Liệu âm nhạc cổ điển vốn được xem là di sản phương Tây có đang bước vào thời kỳ vươn lên bởi những tài năng đến từ châu Á?

Nghệ sĩ gốc Á trong nền âm nhạc cổ điển

Ngày 21-10,  Eric Lu, nghệ sĩ người Mỹ gốc Trung và Đài Loan, được xướng tên là quán quân tại Cuộc thi piano quốc tế Fryderyk Chopin lần thứ 19 ở Warsaw (Ba Lan), thầy của anh là nghệ sĩ Đặng Thái Sơn, người châu Á đầu tiên giành được quán quân Cuộc thi piano quốc tế Chopin năm 1980.

Ở tuổi 28, Eric Lu không còn là "thần đồng 17 tuổi" từng gây chú ý tại cuộc thi này năm 2015, mà là gương mặt tiêu biểu cho thế hệ nghệ sĩ gốc Á đang vươn mình mạnh mẽ trên bản đồ âm nhạc cổ điển thế giới.

Theo China Daily, 9 trong số 11 thí sinh lọt vào vòng chung kết năm nay là người gốc Á, chiếm hơn 80%. Bên cạnh chiến thắng của Eric Lu, Trung Quốc có ba nghệ sĩ vào chung kết.

Nhật Bản cũng có đại diện lọt vào vòng chung kết là Miyu Shindo và Tianyao Lyu cùng Shiori Kuwahara đã giành giải tư của cuộc thi.

Malaysia cũng làm nên lịch sử với thí sinh đầu tiên tiến vào vòng chung kết là Vincent Ong, người đã giành giải năm cùng với Piotr Alexewicz của Ba Lan. 

Giới quan sát nhận định chưa khi nào sự hiện diện của các nghệ sĩ châu Á tại cuộc thi Chopin, vốn được xem là một trong những đấu trường danh giá nhất thế giới, lại rõ nét đến vậy.

Từ Ba Lan, Nhật Bản cho đến Hàn Quốc hay Trung Quốc, lớp nghệ sĩ trẻ đang mang đến làn gió mới cho không gian vốn được xem là biểu tượng của nghệ thuật cổ điển phương Tây.

Nghệ sĩ piano người Nhật Akiko Ebi, thành viên ban giám khảo cuộc thi, nhận định: "Sự hiện diện của các nghệ sĩ gốc Á đang ngày càng rõ nét. Không chỉ Trung Quốc hay Nhật Bản, mà cả Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Ấn Độ đều có những tài năng trẻ đáng chú ý".

Bản sắc mới của di sản cũ

Thành công của các nghệ sĩ gốc Á không phải là hiện tượng nhất thời. Ở nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản thì giáo dục âm nhạc cổ điển đã được đầu tư bài bản suốt nhiều thập niên. 

Các nhạc viện lớn như Học viện Âm nhạc Thượng Hải, Trung tâm Âm nhạc Seoul hay Đại học Nghệ thuật Tokyo quy tụ đội ngũ giảng viên từng được đào tạo tại châu Âu, tạo nền tảng vững chắc cho thế hệ nghệ sĩ trẻ.

Họ không chỉ là biểu tượng thành công, mà còn cho thấy nghệ sĩ gốc Á có thể đạt tới đỉnh cao âm nhạc thế giới trong khi vẫn giữ được bản sắc riêng.

Cùng với đó, công nghệ phát triển đã mở rộng tầm ảnh hưởng của các cuộc thi như Chopin hay Tchaikovsky thông qua hình thức phát trực tuyến. 

Hàng triệu lượt xem từ khắp thế giới giúp khán giả dễ dàng tiếp cận với nghệ sĩ trẻ, đưa họ trở thành gương mặt quen thuộc chỉ sau một đêm. 

Nhờ đó, âm nhạc cổ điển đang ngày càng bước ra khỏi không gian hàn lâm, dần trở thành cầu nối kết nối văn hóa nhiều quốc gia.

Khi những bản Chopin, Beethoven hay Rachmaninoff được thể hiện bởi nghệ sĩ đến từ Bắc Kinh, Seoul hay Kuala Lumpur, đó không còn là sự "sao chép" chuẩn mực phương Tây, mà là cách diễn giải mới mang hơi thở của thời đại mới.

Một giám khảo của cuộc thi Chopin chia sẻ với Reuters: "Âm nhạc không mang quốc tịch. Khi một nghệ sĩ chơi bằng cả trái tim, khán giả có thể cảm nhận được điều đó, dù họ đến từ đâu".

Với thế hệ nghệ sĩ như Eric Lu, Yuja Wang hay Seong Jin Cho, việc "khẳng định vị thế" không chỉ nằm ở giải thưởng.

Đó còn ở cách họ mang đến một lối kể chuyện mới cho âm nhạc cổ điển, vừa gìn giữ di sản, vừa mở ra đối thoại giữa các nền văn hóa, họ không chỉ đang dần khẳng định mà còn đang góp phần làm mới, làm sống lại di sản ấy theo cách riêng của từng lứa thế hệ.

Chỉ có quý tộc, người giàu mới chơi piano?

10 năm trước, piano là bộ môn xa xỉ, nhà nào có đàn chứng tỏ gia đình rất có điều kiện. Giờ đây, tình hình đó đã khác.