Tiêm văcxin Quinvaxem: Bộ nói an toàn trẻ vẫn tử vongVăcxin không thể đảm bảo an toàn 100%69 trẻ phản ứng sau tiêm văcxin QuinvaxemVăcxin Quinvaxem tốt cho ai?

Nhầm lẫn giữa tác dụng không mong muốn và tai biến do dùng sai sẽ dẫn đến cách giải thích các bất thường và chọn lựa văcxin không hợp lý.

Tác dụng không mong muốn và tai biến do dùng sai

Tác dụng không mong muốn là tác dụng do thuốc gây ra khi đã dùng thuốc đúng (đúng chỉ định, đúng liều, đúng cách...). Tác dụng không mong muốn là do bản chất thuốc chứ không phải do lỗi người dùng (nhân viên y tế, người bệnh) không lường trước được. Lô thuốc đạt chất lượng vẫn có tác dụng không mong muốn vì tác dụng không mong muốn do bản chất cấu tạo của thuốc xảy ra trên từng người cụ thể (người dễ mẫn cảm).

Văcxin ho gà hữu bào chứa cả con vi khuẩn nên có tới 3.000 thành phần kháng nguyên, văcxin ho gà vô bào chứa 3-5 thành phần kháng nguyên nên tỉ lệ xảy ra tác dụng không mong muốn ở loại văcxin hữu bào nhiều hơn loại vô bào. Văcxin “5 trong 1” Quinvaxem có chứa văcxin ho gà hữu bào, đương nhiên sẽ có tác dụng không mong muốn nhiều hơn. Điều này là do bản chất của văcxin quyết định. Trẻ nhỏ tuổi có tính nhạy cảm cao nên dễ bị các tác dụng không mong muốn hơn trẻ lớn tuổi.

Tai biến do dùng sai cũng do thuốc gây ra nhưng là vì dùng không đúng (thuốc kém chất lượng, thuốc hết hạn, biến chất do bảo quản chưa đúng; chỉ định dùng sai, dùng quá liều, dùng không đúng cách...). Thí dụ khi uống, thuốc cảm paracetamol chuyển thành chất trung gian có độc cho gan. Nếu dùng đúng liều 2- 4 viên/ ngày (tương ứng 1-2 gam) thì chất trung gian ấy sinh ra ít, gan sản xuất ra đủ glutathion để hóa giải nên không bị hại. Khi dùng liều cao 16-24 viên/ngày (tương ứng 8-12 gam) thì chất trung gian ấy sinh ra quá nhiều, gan không thể sản xuất đủ glutathion để hóa giải nên bị viêm cấp. Tai biến gây viêm gan cấp không phải là lỗi do thuốc mà lỗi do người dùng. Tương tự như vậy nếu tiêm văcxin cho trẻ đang sốt hay đang bị nhiễm khuẩn cấp thì tai biến ấy không phải lỗi do thuốc mà do người dùng.

Củng cố lại việc thực hiện các quy định trong tiêm chủng mở rộng sẽ giảm thiểu các tai biến do dùng sai, chứ không thể giảm được các tác dụng không mong muốn vì tác dụng không mong muốn thuộc bản chất của thuốc, xảy ra trên cơ địa từng người.

Giải thích các bất thường để chọn thuốc

Khi dùng thuốc mà có bất thường xảy ra, nếu kiểm tra thấy lô thuốc đó đã kiểm nghiệm đạt chất lượng, nếu kiểm tra thấy mọi việc dùng thuốc đều đúng quy tắc thì hiện tượng bất thường đó thuộc về tác dụng không mong muốn, thuộc về bản chất của thuốc.

Sau khi tiêm Quinvaxem nếu có sốc phản vệ thì đó là tác dụng không mong muốn của Quivaxem, thuộc về bản chất của Quinvaxem. Trẻ không tiêm Quinvaxem (tức không đưa vật lạ vào cơ thể), không thể xảy ra sốc phản vệ được. Ngay cả khi trẻ có bệnh mãn tính, dễ tử vong sau khi tiêm Quivaxem, cũng không thể nói là trẻ chết trùng hợp vì bệnh mãn tính mà không liên quan đến Quinvaxem. Một trẻ bị bệnh hen, bị bệnh tim không thể tự nhiên lăn đùng ra chết mà có thể do dùng Quinvaxem bị sốc phản vệ, làm bệnh hen, bệnh tim lên cơn nặng hơn mới chết. Do đó, với những trẻ này phải cân nhắc loại ra, không cho dùng văcxin có tiềm năng gây sốc phản vệ cao.

WHO đã theo dõi Quinvaxem trong nhiều năm và đưa ra cảnh báo: “Mức tác dụng không mong muốn thông thường là 10-50%, mức nặng (tím tái, khó thở co giật) là 0,1%; riêng mức sốc phản vệ 20 trường hợp cho 1 triệu lần tiêm”. Mức do WHO đưa ra là để cảnh giác về tính an toàn của thuốc, chứ không phải là mức để chọn thuốc. Không thể nói nếu tiêm Quinvaxem có tác dụng không mong muốn thấp hơn WHO đưa ra là văcxin đó an toàn, là cứ tiếp tục chọn văcxin đó mà dùng. Phải tính để biết dùng Quinvaxem sẽ rủi ro như thế nào so với văcxin khác. Có thể ngày xưa hay ở một nước nào đó trẻ em có tỉ lệ chết vì dịch bệnh cao thì mức rủi ro ấy là chấp nhận được, nhưng ngày nay ở nước ta mức rủi ro ấy khó chấp nhận.