Phóng to

Một vụ va chạm xe trên đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Q.3, TP.HCM tối 8-9 - Ảnh: T.T.D.

Các vụ TNGT diễn ra rất bất ngờ nên hầu như không có nhân chứng nào thấy rõ hoặc đầy đủ diễn biến và các tình tiết quan trọng của vụ tai nạn. Nếu có chứng kiến, họ cũng không bao giờ đứng chờ cảnh sát giao thông đến để cung cấp lời khai (trừ trường hợp một bên trong vụ giao thông đó là người thân của họ).

Trong khi đó, người trong cuộc nếu không tử vong thì hoặc thương tích nặng nên không thể cung cấp ngay lời khai với cơ quan chức năng, hoặc không thể nhớ rõ những tình tiết của vụ tai nạn. Phía gây tai nạn có khi cố tình khai báo có lợi cho mình nên độ chính xác không cao... Do đó công tác khám nghiệm hiện trường, khám các phương tiện liên quan đến vụ TNGT rất quan trọng, vì có tính khách quan và có ý nghĩa quyết định trong việc xử lý vụ án. Nhưng thực tế công tác khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm phương tiện của các vụ TNGT có khi được tiến hành qua loa, dẫn đến bế tắc trong việc xử lý.

Lấy thí dụ vụ TNGT xảy ra tại quốc lộ 80 thuộc thị trấn Tân Hiệp, huyện Tân Hiệp, tỉnh Kiên Giang. Môtô do T. điều khiển chở Th. ngồi phía sau va chạm với môtô do anh L. chạy chiều ngược lại. Anh L. bị gãy chân, còn người ngồi phía sau là anh H. chết do chấn thương não. Xét đây là vụ TNGT gây hậu quả rất nghiêm trọng, cảnh sát giao thông phối hợp cùng điều tra viên công an huyện khám nghiệm hiện trường, có sự tham gia của kiểm sát viên Viện KSND cùng cấp.

Cả T. và Th. đều khẳng định xe của mình đi đúng phần đường bên phải, không hiểu sao xe của anh L. lại đụng vào. Về phía anh L., anh trình bày do xe T. chạy với tốc độ nhanh, đánh võng từ phải sang trái nên đụng vào bên phải của xe anh. Vụ tai nạn xảy ra khoảng 2 giờ sáng nên không có một nhân chứng nào. Trong khi đó, biên bản khám nghiệm thể hiện cả hai xe đều nằm ở phần đường bên trái của mình. Trong hồ sơ không có biên bản khám phương tiện, khám dấu vết thương tích của người liên quan đến vụ tai nạn.

Do không đủ cơ sở kết luận nên vụ việc kéo dài hơn một năm vẫn chưa được giải quyết, trong khi mẹ của anh H. (người đã chết trong vụ tai nạn) liên tục gửi đơn khiếu nại đến công an và Viện KSND cấp huyện rồi đến cấp tỉnh yêu cầu truy cứu trách nhiệm hình sự bên gây ra tai nạn và yêu cầu bồi thường thiệt hại.

Tôi được lãnh đạo Viện KSND tỉnh phân công kiểm tra lại vụ TNGT nói trên. Sau khi nghiên cứu hồ sơ, tôi đã yêu cầu công an huyện dựng lại hiện trường, khám dấu vết hai phương tiện liên quan đến vụ tai nạn.

Việc khám xe cho thấy: cần số, gác chân trước và sau bên trái của xe anh L. bị cong theo hướng từ trước ra sau, có nhựa đường. Càng thắng sau, gác chân trước bên phải bị cong theo hướng từ trước ra sau. Mũi vè xe trước, bên phải có vết trầy sướt, có hướng từ trước ra sau, có bám những vệt màu đỏ sậm giống như màu sơn của xe T. Trong khi đó, xe của T. có những dấu vết gần như ngược lại. Cụ thể: cần số, gác chân trước bên phải bị cong theo hướng từ trước ra sau, có bám nhựa đường. Gác chân trước bên trái bị cong theo hướng từ trước ra sau. Hông xe bên trái có vết trầy sướt và bị bong tróc nước sơn, có hướng từ trước ra sau.

Tôi cũng yêu cầu xác định anh L. bị gãy chân nào? Điều tra viên của Công an huyện phải đến nhà của anh L. để xem lại và thông báo anh L. bị gãy 1/3 cẳng chân phải. Ngoài ra, công an huyện cũng thu những vệt màu đỏ bám vào xe anh L. gửi đến phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh trưng cầu giám định. Kết luận đó là mẫu nước sơn của xe T.. Trên cơ sở đó đã kết luận được T. là người gây ra TNGT.

Những sai sót trên của cơ quan điều tra không được kiểm sát viên cùng cấp phát hiện kịp thời nên kéo dài thời gian xử lý vụ án, gây bức xúc trong người dân.

Có thể bỏ lọt người phạm tội

Nếu quá trình điều tra và kiểm sát điều tra thực hiện không đúng, có thể xảy ra chuyện bỏ lọt người phạm tội. Cụ thể như trường hợp dưới đây.

Vào chiều 21-3-2009, M. đang chạy môtô trên đường đi đến ngã ba Bến Nhứt (thuộc huyện Giồng Riềng, tỉnh Kiên Giang) thì gặp D. và K., mỗi người chạy một chiếc môtô 110cc. M. cho xe vượt lên ngang với xe của D. và K., vừa rú ga vừa thách thức D. và K. đua xe đến ngã ba Bến Nhứt, ai thua cuộc sẽ phải trả tiền. Cả ba cho xe chạy với tốc độ tối đa, làm những người tham gia giao thông trên tuyến đường hoảng sợ phải nép sát vào lề đường. Chạy được một đoạn khoảng 5km, khi vượt qua D. xe của M. lao thẳng vào lề đường bên trái đụng vào vợ chồng anh S. (và một đứa con nhỏ 6 tháng tuổi) đang dừng xe đạp sát mép đường bên trái, làm chết cả ba người.

Việc tổ chức khám nghiệm hiện trường, thu thập chứng cứ để khởi tố vụ án đều tuân thủ các quy định của Bộ luật tố tụng hình sự, nhưng do việc đánh giá chứng cứ không toàn diện nên cơ quan điều tra chỉ khởi tố M. về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ. D. và K. lại được xác định là người làm chứng.

Lẽ ra hành vi của M., D. và K. đều cấu thành tội đua xe trái phép. Với hậu quả đặc biệt nghiêm trọng làm chết ba người thì cả ba phải chịu trách nhiệm hình sự theo khoản 4 điều 207 Bộ luật hình sự năm 1999, có khung hình phạt từ 12-20 năm tù. Vì vậy, Viện KSND tỉnh đã yêu cầu cơ quan điều tra điều tra xác minh lại để không bỏ lọt người phạm tội.