Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị đánh giá kết quả 2 năm thực hiện nghị quyết về phát triển bền vũng ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Chiều 18-6, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trực tiếp chủ trì hội nghị đánh giá kết quả hai năm triển khai thực hiện nghị quyết về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu.

Trước giờ diễn ra hội nghị, Thủ tướng đã dành thời gian ngắn trao đổi với các vị khách quốc tế, đối tác phát triển và lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương về những kết quả bước đầu trong thực hiện nghị quyết 120. 

Khai mạc hội nghị, Phó thủ tướng thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình nhấn mạnh ĐBSCL có vị trí chiến lược trong phát triển kinh tế. 

Tuy nhiên, hiện ĐBSCL đang trong bối cảnh đối mặt với nguy cơ, thách thức lớn từ biến đổi khí hậu (BĐKH), nước biển dâng, khai thác sử dụng tài nguyên thiếu hợp lý trong nước và thượng nguồn sông Mekong.

Phó thủ tướng Trương Hòa Bình khẳng định nghị quyết 120 đánh dấu bước đột phá lớn trong tư duy phát triển bền vững ĐBSCL, nhưng sau hai năm triển khai, ngoài những kết quả đạt được, cần chỉ rõ những tồn tại, hạn chế, những "điểm nghẽn" trong phát triển.

Phó thủ tướng Trương Hòa Bình khẳng định nghị quyết 120 đánh dấu bước đột phá trong tư duy phát triển ĐBSCL - Ảnh: QUANG ĐỊNH

GDP vùng ĐBSCL tăng cao nhất 4 năm qua

Báo cáo hai năm triển khai thực hiện nghị quyết về phát triển bền vững ĐBSCL thích ứng với BĐKH, Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà nhấn mạnh tăng trưởng GDP của vùng ĐBSCL năm 2018 đạt mức ấn tượng, mức tăng trưởng 7,8% cao nhất trong 4 năm trở lại đây, cao hơn bình quân chung cả nước 7,08%.

"Kim ngạch xuất khẩu toàn vùng lần đầu tiên đạt 15,7 tỉ USD. Du lịch tiếp tục phát triển, năm 2018 đã đón hơn 40 triệu lượt khách, trong đó có khoảng 3,5 triệu lượt khách quốc tế" - Bộ trưởng Trần Hồng Hà cho biết.

Theo ông Hà, nghị quyết đã tạo được sự chuyển biến mạnh mẽ về tư duy của các cấp, các ngành trong xây dựng chính sách, xác định các chương trình chiến lược, các dự án cấp bách.

Đặc biệt, đã đạt được một số kết quả ban đầu quan trọng như hệ thống cơ chế, chính sách bước đầu được hoàn thiện, tập trung thúc đẩy phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững; phát triển hạ tầng giao thông, đô thị, ổn định dân cư; gắn kết các quy hoạch phát triển.

Thứ hai, thúc đẩy chuyển đổi quy mô lớn theo cơ cấu kinh tế và theo lãnh thổ trên cơ sở phát huy tiềm năng thế mạnh của vùng và từng tiểu vùng.

Thứ ba, kết nối liên vùng đang được thúc đẩy thông qua kết nối kinh tế, kết nối hạ tầng nội vùng và với TP.HCM.

Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà báo cáo kết quả 2 năm triển khai nghị quyết 120 - Ảnh: QUANG ĐỊNH

"Từ khi nghị quyết được ban hành đến nay, Quốc hội, Chính phủ đã đồng ý bố trí 10.607 tỉ đồng để triển khai các dự án cầu Mỹ Thuận 2 trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, tuyến cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận và Mỹ Thuận - Cần Thơ, quốc lộ 57 Bến Tre - Vĩnh Long, quốc lộ 53 Trà Vinh - Long Toàn, quốc lộ 30 Cao Lãnh - Hồng Ngự..." - bộ trưởng TN-MT cho biết.

Theo bộ trưởng, Chính phủ đã đầu tư xây dựng nhiều dự án công trình thủy lợi, thủy sản cũng như các chương trình ứng phó với BĐKH, phòng chống thiên tai, khắc phục sụt lún, sạt lở bờ sông bờ biển, bảo vệ môi trường, đảm bảo an sinh xã hội đang được triển khai thực hiện tập trung vào những vấn đề cấp bách.

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Bộ TN-MT Trần Hồng Hà, sau hai năm triển khai nghị quyết vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần sớm được tháo gỡ.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trao đổi với lãnh đạo các địa phương và bắt tay Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Thành Phong trước phiên họp chính thức - Ảnh: QUANG ĐỊNH

6 nhóm vấn đề tồn tại, hạn chế

Những tồn tại, hạn chế theo Bộ trưởng Trần Hồng Hà, gồm:

Thứ nhất, thể chế điều phối vùng chưa được nghiên cứu, triển khai; chưa có cơ chế để các địa phương lựa chọn được những vấn đề liên vùng, qua đó đề xuất được những dự án lớn, có sức lan tỏa, tạo xung lực cho phát triển kinh tế - xã hội như hạ tầng, giao thông...

Thứ hai, tư duy phát triển thuận thiên, theo 3 vùng kinh tế sinh thái chậm được triển khai, việc đầu tư cơ sở hạ tầng, quy hoạch còn thiếu tổng thể.

Thứ ba, chưa hình thành được cơ chế thu hút nguồn lực đầu tư từ khối tư nhân và xã hội; chưa có các giải pháp đột phá trong đầu tư cho ĐBSCL; tập trung nguồn lực từ ngân sách nhà nước, vốn ODA cho các chương trình, dự án tạo ra động lực để thực hiện chuyển đổi quy mô lớn.

Thứ tư, các dự án hạ tầng còn thiếu kết nối đồng bộ, đa mục tiêu, chưa kết nối với TP.HCM để phá thế ốc đảo và tạo ra động lực phát triển thị trường cho các hàng hóa nông sản là thế mạnh của vùng như lúa gạo, trái cây, thủy sản.

Thứ năm, việc ứng dụng khoa học để tạo ra nền kinh tế nông nghiệp đồng bộ về thị trường, công nghệ cao, nâng cao chất lượng, giá trị và tính cạnh tranh của hàng hóa còn hạn chế.

Thứ sáu, chưa làm rõ được thế mạnh của vùng về nông nghiệp, du lịch, biển đảo để có các giải pháp hiệu quả thúc đẩy ngành kinh tế nông nghiệp, kinh tế biển, du lịch, công nghiệp chế biến.

Người dân mong Chính phủ cam kết về tiến độ các dự án ĐBSCL

Đại diện các địa phương vùng ĐBSCL phát biểu, ông Lê Minh Hoan - bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp - chia sẻ: “Tôi đến đây và mang theo sứ mệnh gửi gắm của các địa phương trong vùng, nhưng cũng không biết chuyển tải sảo cho hết”. 

“Các giải pháp Chính phủ đề ra trong nghị quyết 120 ngày càng rõ hơn, kể cả danh mục đầu tư, dự án trọng điểm, nguồn vốn. Chỉ có cái thiếu là cam kết về thời gian. Vùng đồng bằng rất trăn trở về vấn đề này. 

Chúng tôi mong muốn Chính phủ cam kết rõ ràng hơn về tiến độ thực hiện các dự án đó để người dân ĐBSCL bớt đi sự chờ đợi, nôn nóng” - ông Hoan nói. 

Theo ông Hoan, nói đến ĐBSCL là nói đến bức tranh về hạ tầng: “Tôi nghĩ để ĐBSCL phát triển cần có sự cộng hưởng giữa cơ sở hạ tầng hoàn thiện với sự chuyển đổi nền kinh tế và vấn đề quan trọng nhất là sớm có sự định hướng”. 

Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Đồng Tháp Lê Minh Hoan - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Dẫn chứng câu chuyện nông nghiệp ĐBSCL, ông Hoan kể ông có đưa bà con đi lao động ở Hàn Quốc và thấy ở một vùng có khẩu hiệu “Nông nghiệp là sinh mạng, nông thôn là tương lai”, khẩu hiệu được treo ở các hợp tác xã. 

“Phải chăng có lúc chúng ta quay lưng lại nông nghiệp, bởi nói đến nông nghiệp là nói đến nghèo đói. Nhưng tại sao ở Hàn Quốc họ vẫn làm giàu từ nông nghiệp? Như thế phải thay đổi tư duy. Như Thủ tướng nói, từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, lấy giá trị gia tăng làm thước đo” - ông Hoan nói. 

Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp cũng chia sẻ ông cảm nhận rất rõ những ý kiến mang tính hiến kế cho ĐBSCL được nêu tại các diễn đàn. 

“Đó là làm sao để người nông dân chuyển thành những doanh nhân trên mảnh đất của mình để làm kinh tế nông nghiệp” - ông Hoan nhấn mạnh. 

Vì thế, ngoài kết nối về hạ tầng, ông Hoan cho rằng quan trọng hơn, lãnh đạo 13 địa phương vùng ĐBSCL phải “bước” cùng nhau để kết nối doanh nghiệp 13 địa phương trong vùng, như thế mới tạo ra được những thương hiệu chung của vùng ĐBSCL.

Đề xuất lập Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại hội nghị - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Phát biểu tại hội trường, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch - đầu tư Nguyễn Chí Dũng đề xuất cần xây dựng cơ chế điều phối vùng đủ mạnh, đủ hiệu quả cho vùng ĐBSCL.

Theo ông Dũng, nên thành lập Hội đồng điều phối vùng ĐBSCL với chủ tịch hội đồng là Thủ tướng Chính phủ. Thành viên hội đồng gồm lãnh đạo 13 tỉnh thành ĐBSCL và lãnh đạo các bộ ngành trung ương.

Hội đồng này có nhiệm vụ chính phối hợp các địa phương để thực hiện quy hoạch vùng, liên kết vùng. Đồng thời tổ chức giám sát, kiểm tra việc thực hiện.

“Đây không phải là một cấp hành chính, không làm phát sinh biên chế, không tạo ra gánh nặng cho ngân sách” - ông Dũng nói.

Trước đó, tại phiên thảo luận cuối buổi sáng, ông Dũng cho rằng hội đồng điều phối vùng phải có đầy đủ thẩm quyền để quyết định các vấn đề của vùng từ quy hoạch, liên kết đến bố trí vốn. Đồng thời có vai trò giải quyết các xung đột trong quá trình phát triển vùng.

MAI HƯƠNG