Nhiều ý tưởng, giải pháp đã được đề xuất như thay đổi cách làm, lập quỹ phát triển hạ tầng vùng, áp dụng một số nội dung cơ chế chính sách đặc thù phát triển TP.HCM (nghị quyết 98) cho cả vùng... với mục tiêu chung thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển vùng Đông Nam Bộ.

Làm cách cũ, 100 năm mới xong metro

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng, phó chủ tịch thường trực Hội đồng Đông Nam Bộ, thẳng thắn: "TP.HCM và Hà Nội sẽ phải mất 100 năm mới hoàn thành 8 - 9 tuyến metro nếu theo cách làm cũ". 

Theo ông Dũng, 16 năm qua, TP.HCM chưa làm xong 20km thuộc tuyến đường sắt metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), còn tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) loay hoay giải phóng mặt bằng. 

Theo bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, dự kiến tổng nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng giao thông vùng Đông Nam Bộ khoảng 738.500 tỉ đồng. Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 khoảng 342.000 tỉ và giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 396.500 tỉ đồng, tập trung đầu tư vào các dự án trọng điểm, liên kết vùng, tạo động lực lan tỏa. Nhu cầu vốn rất lớn, quan trọng giải pháp nào để có đủ nguồn lực.

Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng cần cách làm mới để huy động, khai thác các nguồn lực mới, cơ hội mới làm đòn bẩy đẩy nhanh việc đầu tư mạng lưới metro. 

Vì vậy, trong 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chính của hội đồng trong sáu tháng cuối năm 2023 mà ông Dũng nêu, đáng chú ý có nhóm giải pháp huy động vốn đầu tư. Nhóm giải pháp này gồm có nghiên cứu lập quỹ phát triển hạ tầng vùng, cũng như huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực. 

Tinh thần đầu tư công dẫn dắt, kích hoạt nguồn lực ngoài nhà nước nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế của vùng. Ưu tiên nguồn ngân sách trung ương từ nguồn dự phòng, tăng thu để đầu tư các dự án cấp bách liên vùng.

Riêng TP.HCM, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất cơ chế cho phép TP vay một khoản đủ lớn khoảng trên dưới 20 tỉ USD để hoàn thành đồng bộ các tuyến đường sắt đô thị (metro) theo quy hoạch. 

Từ đó giải quyết việc ùn tắc giao thông, nâng cao năng lực cạnh tranh, thu hút đầu tư, tạo động lực phát triển mạnh mẽ và mở rộng không gian TP bằng cách kéo dài đường sắt TP.HCM qua các địa phương. 

Đồng thời, góp phần phát triển các đô thị vệ tinh, tận dụng không gian ngầm và phát triển được các mô hình TOD (phát triển đô thị gắn kết với giao thông công cộng) dọc các tuyến metro.

Tập trung hình thành kết nối chiến lược

Kết luận hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh nhiều đến các yêu cầu về tạo sự thống nhất cao ở tất cả các cấp, các ngành về yêu cầu cấp bách phải đẩy mạnh hợp tác, liên kết nội vùng, liên vùng. 

Từ đó, tạo không gian kinh tế thống nhất, khắc phục các điểm nghẽn, huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, nâng cao khả năng cạnh tranh vùng.

Thủ tướng cơ bản thống nhất với dự thảo kế hoạch triển khai thực hiện nhiệm vụ sáu tháng cuối năm 2023. Thủ tướng giao các thành viên hội đồng khẩn trương đôn đốc, có ý kiến góp ý và hoàn thiện các thủ tục liên quan nhằm sớm trình cấp có thẩm quyền phê duyệt các quy hoạch liên quan đến vùng. Các địa phương cũng sớm hoàn thiện quy hoạch tỉnh, nhất là TP.HCM.

Thủ tướng cho biết ông và Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng sẽ tập trung chỉ đạo đẩy nhanh việc này để hình thành được sự kết nối về chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, kết cấu hạ tầng tạo không gian kinh tế thống nhất giữa các địa phương trong vùng. 

"Quy hoạch phải có tư duy chiến lược, tầm nhìn dài hạn; phải chỉ ra và phát huy được các tiềm năng khác biệt, cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh, hạn chế, hóa giải các khó khăn, tồn tại, thách thức", Thủ tướng nhấn mạnh.

Cũng tại hội nghị, một số đại biểu đề xuất nghiên cứu áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù có tính đột phá, vượt trội trong nghị quyết 98 về thí điểm cơ chế đặc thù phát triển TP.HCM cho cả vùng Đông Nam Bộ để tạo cơ chế phát triển và thúc đẩy liên kết vùng. 

Thủ tướng đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu kỹ lưỡng, đề xuất các cơ chế, chính sách đổi mới, nhằm phát triển vùng. Trong đó có các cơ chế, chính sách về điều phối, phát triển liên kết vùng.

Thủ tướng yêu cầu các bộ, địa phương khẩn trương kiện toàn bộ máy tổ điều phối cấp bộ, cấp tỉnh với tổ chức, biên chế gọn nhẹ. Sử dụng bộ máy, nhân lực đang có và giao việc cụ thể, bảo đảm các tổ điều phối bắt tay ngay vào các nhiệm vụ liên quan đến điều phối và liên kết vùng. 

Công tác tham mưu của tổ điều phối của các bộ, ngành, các địa phương cần chủ động, sáng tạo, mạnh dạn đề xuất các ý tưởng hay, cách làm mới, dám nghĩ, dám làm, dám đột phá. 

Bộ trưởng, chủ tịch UBND các tỉnh, TP trong vùng thực hiện các chức năng, nhiệm vụ được phân công, hoàn thành nhiệm vụ với trách nhiệm cao nhất, báo cáo kết quả theo quy định.

Thủ tướng: Nghiên cứu lập quỹ phát triển hạ tầng vùng Đông Nam Bộ

Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp các cơ quan nghiên cứu hình thành quỹ phát triển hạ tầng vùng, cố gắng hoàn thành trong quý 3-2023.