Chuyến hàng lậu cực lớn trên đã bị cơ quan chức năng gồm Phòng cảnh sát điều tra tội phạm về quản lý kinh tế và chức vụ (PC46) Công an TP.HCM và Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM bắt giữ ngay khi đội xe kéo 10 container trong lô hàng 14 container ra khỏi cổng cảng Vict. Hàng được khui ra dễ dàng thấy được hàng loạt sai phạm: lô hàng nhập khẩu đăng ký là hàng bách hóa nhưng ngành hải quan chỉ quyết định kiểm tra 5% lô hàng và số hàng thực tế khui ra có container chỉ hơn 1,3%. Nhiều người đặt nghi vấn cán bộ kiểm hóa của hải quan “có vấn đề” với doanh nghiệp hay không? Bởi thật khó tin khi nói rằng sau khi khui hàng ra kiểm tra xong, chủ hàng hay cán bộ hải quan đã đóng gói lại thùng hàng như chưa hề có dấu vết của việc đã bị khui trước đó? Càng khó hiểu hơn khi đến thời điểm này, trong số 10 container hàng đã bắt giữ, khui ra đến đâu thấy nhập lậu, nhập hàng giả, hàng cấm... đến đó, nhưng cán bộ hải quan lại cho doanh nghiệp thông quan cả 10 container với xác nhận là hàng nhập khẩu đúng như khai báo!?

Cũng từ vụ việc “con voi chui lọt lỗ kim” này, nhiều người mới vỡ lẽ ra vì sao hàng Trung Quốc lại tràn ngập thị trường Việt Nam, từ phố thị đến xóm làng. Bị xếp vào luồng đỏ mà doanh nghiệp còn có thể ngang nhiên, trắng trợn như vậy thì những trường hợp được xếp vào luồng xanh, luồng vàng, doanh nghiệp hoàn toàn có thể làm điều tương tự, tức nhập một đằng khai báo một nẻo. Và thực tế đã xảy ra không ít trường hợp như vậy.

Vụ việc này một lần nữa khẳng định một trong những nguyên nhân khiến hàng Trung Quốc rẻ hơn nhiều so với hàng có xuất xứ khác là do nhập lậu trốn thuế và các chi phí kiểm nghiệm chất lượng hàng trước khi thông quan...

Hàng Trung Quốc dỏm, kém chất lượng, có tồn dư hóa chất độc hại trong cả thực phẩm, áo quần, mỹ phẩm... đã bị phát hiện không ít lần. Lần nào cũng như lần nào, ngành chức năng lại đổ lỗi cho hàng nhập lậu qua biên giới phía Bắc rồi vận chuyển theo đường bộ vào khu vực phía Nam. Nhưng rõ ràng trong nhiều trường hợp, có một phần trách nhiệm của hải quan. Đáng lo hơn, hàng loạt mặt hàng thuộc diện phải kiểm nghiệm chất lượng trước khi thông quan đã dễ dàng lọt qua cổng cảng mà không phải làm bất kỳ kiểm nghiệm nào. Không những Nhà nước có thể bị thất thu hàng tỉ đồng tiền thuế trong vụ việc này, mà còn vô cùng rủi ro cho người tiêu dùng khi phải sử dụng những sản phẩm không được kiểm soát chất lượng và độ an toàn.

Tình trạng các nhà sản xuất Việt Nam bị lao đao bởi hàng Trung Quốc tràn ngập thị trường Việt Nam, trong đó có hàng nhập lậu, đã được nhìn thấy từ nhiều năm nay. Có nhà sản xuất trong nước nào tự tin chống đỡ nổi với những sản phẩm không hề đóng bất kỳ đồng thuế nào, chất lượng lại phập phù, không qua kiểm soát, thậm chí còn độc hại?

Ngành hải quan cho rằng khi các thủ tục hành chính đang dần tạo sự thông thoáng cho doanh nghiệp thì không thể tránh khỏi rủi ro. Tuy nhiên, cần phải rạch ròi rằng tinh giản thủ tục hành chính là cần thiết nhưng quan trọng là đi kèm với nó phải có một cơ chế giám sát để không tạo ra rủi ro cho người tiêu dùng, các nhà sản xuất trong nước và cả nguồn thu ngân sách của Nhà nước.