Ông Trần Đắc Phu - cục trưởng Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, chủ tịch hội đồng tư vấn về phản ứng sau tiêm văcxin - cho biết việc tiếp tục tiêm hay dừng văcxin phải xem xét kỹ trên cơ sở khoa học.

Phóng to

Cha mẹ và người thân bàng hoàng sau cái chết của bé Trần Mỹ Ngọc (5 tháng tuổi, ở Hưng Phú, Phước Long, Bạc Liêu) - Ảnh: Lê Vân

Ông Phu nói:

- Sáng 26-11, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã chủ trì cuộc họp với các cục, vụ liên quan và Viện Pasteur TP.HCM, Viện Vệ sinh dịch tễ T.Ư về nguyên nhân trường hợp tử vong (bé Trần Mỹ Ngọc, 5 tháng tuổi - PV) hôm 24-11 ở Bạc Liêu. Nhận định ban đầu của tôi thì nguyên nhân không phải do văcxin, vì lô văcxin này cả nước đã dùng khoảng 400.000 liều và ngay tại xã Hưng Phú, huyện Phước Long - nơi bé gái được tiêm văcxin rồi tử vong - cũng đã có 77 liều Quinvaxem được tiêm.

Về khả năng bé có bệnh trùng lặp hoặc quá mẫn cảm với văcxin thì phải đợi điều tra nguyên nhân. Nhưng một điều khó khăn so với trường hợp tử vong ở Quảng Trị đầu tháng 11 là gia đình bé không đồng ý cho giải phẫu tử thi, vì thế xác định nguyên nhân chính xác cũng khó khăn hơn.

Phóng to

Hội đồng chuyên môn họp về ca tử vong của bé Trần Mỹ Ngọc (5 tháng tuổi) tại Bạc Liêu chiều 26-11 - Ảnh: Phương Nguyên

* Thưa ông, mới sử dụng văcxin Quinvaxem trở lại từ cuối tháng 10 mà đã có hàng loạt trường hợp gặp phản ứng sau tiêm và hai bé tử vong (một bé sau này xác định là do viêm phổi) có là quá cao?

- Hiện nay Tổ chức Y tế thế giới thống kê với văcxin ngừa bạch hầu - ho gà - uốn ván, tỉ lệ có sốc phản vệ có thể lên đến 20 trường hợp/1 triệu mũi tiêm. Ở VN, trong vòng một tháng qua đã có 400.000 mũi tiêm Quinvaxem, phản ứng nặng sau tiêm có bé gái ở Bạc Liêu kể trên. Các phản ứng khác là sưng, đau chỗ tiêm, sốt sau tiêm, tím tái, khó thở, ban toàn thân, nhưng với tỉ lệ trong mức giới hạn của Tổ chức Y tế thế giới. Như ở Hà Nội có 134 ca có phản ứng sau tiêm/47.000 mũi tiêm, Bạc Liêu chín ca phản ứng, Thái Nguyên 22 ca có phản ứng, Bà Rịa - Vũng Tàu bốn ca có phản ứng, Hà Nam ba ca có phản ứng, Quảng Ngãi một ca có phản ứng...

* Nếu tính theo mức Tổ chức Y tế thế giới chấp nhận được thì VN mỗi năm tiêm 4,5 triệu mũi Quinvaxem, có thể đến gần 100 ca sốc phản vệ, như vậy mức “cho phép” có phải là quá cao, thưa ông?

- Ý tôi muốn nói không phải 20 trường hợp sốc phản vệ đều là trường hợp tử vong. Chỉ một số rất ít trong này có phản ứng nặng. Nếu phản ứng sau tiêm cao đến mức này thì chắc chắn phải xem xét dừng sử dụng văcxin rồi. Còn trong tình hình hiện thời, phải tiếp tục theo dõi và quyết định dừng hay tiếp tục sử dụng Quinvaxem đều phải dựa trên quan điểm khoa học.

Mặc dù tôi không dám nói an tâm hoàn toàn về cấp cứu chống sốc nếu có tai biến, nhưng tôi có thể nói việc triển khai tổ chức tiêm chủng đã tốt hơn trước đây. Ví dụ các trường hợp có phản ứng vừa qua đều được vào bệnh viện điều trị, có hồ sơ y khoa rõ ràng. Mỗi năm VN tiêm chủng cho 1,6 triệu trẻ, những bệnh đã có văcxin phòng giảm rõ rệt, nhìn trên phương diện nguy cơ và lợi ích thì tiêm ngừa có lợi ích phòng bệnh rất rõ.

* Gần đây khi trao đổi với báo chí, Chương trình tiêm chủng mở rộng có nói từng tính đến phương án thay thế văcxin Quinvaxem. Trong tình huống cứ tiêm lại Quinvaxem là có tử vong, ông thấy có nên nhắc lại phương án này?

- Như tôi đã nói, quyết định tiêm hay dừng tiêm Quinvaxem đều phải dựa trên những xem xét khoa học. Nếu văcxin này có vấn đề thì Bộ Y tế cũng không dám đề xuất Chính phủ cho sử dụng lại văcxin từ tháng 10 vừa qua. Đó mới là lý do chính chứ không phải nguyên nhân tài chính.

* Vậy thưa ông, còn vấn đề hội đồng và các tổ chức quyết định việc tiêm chủng. Hiện nay ngành y tế tổ chức tiêm chủng, điều tra nguyên nhân tai biến, quyết định tiêm hay không tiêm nữa... Vậy có đảm bảo khách quan?

- Tôi cũng phải nói thật cách chọn các thành viên trong hội đồng chuyên gia về tư vấn và sử dụng văcxin, hay xử lý tai biến sau tiêm đều phải chọn những chuyên gia giỏi nhất. Hội đồng này có thành viên về văcxin, dược, kiểm định văcxin... các ngành bên ngoài không có những chuyên gia như vậy.