Phóng to

Ông Poroshenko (trái) và ông Putin trong lễ tưởng niệm ngày quân đồng minh đổ bộ xuống Pháp hồi thế chiến thứ hai, ảnh chụp ngày 7-6 - Ảnh: columbian.com

Bên cạnh vợ, Maryna, và trong sự chứng kiến của Phó tổng thống Mỹ Joe Biden, ông Poroshenko đã khẳng định con đường tiếp theo của Ukraine phải là châu Âu. Không nhắc cụ thể tới Nga, nhưng ông cảnh báo “những kẻ đã đe dọa đất nước tôi”: “Bất kỳ kẻ xâm lược nào ở biên giới Ukraine phải nhớ lấy: Kẻ nào tới đây mang theo gươm, sẽ chết dưới lưỡi gươm”.

Trong bài phát biểu kéo dài gần 30 phút trước quốc hội, ông Poroshenko, 48 tuổi, cũng nhắc tới hòa bình, an ninh và nền độc lập của Ukraine, thề sẽ giữ gìn sự toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

Ông nói ông sẵn sàng đối thoại với người Ukraine dù quan điểm của họ ra sao. Ông cam kết thừa nhận các quyền thiểu số của tiếng Nga và trước đó đã ban bố các cải cách phân quyền về địa phương, nhưng “sẽ có giới hạn”, ông Poroshenko nói. “Các quyền mới sẽ được trao cho các chính quyền địa phương, nhưng Ukraine đã, đang và sẽ là một quốc gia thống nhất”.

Một chi tiết quan trọng trong bài phát biểu là ông Poroshenko hứa sẽ ân xá cho bất kỳ ai ở miền đông Ukraine thuộc lực lượng ly khai hiện nay nếu họ đồng ý hạ vũ khí, nhưng lại nói sẽ không thương lượng với “những tên găng-tơ và giết người” mà “bàn tay đã nhuốm máu”.

Thông điệp của ông cho Tổng thống Nga Vladimir Putin, người mà ông Poroshenko đã gặp ngày 7-6 nhân kỷ niệm ngày quân đồng minh đổ bộ xuống Pháp trong cuộc chiến chống phát-xít hồi thế chiến thứ hai, là Ukraine sẽ không bao giờ chấp nhận việc Nga sáp nhập Crimea, vốn “đang và sẽ luôn là một phần của Ukraine”. Nhưng ông cũng nói “người dân Ukraine sẽ không bao giờ được sống trong hòa bình trừ khi chúng ta giải quyết ổn thỏa quan hệ với Nga”.

Poroshenko nói ông hy vọng các cuộc thương lượng sẽ được chính quyền mới của ông bắt đầu với Nga ngay từ ngày 9-6 để giải tỏa bớt đối đầu ở miền đông Ukraine. Đáp lại, ông Putin nói Kiev trước hết nên đối thoại với chính người dân của họ đã.

Ông Poroshenko cũng vạch ra lộ trình tương lai của Ukraine là phải gia nhập Liên minh châu Âu (EU), với một thỏa thuận hợp tác và miễn thị thực là những bước đầu tiên, hướng tới đưa Ukraine “thành một thành viên đầy đủ của EU”. Tuy nhiên, các nhà phân tích bình luận EU sẽ phải trả giá đắt, cả về kinh tế lẫn những rủi ro chính trị, trong việc chấp nhận Ukraine làm thành viên thứ 28 của họ.

Về đối nội, ông Poroshenko nói sẽ tăng đầu tư và mở cuộc chiến chống tham nhũng để “tạo ra một nhà nước Ukraine hiện đại và đủ sức bảo vệ mình”.

Đáp lại bài phát biểu ở quốc hội Ukraine là những tràng pháo tay vang dội, nhưng ở miền đông, sự chào đón cho ông Poroshenko không được như thế. Một người phát ngôn cho ông Vasily Nikitin, thủ tướng tự phong của Cộng hòa nhân dân Luhansk, nói họ chỉ chấp nhận thương lượng với chính quyền Poroshenko khi nào quân đội Ukraine rời vùng này. “Người đồng câp” với ông Nikitin ở Donetsk, Alexander Borodai, cũng đòi hỏi như thế. Valery Bonotov, một tay súng của lực lượng ly khai, thì nói đề nghị ân xá cho quân nổi dậy của chính quyền mới “không đáng tin”.

Đại sứ Nga tại Ukraine Mikhail Zurabov, đã tham dự lễ tuyên thệ nhậm chức của ông Poroshenko, nói bài phát biểu “có những ý định hứa hẹn”, nhưng cũng khẳng định Ukraine cần chấm dứt các chiến dịch quân sự ở miền đông và cho phép mở một hành lang nhân đạo.