Cảnh sát phong tỏa căn nhà bề thế của một nghi phạm có dính líu vụ tấn công - Ảnh: REUTERS

Vụ tấn công các nhà thờ Công giáo La Mã và khách sạn hạng sang đúng vào ngày Lễ Phục sinh ở Sri Lanka đã làm rúng động thế giới bởi sự đẫm máu của nó. Ít nhất 360 người chết, trong đó có hàng chục người nước ngoài và hơn 500 người bị thương.

Dù tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) đã nhận trách nhiệm, đánh dấu một trong những vụ tấn công đẫm máu nhất của chúng bên ngoài Iraq và Syria, các chuyên gia vẫn còn tỏ ra ngờ vực.

Có vài lý do cho sự nghi ngờ này, đầu tiên là xuất thân của những kẻ tấn công. Nhà chức trách Sri Lanka xác định có 8 người đàn ông và 1 phụ nữ đã tham gia loạt vụ tấn công.

"Chúng tôi tin rằng một trong số này đã từng du học ở Anh, học sau đại học ở Úc trước khi trở về sinh sống tại Sri Lanka", Thứ trưởng Quốc phòng Sri Lanka Ruwan Wijewardene thông tin trong cuộc họp báo ngày 24-4.

Ông Wijewardene cũng cho biết nhiều tên trong nhóm tấn công có mối quan hệ rộng với thế giới bên ngoài, đã từng sống hoặc học ở nước ngoài.

"Hầu hết đều có học thức và xuất thân từ tầng lớp trung lưu hoặc thượng lưu, vì vậy bọn chúng khá độc lập về tài chính, gia đình cũng không phải dạng bình thường. Đó thật sự là một yếu tố đáng lo ngại", thứ trưởng quốc phòng Sri Lanka chia sẻ.

Hãng thông tấn AFP dẫn các nguồn tin thân cận tiết lộ trong số những kẻ tấn công có hai người con của một thương nhân buôn gia vị giàu có tại thủ đô Colombo. Hai tên này đã tự kích hoạt quả bom và nổ banh xác tại khách sạn Shangri-La và Cinnamon Grand. Cha của hai nghi phạm, tức vị thương nhân nói trên, hiện đang bị giam giữ.

"Gia đình họ là những người tốt. Ông ta rất thường tặng lương thực và tiền bạc, giúp đỡ người nghèo", một người hàng xóm cho biết.

Joana Cook, một nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Nghiên cứu cấp tiến quốc tế, nhìn nhận nhân thân của những kẻ tấn công cho thấy việc người ta coi nghèo đói là yếu tố duy nhất dẫn tới khủng bố đã sai lầm.

Theo bà Cook, mặc dù đói nghèo là nguyên nhân phổ biến nhất khiến con người trở nên cực đoan hóa, vẫn còn nhiều yếu tố khác đóng góp vào, chẳng hạn như ý thức hệ.

Mia Bloom, giáo sư tại Đại học bang Georgia chuyên nghiên cứu về chủ nghĩa cực đoan, nghi ngờ IS sẽ sẵn sàng tuyển mộ một kẻ đánh bom liều chết là phụ nữ. "Nếu một phụ nữ dính líu tới âm mưu tấn công của IS, cô ta chắc hẳn chỉ tham gia hỗ trợ, lên kế hoạch theo cách nào đó chứ không thể kích hoạt quả bom mang trên mình dưới danh nghĩa thánh chiến được", bà Bloom nhận định.

"Không nên ngạc nhiên khi một người phụ nữ cũng có hứng thú hoặc động lực tiến hành các vụ khủng bố như đàn ông", chuyên gia Cook nhận định.

Các hình ảnh được IS công bố với chú thích đây là những kẻ thực hiện vụ tấn công ở Sri Lanka - Ảnh chụp màn hình

Ông Robert Pape, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Chicago, chuyên nghiên cứu về chủ nghĩa cực đoan, tin rằng việc tuyển mộ kẻ đánh bom tự sát là phụ nữ có thể khiến người ta sốc hơn vì nó thách thức các chuẩn mực hay nhìn nhận trước nay về xung đột, khủng bố.

"Điều khiến mọi người sợ hãi chính là việc phá vỡ các chuẩn mực xã hội đang xảy ra ngay trước mắt họ", giáo sư Pape lập luận.

Động cơ cuối cùng của vụ tấn công do đó vẫn còn là một câu hỏi mở, dù rằng trước đó một quan chức Sri Lanka nói những kẻ tấn công muốn trả thù vụ xả súng vào hai đền thờ Hồi giáo ở New Zealand làm 50 người thiệt mạng hồi tháng trước.