Cựu chiến binh Bùi Văn Thanh - thành viên trong nhóm bơi vào đảo Cô Lin cắm cờ và tiêu rạng sáng 14-3-1988 trước khi cuộc thảm sát Trường Sa diễn ra - hồi ức về những thời khắc bi tráng - Ảnh: My Lăng

Tàu vận tải đổ bộ HQ505 còn có tên gọi là Dương Vận Hạm Vũng Tàu. Trước khi bị tàu chiến Trung Quốc bắn cháy, chỉ vài tiếng trước khi cuộc thảm sát Gạc Ma ngày 14-3-1988 xảy ra, một nhóm chiến sĩ của tàu 505 đã bí mật bơi vào đảo kịp cắm cờ và cắm tiêu khẳng định chủ quyền trên bãi cạn Cô Lin.

Đêm căng thẳng

Trước đó, khoảng 2h sáng 14-3, nhận thấy những hành động khiêu khích đầy nguy hiểm của tàu chiến Trung Quốc, chỉ huy tàu 505 đã hội ý và nhận định: đến sáng 14-3 quân Trung Quốc sẽ điều động lực lượng đến gây xung đột đánh chiếm đảo.

Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ điện báo cáo khẩn cấp về Sở chỉ huy quân chủng xin chỉ thị. Ngay sau đó, 505 nhận được bức điện của Tư lệnh Giáp Văn Cương: Cắm cờ cắm tiêu, lao tàu lên chiếm đảo!

Ban chỉ huy tàu đã lựa chọn những thủy thủ bơi giỏi nhất, có kinh nghiệm nhất cử đi trong nhóm cắm cờ.

“4h30 sáng 14-3-1988 chúng tôi đã dậy, tập trung nhận nhiệm vụ bơi vào đảo cắm cờ, cắm tiêu” - hạ sĩ Bùi Văn Thanh, chiến sĩ ngành cơ điện tàu HQ505 hiện đang sống ở Hải Phòng, nhớ lại.

Ông kể: “Cả đêm 13-3 cho đến khuya, tình hình vô cùng căng thẳng. Từ chiều 13-3, tàu chiến Trung Quốc cứ thả trôi về phía mình, khi đến gần nó lại nổ máy chạy ra. Nó muốn thử xem mình có sợ, có bỏ chạy không. Tàu neo cách đảo gần 1 hải lý.

Đêm xuống, tàu chiến bao vây mình. Nó cứ đưa tàu đến cạnh, dùng loa phóng thanh đuổi mình đi, dọa không đi sẽ dùng vũ lực. Rồi nó quay pháo chĩa hết về tàu mình. Cả đêm nó xua đuổi, khiêu khích, đe dọa, tra tấn bằng loa. Mình cứ neo đấy, phòng thủ.

Phải nói là chỉ huy tàu rất bình tĩnh, bản lĩnh. Các anh nói anh em không được mắc mưu khiêu khích, không được đáp trả, về vị trí sẵn sàng làm nhiệm vụ.

Tàu mình là tàu vận tải, làm gì có vũ khí chiến đấu, chỉ có vũ khí tự vệ. Trên tàu chỉ có 6 khẩu pháo 40 li là loại pháo tự vệ không phải pháo tấn công. Mỗi người chỉ có một khẩu AK là loại súng bộ binh tự vệ, không bắn tàu nó được”.

5h40 sáng 14-3-1988, đại úy Võ Tá Du (bí thư chi bộ, thuyền phó chính trị) chỉ huy một nhóm gồm 12 cán bộ, chiến sĩ lao xuống biển, bơi vượt qua 1.500m vào đảo để cắm cờ và tiêu.

“Cô Lin là đảo chìm nên lúc đó chưa nhìn thấy đảo, cứ nhằm hướng có sóng trắng tung lên mà bơi vào. Hôm đó biển rất êm.

Bộ đội mình chỉ mặc quần đùi, nối nhau bơi vào đảo. Người này bơi cách người kia 1m, san sát nhau. Có lúc gặp nước ngược, nước quẩn thì hơi nguy hiểm. Cách đảo khoảng 500m, biển sâu lắm, 40-50m. Nhưng anh em toàn dân bơi lội giỏi nên xử lý tốt.

Chúng tôi vừa bơi vừa mang theo hàng trăm ký vật tư như cuốc, thuổng, 5-6 cái xà beng... trên một cái phao bè. Xà beng nặng lắm. Mỗi cái 15-20kg rồi. Phao bè không có chân vịt, chỉ có dây bám xung quanh. Anh em vừa bơi vừa đẩy.

Khi vào đến mép đảo thì cầm dây vừa lội vừa kéo phao bè vào đảo. Vất vả nhất là lúc gần vào đảo. Nước biển gặp bãi san hô bị cản lại, tạo thành sóng rất mạnh. Anh em cứ bị sóng đẩy ra rồi lại rút vào. Vật lộn mãi một lúc mới tập kết được vật tư lên đảo” - hạ sĩ Bùi Văn Thanh kể.

Chân tay ứa máu

“Chạm chân xuống nền san hô là bộ đội nhanh chóng triển khai nhiệm vụ ngay. Anh em chia thành hai tổ. Mỗi tổ đi một hướng. Đảo Cô Lin dài khoảng 10km, rộng 5km. Một tổ cắm cờ phía bắc đảo, một tổ cắm cờ phía nam đảo.

Tôi trong nhóm đi phía bắc đảo do thuyền phó chính trị Võ Tá Du chỉ huy. Còn phía nam do thượng úy Nguyễn Huy Cường - thuyền phó hậu cần - chỉ huy.

Trong nhóm có thiếu úy Phạm Xuân Điệp, trưởng ngành hàng hải. Anh Điệp bây giờ là phó tư lệnh - tham mưu trưởng hải quân” - ông Lê Tiến Dũng (lúc đó là trung sĩ, tiểu đội phó ngành cơ điện) nói.

Khi đó thủy triều đang lên. Đảo ngập dưới nước. Nước dâng lên ngang ngực. Để có thể cắm cọc tiêu, cắm cờ trên nền san hô, bộ đội từ sĩ quan chỉ huy đến chiến sĩ phải lặn xuống biển dùng xà beng bẩy từng tảng đá san hô. Rồi 2-3 người xúm vào khiêng tảng san hô lên, chất thành nền.

Lớp trên là san hô non, rất mềm nhưng khi đào xuống khoảng 50cm thì san hô cứng như đá ong. Xà beng bập xuống trúng lớp đá san hô cứng bị dội bật lên khiến bàn tay gân guốc của đàn ông cũng cảm thấy đau rát.

Thời gian không cho phép chậm trễ, phía xa các tàu chiến Trung Quốc đang tiến đến bao vây HQ505. Bộ đội phải dùng hết sức bẩy đá san hô để nhanh chóng cắm cọc tiêu và cờ Tổ quốc.

Một người được giao nhiệm vụ giữ cọc, 4-5 người thay nhau lặn, bẩy đá san hô khiêng lên chất thành đế nền san hô cao tới 1m, rộng 2m.

Mỗi tổ sáu người cật lực ngụp lặn, đào đắp trong khoảng 70 phút mới tạo xong nền san hô. Không có ximăng, bộ đội phải làm nền bằng san hô thật cao, thật chắc.

Nếu không sóng sẽ đánh đổ cọc tiêu, đổ cờ ngay. Cọc tiêu bằng gỗ xà cừ, đường kính 15cm, cao 5m. Bộ đội dùng dây thép cột cờ Tổ quốc vào cọc.

“Chúng tôi làm rất nhanh, không ai để ý cho đến khi làm xong mới thấy tay tóe máu. Chân cũng bị san hô cứa ngang cứa dọc. Có người đi giày vải, có người chỉ đi dép rọ. San hô sắc nhọn cứa chân tay tứa máu” - ông Đào Tất Hồng (52 tuổi, hiện đang sống ở Vũng Tàu), một trong những thành viên của tổ cắm cờ ở phía nam đảo Cô Lin, cho biết.

Các thành viên trong nhóm bơi vào đảo Cô Lin cắm cờ và tiêu trong buổi gặp mặt truyền thống ngày 12-3-2017 tại TP.HCM. Chuẩn đô đốc Phạm Xuân Điệp, phó tư lệnh - tham mưu trưởng hải quân (thứ hai từ trái) - Ảnh: My Lăng

Tiếng súng vang lên

Đến 7h, chỉ trong chưa tới hai tiếng hai tổ đã kịp đào đắp nền san hô, cắm cờ và tiêu khẳng định chủ quyền Tổ quốc tại phía bắc và phía nam đảo Cô Lin trước khi trận chiến không cân sức nổ ra.

“Lúc này chúng tôi mới thấy mệt, thấy đói. Lúc đi anh em đã ăn gì đâu” - cựu chiến binh Bùi Văn Thanh nói.

Cựu chiến binh Đào Tất Hồng kể: “Hơn 7h thì chúng tôi về đến tàu. Tôi đang ở phòng anh Du, mới cắn một miếng lương khô thì nghe một tràng súng nổ rất lớn. Nghe tiếng súng nổ, tôi biết nó bắn 604 rồi.

Bên phía Gạc Ma chỗ tàu HQ604 neo đậu có rất nhiều tàu chiến Trung Quốc vòng trong vòng ngoài, vòng trước vòng sau. Toàn tàu pháo, tàu tên lửa, tàu lôi...

Nhìn ra cửa sổ thấy cột khói cuồn cuộn bốc lên từ tàu HQ604. 604 cháy rồi từ từ chìm xuống. 604 là tàu vận tải loại nhỏ, chỉ có một khoang nên khi bị trúng đạn pháo là chìm rất nhanh. Anh em bên đó không thể kịp chống chìm cho tàu. Bên tàu tôi báo động chiến đấu ngay.

Chúng tôi lao vào các vị trí chiến đấu. Khi tàu 604 chìm, ba tàu hộ vệ tên lửa Trung Quốc ở ba hướng quay sang bắn tàu chúng tôi. Phát đầu tiên nó bắn ngay vô buồng thuyền trưởng nhưng lúc đó anh Lễ (thuyền trưởng Vũ Huy Lễ - PV) đang ở đài chỉ huy.

Sau đó anh Lễ chạy sang buồng thông tin, chỉ kịp điện báo về bờ “604 bị chìm. 505 bị tấn công” thì buồng thông tin trúng ngay quả đạn thứ hai. Hệ thống liên lạc của 505 bị tê liệt và hoàn toàn mất liên lạc với Bộ chỉ huy Vùng 4 ngay lập tức”.

------------

Trong thời khắc sục sôi ấy, có một cuốn nhật ký ra đời. Cuốn nhật ký của lửa và máu.

Kỳ tới: Viết nhật ký trong lửa đạn