Nhiều trường thưởng cả trăm triệu đồng cho một bài báo công bố quốc tế - Ảnh: TỰ TRUNG

Tuy vậy, việc thưởng lớn cũng để lại những mặt trái như giảng viên trường này lại "âm thầm" đứng tên bài báo trường khác để nhận thưởng.

200 triệu đồng/bài

Cách đây ba năm, Trường ĐH Kinh tế TP.HCM đưa ra chính sách khen thưởng cho giảng viên có bài báo công bố quốc tế. Mức thưởng cao nhất 200 triệu đồng/bài. Số lượng bài báo công bố quốc tế của trường cũng tăng dần đều trong những năm gần đây. Trong đó, năm 2016 có 44 bài, 2017 là 57 bài, 2018 là 60 bài và năm 2019 có 82 bài.

GS.TS Nguyễn Trọng Hoài - phó hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế TP.HCM - cho biết chính sách khuyến khích cũng phần nào giúp gia tăng bài báo quốc tế của trường bên cạnh các quy định về nghiên cứu khoa học bắt buộc đối với giảng viên, số tiến sĩ tăng, thành lập các nhóm nghiên cứu mạnh. Kinh phí thưởng tối đa mỗi năm khoảng 2 tỉ đồng.

Trong khi đó, số bài báo công bố quốc tế của Trường ĐH Mở TP.HCM tăng từ 16 bài năm 2017 lên 62 bài năm 2018. PGS.TS Nguyễn Minh Hà, hiệu trưởng nhà trường, cho biết trường bắt đầu chính sách thưởng công bố quốc tế từ năm 2017 và có điều chỉnh mức thưởng theo hướng tăng lên. Mức thưởng dao động từ 40-100 triệu đồng/bài tùy loại tạp chí.

Theo ông Hà, số bài báo quốc tế tăng lên có tác động rất lớn từ chính sách khuyến khích của trường.

"Nếu không tự chủ, trường sẽ khó có thể đưa ra chính sách khuyến khích với mức thưởng như vậy do tài chính và các quy định liên quan. Việc thưởng tuy chưa nhiều nhưng đã tạo động lực cho giảng viên, nghiên cứu sinh chú ý hơn đến việc công bố. Giảng viên cũng chú ý kết nối với các giáo sư ở các trường nước ngoài".

Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật TP.HCM cũng áp dụng chính sách thưởng công bố quốc tế cách đây 5 năm. Tuy nhiên lúc đầu chỉ ở mức 10, 20 triệu đồng và hiện nay mức cao nhất là 100 triệu đồng cho tác giả đứng đầu bài báo ISI.

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, hiệu trưởng, cho biết chính sách khuyến khích này đã có tác động tích cực khi số lượng công bố quốc tế của trường tăng theo từng năm. Năm 2018 trường chỉ có 50 bài, năm 2019 tăng lên 92 bài.

Với các trường công lập, mức thưởng tuy thấp hơn nhưng cũng có tác động tích cực. Tại Trường ĐH Ngân hàng TP.HCM, mức cao nhất 40 triệu đồng, thấp nhất 6 triệu đồng. Số bài công bố quốc tế ISI, Scopus của trường cũng tăng mạnh từ 16 bài năm 2017 lên 62 bài năm 2019.

Đại diện một trường ĐH công lập khác cho biết hai năm nay trường mới tiến hành thưởng công bố quốc tế với giá trị 10 triệu đồng/bài ISI, Scopus. Đó cũng là nỗ lực của trường nhằm khuyến khích giảng viên tham gia công bố quốc tế vì tác động đến uy tín và xếp hạng của trường trong các bảng đánh giá quốc tế.

Những mặt trái...

Với chính sách thưởng tiền lớn, bên cạnh yếu tố thúc đẩy giảng viên nghiên cứu khoa học còn để lại những mặt trái.

Theo ông Nguyễn Đức Trung - phó hiệu trưởng ĐH Ngân hàng TP.HCM, mức thưởng của trường chưa cao khiến một số giảng viên trong trường khi công bố quốc tế đã đứng tên trường ĐH khác.

"Tôi biết mức thưởng trường ấy chi cho một bài báo như vậy là 100 triệu đồng. Tôi biết có trường ký hợp đồng với giảng viên cơ hữu trường khác, trả phí và khi công bố chỉ đứng tên trường mình. Đó là hình thức mua bài báo khoa học".

Ông Trung đánh giá việc giảng viên trường này kết hợp với giảng viên trường khác trong và ngoài nước nghiên cứu, công bố là điều bình thường bởi nghiên cứu khoa học đòi hỏi một nhóm người mới có thể thực hiện được.

"Tuy nhiên, làm giảng viên cơ hữu trường này nhưng nhận tiền và đứng tên công bố ở trường khác là hành vi gian dối. Chúng tôi đã cảnh báo giảng viên của trường về vấn đề này" - ông Trung nói.

Theo PGS.TS Nguyễn Minh Hà, ở các nước, trường ĐH cũng có quỹ nghiên cứu nhưng giáo sư đóng vai trò rất quan trọng trong việc tự tìm các dự án của doanh nghiệp, nhà nước đem về trường nghiên cứu.

Ngoài đem kinh phí về cho trường, giáo sư sẽ tìm người cùng thực hiện dự án với mình, mua sắm máy móc phục vụ việc nghiên cứu. Sau khi hoàn thành, công bố, số máy móc này trở thành tài sản của trường.

Đó là cách nghiên cứu và chuyển giao mà chúng ta cần học hỏi, vừa đem lại kinh phí, máy móc thí nghiệm hiện đại cho trường, vừa thúc đẩy hoạt động nghiên cứu cũng như chuyển giao công nghệ.

"Trước mắt trường thưởng để tạo động lực giảng viên nghiên cứu. Khi đội ngũ đủ mạnh, trường khuyến khích giảng viên tìm dự án bên ngoài để triển khai nghiên cứu trong trường" - ông Hà nói thêm.

Tiến sĩ 9X sở hữu 20 bài báo quốc tế

TTO - Nguyễn Duy Tâm được tuyển vào một dự án thuộc Quỹ nghiên cứu quốc gia Singapore, anh làm nghiên cứu rồi được cử luôn làm trưởng nhóm.