhanh chóng được đẩy ra.

Một cụ già nằm thoi thóp bên cạnh một nhân viên mặc áo blouse trắng đang liên tục bóp bóng oxy hỗ trợ hô hấp nhân tạo.

Khoảng 10 phút sau, bệnh nhân được nhân viên y tế nhanh chóng đẩy vào khoa cấp cứu và được đến khoa hồi sức tích cực - nơi tiếp nhận, cấp cứu những ca bệnh nặng.

Tại đây theo quan sát chỉ có người thân và nhân viên y tế của Bệnh viện Đa khoa trung ương Cần Thơ liên tục bóp bóng oxy.

Đến 17h34, một nhân viên y tế đến khám chóng vánh rồi rời đi khám cho các bệnh nhân kế bên.

Ngay giữa phòng cấp cứu, chúng tôi chứng kiến bệnh nhân P.T.H. (60 tuổi) đang cố cựa quậy đôi bàn tay yếu ớt gãi sột soạt. Khắp người bệnh nhân này có nhiều vùng bị lở loét, rướm máu, các tĩnh mạch dưới da nổi lên.

18 năm nay bà H. bị bệnh tiểu đường và có biểu hiện ngứa toàn thân gần một năm qua.

"Sáng 15-7, mẹ tôi có biểu hiện khó thở, tụt huyết áp nên gia đình đưa bà đi cấp cứu. Nhập cấp cứu từ lúc 13h30, đến 17h30 chỉ có hai nữ điều dưỡng đến đo điện tim rồi rời đi" - con gái bà H. nói.

Liên quan đến sự cố bà Nguyễn Thị Trí (ngụ Q.8, TP.HCM) tử vong sau 4 giờ chuyển vào Bệnh viện Chợ Rẫy cấp cứu, báo Tuổi Trẻ tiếp nhận rất nhiều thông tin từ người nhà bệnh nhân phản ảnh một số bất cập trong quy trình cấp cứu chậm trễ, thái độ phục vụ chưa tốt của nhân viên y tế với người bệnh tại bệnh viện này.

Một năm trôi qua, anh Trọng Nghĩa (26 tuổi, ngụ Q.Bình Tân) vẫn chưa thể quên nỗi đau mất đi người mẹ của mình, bà N.T.S. (60 tuổi).

Theo anh Nghĩa, mẹ anh bị suy thận, suy tim, viêm phổi... được chuyển từ Bệnh viện An Bình (Q.5) qua Bệnh viện Chợ Rẫy lúc 20h30 ngày 7-9-2018.

Tại đây khi làm thủ tục, các bác sĩ đều biết tình trạng bệnh lý của bà. "Tôi nói mẹ rất mệt, các bác sĩ cho mẹ thở máy. Mẹ kêu nóng quá, tôi lấy quạt cho mẹ thì một nhân viên đuổi ra ngoài. Từ 20h30 đến 16h30 hôm sau, mẹ tôi lên cơn co giật mới được chuyển qua chạy thận đến gần trưa thì qua đời" - anh Nghĩa kể.

Bệnh nhân được bác sĩ và người nhà nhanh chóng đưa vào khoa cấp cứu tại Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM) sáng 16-7 - Ảnh: MAI THƯƠNG

Phải tuân thủ quy trình cấp cứu

Trong số các bệnh viện thuộc Sở Y tế TP.HCM, Bệnh viện Nhân dân 115 là nơi có lượng bệnh nhân đến cấp cứu mỗi ngày cao nhất.

TS.BS Phan Văn Báu - giám đốc Bệnh viện Nhân dân 115 - cho rằng kể từ khi Bệnh viện Chợ Rẫy hạn chế việc tiếp nhận người bệnh từ các bệnh viện, đơn vị trở thành nơi có số lượng bệnh nhân cấp cứu đông nhất của TP, với khoảng trên 400 người/ngày.

"Mỗi năm chúng tôi gánh khoảng 50% số bệnh nhân đột quỵ của TP, rồi tim mạch, tai nạn giao thông... Mặc dù rất gần với các bệnh viện khác nhưng cuối cùng bệnh nhân lại được chuyển vào Bệnh viện Nhân dân 115. Hiện có 100 máy thở lúc nào cũng xài hết công suất" - bác sĩ Báu nói.

Đối với quy trình cấp cứu cho bệnh nhân, theo bác sĩ Báu, các bác sĩ sẽ tiến hành phân loại bệnh nhân bệnh nặng, các bộ phận bị tổn thương, còn nhẹ phải lùi lại chờ xử lý sau.

"Với một bệnh nhân đa chấn thương, các bác sĩ kiểm tra ưu tiên cấp cứu về hệ hô hấp, tuần hoàn và thần kinh. Đây chính là các tổn thương trực tiếp đe dọa đến tính mạng người bệnh" - bác sĩ Báu phân tích và khẳng định tất cả các quy trình này thực hiện trên nguyên tắc được huấn luyện.

Theo bác sĩ Báu, để giảm thiểu các sự cố đáng tiếc thì quy trình cấp cứu phải được tuân thủ theo quy định chuyên môn.

Ngoài ra phải đào tạo huấn luyện người thực hiện và thường xuyên tổ chức kiểm tra đánh giá chất lượng để kịp thời chấn chỉnh.

Còn bác sĩ Châu Văn Đính - giám đốc Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình - cho biết trung bình một ngày bệnh viện nhận khoảng 150 ca cấp cứu với các chấn thương chủ yếu do tai nạn giao thông, lao động từ các tỉnh.

Để giảm thiểu tình trạng chuyển vượt tuyến, đơn vị triển khai xây dựng một số bệnh viện vệ tinh ở các tỉnh như Khánh Hòa, Ninh Thuận, Kiên Giang, Long An, Bình Dương...

"Mọi quy trình cấp cứu đều tuân thủ ưu tiên từ ca nặng đến nhẹ, người già và trẻ em, phụ nữ mang thai" - bác sĩ Đính nói.

Nguồn: Sở Y tế TP.HCM - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Ưu tiên sàng lọc, phân luồng bệnh nhân

Theo Bệnh viện Chợ Rẫy, hiện mỗi ngày đơn vị có tới 3 ca trực cấp cứu, mỗi ca trực có khoảng 10 - 11 bác sĩ với lượng bệnh nhân cấp cứu lên đến trên 400 người/ngày.

Một cán bộ của bệnh viện này ví von bệnh viện như "cái giỏ" bởi thường xuyên phải tiếp nhận tất cả các ca bệnh nặng, khó từ các bệnh viện tuyến tỉnh và TP.

"Ở đâu có thể từ chối chứ Bệnh viện Chợ Rẫy không thể từ chối hoặc lựa chọn bệnh nhân. Bệnh nhân chuyển vào đây chúng tôi phải xử trí đến khi họ ổn định mới có thể chuyển qua một số bệnh viện vệ tinh khác tiếp tục điều trị" - vị này nói.

Từ việc tiếp nhận 28.000 lượt cấp cứu/quý cách đây 2 năm, đến nay Bệnh viện Chợ Rẫy phải tiếp nhận khoảng 35.000 lượt/quý. Trong đó số bệnh nhân chuyển từ bệnh viện tuyến dưới lên thường chiếm trên 50%.

"Khoa cấp cứu luôn quá tải, gần như vượt quá 100% công suất vào các ngày lễ. Đặc biệt có thời điểm công suất mổ cấp cứu của bệnh viện là 150 ca/ngày nhưng nhiều ca phải nằm chờ nhiều giờ không thể lên được phòng mổ vì quá tải" - một lãnh đạo Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ.

Nhằm giảm những sự cố đáng tiếc trong cấp cứu, PGS.TS Tăng Chí Thượng - phó giám đốc Sở Y tế TP.HCM - cho biết vào tháng 5-2019, sở đã ban hành danh mục bao gồm 15 khuyến cáo "triển khai các hoạt động nâng cao năng lực cấp cứu của các bệnh viện và cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn TP".

Danh mục này khuyến cáo các cơ sở y tế phải tuân thủ 15 điểm nhằm nâng cao năng lực cấp cứu bệnh nhân.

Nguyên tắc "4 giờ"

Không chỉ tại Việt Nam, tình trạng quá tải bệnh nhân tại khoa cấp cứu là một vấn đề trở nên đáng lo ngại tại nhiều quốc gia trên thế giới như Mỹ, Anh, Úc...

Tại các nước này, một trong những giải pháp nhằm giảm tải cho khoa cấp cứu đó là đưa ra nguyên tắc "4 giờ". Nghĩa là bằng nhiều cách không để bệnh nhân lưu lại khoa cấp cứu của bệnh viện trên 4 giờ.

Để thực hiện nguyên tắc "4 giờ", Tổ chức Dịch vụ y tế quốc gia của Anh triển khai đồng thời nhiều giải pháp cho các bệnh viện công.

Cụ thể, tăng thêm điều dưỡng cấp cứu, tăng số lượng bác sĩ chuyên khoa cấp cứu, bổ sung ngân sách đầu tư vào việc hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và trang thiết bị cho các khoa cấp cứu.

Cho phép điều dưỡng điều trị cấp cứu (Emergency Nursing Practitioner - ENP) được phép đánh giá, điều trị và chỉ định xuất viện mà không cần chờ y lệnh của bác sĩ chuyên khoa.

Bệnh nhân nằm đầy khoa cấp cứu tại Bệnh viên Nhân dân 115 (Q.10, TP.HCM) chiều 16-7 - Ảnh: THANH YẾN

Đặc biệt tổ chức hệ thống sàng lọc phân luồng bệnh nhân vào khoa cấp cứu theo 4 luồng gồm cấp cứu bệnh nhân bệnh lý và chấn thương nhẹ, bệnh nhân bệnh lý và chấn thương nặng, nhập viện nội khoa và nhập viện ngoại khoa.

Từ đó một nhóm bác sĩ và điều dưỡng có kinh nghiệm được giao trách nhiệm đưa ra giải pháp "xem và điều trị" nhằm giải quyết ngay những ca vào khoa cấp cứu với những bệnh lý và chấn thương nhẹ, không nhất thiết phải chờ các bác sĩ chuyên khoa quyết định.

Ngoài ra triển khai dịch vụ khám bệnh ngoài giờ do các bác sĩ gia đình đảm trách, tư vấn qua điện thoại 24/24 giờ nhằm giảm số lượng bệnh nhân đến thẳng các khoa cấp cứu.

Và một nguyên tắc được đưa ra là các bác sĩ chuyên khoa được phân công trách nhiệm phụ trách cấp cứu không được làm những công tác khác mà chỉ tập trung cho công tác điều trị bệnh nhân cấp cứu.