Theo Bộ Công thương, trong thị trường phát điện cạnh tranh, các đơn vị sở hữu nhà máy điện sẽ được chủ động chào giá và Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (Ao) sẽ huy động các nhà máy có giá từ thấp đến cao cho đến khi đáp ứng đủ nhu cầu hệ thống.

Việc thanh toán tiền điện cho các nhà máy tại giai đoạn thí điểm này sẽ chia làm hai phần: 95% sản lượng sẽ được thanh toán theo giá hợp đồng như cũ và 5% sẽ thực hiện theo giá thị trường từng giờ.

Theo ông Đặng Huy Cường - cục trưởng Cục Điều tiết điện lực (ERAV), tỉ lệ này sẽ được xem xét, điều chỉnh hằng năm trên cơ sở đánh giá hiệu quả của thị trường với mục đích nâng cao tính cạnh tranh trong phát điện.

Cũng theo ông Đặng Huy Cường, thị trường điện là vấn đề mới, rất phức tạp nên được triển khai thận trọng. Bộ Công thương chia thời gian thực hiện thí điểm thị trường phát điện cạnh tranh làm ba giai đoạn.

Giai đoạn 1 bắt đầu từ 1-7 sẽ chào giá, xếp lịch huy động và tính việc thanh toán theo đúng cơ chế thị trường nhưng việc huy động các nhà máy và thanh toán vẫn làm như hiện tại. Có nghĩa bước này chỉ để các nhà máy làm quen với việc chào giá.

Ông Cường cho biết Bộ Công thương chưa ấn định bao giờ kết thúc giai đoạn thí điểm sơ khai này và việc kết thúc sẽ tùy vào kết quả thực hiện giai đoạn 1 đến đâu. Giai đoạn 2, các nhà máy sẽ chào giá, Ao lập lịch huy động thực tế theo giá chào và tính toán thanh toán theo giá thị trường nhưng không thanh toán thực tế.

Đến giai đoạn 3, việc nhà máy điện chào giá mới được tính để huy động và thanh toán đúng theo cơ chế thị trường với các đơn vị đủ điều kiện.

Ông Đặng Huy Cường khẳng định trong giai đoạn thí điểm này, do Nhà nước vẫn định giá điện nên dù giá cả các nhà máy phát điện thế nào đi nữa, người tiêu dùng vẫn chỉ phải trả tiền điện theo biểu giá Nhà nước quy định.

Theo Bộ Công thương, nguyên tắc khi vận hành thị trường phát điện cạnh tranh, tất cả các nhà máy công suất từ 30MW trở lên sẽ phải tham gia để thúc đẩy cạnh tranh. Tuy nhiên, trước mắt sẽ chỉ có 48/73 nhà máy điện có công suất trên 30MW trực tiếp chào giá cạnh tranh, cuối năm 2011 sẽ tăng lên 55 nhà máy.

Đặc biệt, Bộ Công thương cho biết dù bắt đầu cạnh tranh nhưng các chủ thể tham gia quan trọng vẫn cơ bản thuộc Tập đoàn Điện lực VN (EVN).

Cụ thể, các nhà máy do EVN làm chủ sẽ được ghép lại thành năm tổng công ty phát điện, vẫn nằm trong EVN. Ao - đơn vị quyết định việc huy động nhà máy nào - cũng thuộc EVN và phòng điều độ đang nằm trong trụ sở EVN. Công ty mua bán điện - đơn vị mua điện duy nhất hiện nay - cũng thuộc EVN.

Đơn vị đo đếm việc bán điện theo thị trường cũng được giao cho đơn vị thuộc EVN Telecom.