Cảnh kẹt xe ở Bangkok, Thái Lan - Ảnh: Reuters

Là thủ đô, Bangkok được đầu tư rất lớn về cơ sở hạ tầng và giao thông vận tải. Có thể nói rất ít nơi nào trên thế giới có đầy đủ các loại hình giao thông công cộng như Bangkok, từ tàu điện ngầm, tàu điện trên cao, taxi, xe buýt trên cả đường bộ và đường sông.

Ấy vậy mà Bangkok vẫn cứ kẹt, kẹt vào bất cứ lúc nào trong ngày.

Đủ các loại hình giao thông công cộng

Đem thắc mắc này hỏi các bạn Thái Lan khác, rằng tại sao Bangkok cứ kẹt xe hoài vậy, tôi nhận được câu trả lời ngắn gọn: “Do thói quen cả thôi”.

Đầu tiên có lẽ phải kể đến xe buýt đường sông, loại hình giao thông vận tải rất ít nơi nào có được bởi còn phụ thuộc vào yếu tố địa lý. Trong lịch sử, giao thông đường sông đã từng là phương thức di chuyển chính của Bangkok - nơi có hệ thống sông ngòi chằng chịt.

Ngày nay, nó tiếp tục được phát triển, nâng cao chất lượng vừa phục vụ du lịch vừa giảm thiểu tình trạng tắc đường ở Bangkok.

Kế đến là hệ thống xe buýt. Sớm nhất là xe buýt được Hoàng gia Thái Lan trợ giá. Chất lượng của các xe này hiện nay dù đã xuống cấp nhiều, song vẫn luôn trong tình trạng quá tải do nhu cầu vẫn còn quá lớn.

Mới mẻ và hiện đại hơn thì có xe buýt nhanh (BRT) cũng mới được đưa vào sử dụng, hứa hẹn là sự thay thế tiện lợi và rẻ hơn tàu điện ngầm (MRT) và tàu điện trên cao (BTS).

Được đưa vào sử dụng từ năm 1999, đến nay hệ thống BTS tại Bangkok gồm 2 tuyến chính (Silom và Sukhumvit) là một trong những hệ thống giao thông công cộng chuyên chở lớn nhất. Tính đến cuối tháng 3-2017, trung bình mỗi ngày hệ thống này phải gồng mình chở hơn 690.000 lượt hành khách, với giá vé dao động từ 15-40 baht (khoảng 10.000-26.000 đồng VN).

Sinh sau đẻ muộn BTS là hệ thống MRT cũng với 2 tuyến chính. Tuy nhiên, so với BTS, MRT không phải là lựa chọn ưa thích của người dân Thái Lan.

Thói quen và sự dễ dãi

Phần lớn những người dân Thái Lan mà tôi hỏi đều cho biết họ ít khi sử dụng các phương tiện giao thông công cộng bởi họ nghĩ rằng nó rất bất tiện. Đây là vấn đề khiến Bangkok cứ mãi kẹt xe.

Lấy trường hợp như BRT, Bangkok có 5 tuyến BRT đang vận hành, trung bình mỗi ngày chuyên chở khoảng 15.000-25.000 lượt hành khách, thấp hơn mức dự đoán tối thiểu 35.000 lượt.

Các cuộc khảo sát và điều tra, phân tích của chính quyền đều cho thấy BRT sẽ là lựa chọn mới của người dân, có thể cắt giảm tới 10 tỉ baht mỗi năm chi phí về thời gian, chi phí vận hành...

Cũng giống như tại VN, BRT tại Thái Lan có các trạm dừng và làn đường riêng. Các cơ sở hạ tầng phụ trợ cho BRT rẻ và đơn giản hơn nhiều so với các loại hình khác, như BTS.

Để xây dựng một tuyến BRT dài 16,5km, người ta chỉ bỏ ra khoảng 2 tỉ baht và một năm để hoàn thành trong khi với chiều dài tương tự, BTS sẽ tiêu tốn ít nhất 25 tỉ baht.

Thế nhưng, bất chấp những lợi ích đó, BRT vẫn ế khách. Tại sao vậy?

Phần nhiều là do thói quen sử dụng của người dân Bangkok. Jasmin Pogoy Lawas, một học sinh trung học tại Bangkok, khi được hỏi cho biết: “Tôi thích đi ôtô hơn BRT hay các loại hình khác. Nó thoải mái hơn nhiều, với lại khu tôi ở cách xa các trạm xe buýt lắm”.

Giống như Jasmin, nhiều bạn trẻ Thái Lan ngày nay thích sử dụng ôtô hơn các phương tiện giao thông công cộng khác. Ngoài ra, người trẻ thích nghi rất nhanh các loại hình giao thông mới (Uber) hay xe cá nhân trong khi những người lớn tuổi, dù không thích xe buýt, cũng rất ít khi chọn các hình thức khác.

Ông Krissada Promvek, một người từng nhiều năm sống ở Bangkok, cho biết: “Ít người trẻ sử dụng xe buýt lắm, phần vì nó bất tiện về đường đi, phần khác vì chất lượng phục vụ không được tốt. Thường thì chỉ có khách du lịch muốn đi cho biết hoặc những người không có lựa chọn nào khác mới chọn xe buýt”.

Theo ông Promvek, sở dĩ Bangkok luôn kẹt xe như hiện nay là do chính sách của chính phủ từ năm 2011, cụ thể là chính sách “chiếc xe đầu tiên”. Nó tạo điều kiện cho tất cả những người thu nhập thấp, mới ra trường có thể sở hữu ôtô với giá cả phải chăng.

Kết quả là hàng trăm nghìn ôtô mới xuất hiện trên đường phố Bangkok và hơn 100.000 người mắc nợ các công ty ôtô, mất khả năng chi trả.

Một lý do khác là do việc lấy bằng lái xe ôtô ở Thái Lan quá dễ, nhiều nông dân ở các tỉnh lân cận, trong thời gian nông nhàn đã đổ về Bangkok làm tài xế taxi khiến tình trạng kẹt xe thêm trầm trọng.

Chính phủ Thái Lan đang nỗ lực giảm thiểu tình trạng kẹt xe và thay đổi thói quen sử dụng phương tiện giao thông của người dân. Tuy nhiên, xem ra sẽ còn mất một thời gian dài để tạo ra sự khác biệt khi sử dụng ôtô gần như đã là một phần trong cuộc sống của người Thái.