Bài dự thi Kỷ niệm trung thu:

Mùa trung thu buồn và nhớ

TTO - Đã hơn năm mươi mùa trăng thu ngang qua đầu, đã hơn nửa thế kỷ ăn bánh trung thu… vậy mà mỗi mùa trăng, tôi không khỏi bồi hồi nhớ về tuổi thơ với bao hồn nhiên.

Ngày xưa, tôi sống trong căn nhà mặt tiền thuộc quận 5, Sài Gòn. Vậy mà trung thu tôi vẫn có những buổi tối rước đèn cùng bạn bè, rồi về nhà ăn bánh trung thu cùng gia đình. 

Cứ sau lễ Vu lan, các cửa hàng bày bán cơ man là lồng đèn. Con gái thường lồng đèn con cá, con bướm, con thỏ… Lồng đèn con thỏ còn được điểm thêm những nhúm bông gòn quanh cổ. Con trai có lồng đèn máy bay, tàu thủy. Tối nào chúng tôi cũng mua đèn cầy nhỏ, cùng đốt và đi từ đầu xóm qua cuối xóm, đến Trường Thánh Linh (nay là Trường Ba Đình) rồi vòng lên Nhà thờ Chợ Quán. 

Trẻ con thời đó nếu ba mẹ có tiền mua lồng đèn, không tiền, ông bố hoặc anh trai “chế” cho lồng đèn đẩy xe gồm hai lon sữa bò đặt chéo nhau, nối với khúc tre dài chẻ mỏng. Cây đèn đặt trong chiếc lon phía trên, chiếc lon dưới làm bánh xe. Khi đẩy đi ánh sáng lấp loáng từ chiếc lon phía trên xoay vòng, tiếng kêu lách cách do chiếc lon phía dưới làm bánh xe chạm với chiếc lon ở trên… Nghe thật vui tai! 

Đứa nào không tiền, ba mẹ cũng không rảnh rang hay khéo tay… Chẳng sao! Một mảnh sành gắn phía trên cây đèn cầy nhỏ cùng cầm với bạn bè cũng vui chán! Tất cả không có khái niệm giàu nghèo hay hơn thua vì một chiếc đèn lồng, một cây đèn cầy nhỏ. Đứa nào có nhiều đèn cầy sẵn sàng sớt chia cho bạn. Chỉ có một cây đèn cầy ư? Chẳng sao! Bẻ làm đôi là được! Tim đèn vẫn đầy đủ, vẫn tạo được ánh sáng lung linh mùa trung thu...

Người hàng xóm tốt bụng đã “chế” cho tôi chiếc đèn "không bao giờ tắt” bằng cách gắn cục pin cùng với bóng đèn tròn nhỏ lấy từ chùm đèn Giáng sinh vào vị trí của cây đèn cầy.  Ban đầu tôi hãnh diện lắm khi bạn bè bị “hớ” cầm đèn đến tôi “xin mồi”. Thế nhưng sau đó tôi đâm chán. Tôi thích cảm giác khi đèn tắt… Cùng la lên thích thú, hối tiếc. Cùng chia nhau tí lửa… Cùng bị sáp đèn cầy nóng nhỏ lên tay xuýt xoa. 

Tôi cũng thích những lúc giận hờn và thổi tắt đèn của nhau. Rồi xin lỗi nhau, hòa nhau và cùng nhau “mồi đèn”... Thế là tôi vứt hẳn cục pin, chiếc bóng đèn nhỏ, khóc đòi lại chiếc khoen bé để gắn lại cây đèn cầy. Ừ, tuổi thơ tôi thơ mộng và thi vị thế đấy…

Chúng tôi cùng rước đèn đến qua trung thu. Rồi một tối, cả đám nhận ra chiếc đèn giấy đỏ đã đủ nhàu, chiếc đèn bánh xe đã đủ mòn để không còn kêu lanh canh rõ ràng nữa... Và cả bọn đã biết hết mùa trung thu… Những tối sau, nếu có đứa nào ráng níu kéo trung thu sang nhà rủ đều nghe tiếng trả lời: “Hết trung thu rồi”.

Buồn, tiu nghỉu nhưng chúng tôi cũng muốn làm bạn vui, cũng ra “hàng ba” (*) chơi với bạn để rồi mấy ngày sau đó cùng thấy màu đỏ lồng đèn, mấy cái lon sữa bò được cho gọn ghẽ trong… thùng rác.

Tôi không nhớ mình ngưng chơi đèn trung thu từ lúc nào. Có lẽ từ khi ba tôi mất, trung thu không còn ai nghĩ đến mua cho tôi một chiếc đèn. Tôi đâm hụt hẫng… Và rồi quen dần với những mùa trung thu không bánh, không đèn, không còn thích cùng bạn bè rước đèn nữa.

Thế nhưng không gì có thể ngăn cản tôi mỗi mùa trăng một cảm giác buồn nhớ ngày tháng cũ, một nỗi bâng khuâng đau xót khi những chiếc đèn truyền thống bị đèn pin lấn át. Một sự xót xa khi thấy trẻ con thời nay không còn biết rước đèn, không còn biết cảm giác bị gió thổi đèn tắt, bị bạn thổi tắt đèn, bị phỏng sáp đèn cầy, gây gổ nhau rồi lại hòa nhau… cùng chơi đèn trung thu. Các em hầu hết chỉ biết học học và học. Hoặc nhiều em chúi mũi vào game. Tôi luôn tự hỏi: "Thiên đường tuổi thơ của các em đâu?” mà vẫn chưa tìm được câu trả lời…

NGUYỄN NGỌC HÀ

(*) Một khoảng sân nhỏ có rào và lót gạch trước nhà