10/09/2006 05:06 GMT+7

Điều tra xã hội học

THANH THÀNH

TT - Khảo sát dư luận hay điều tra xã hội học là một công tác đặc thù. Đối với cơ quan nhà nước, điều tra xã hội học giúp nắm bắt dư luận, tiếp nhận ý kiến, sáng kiến của người dân để đánh giá hiệu quả của công tác hành chính nhằm điều chỉnh, thực hiện hoặc trì hoãn một chủ trương, chính sách, để phục vụ nhân dân tốt hơn.

Thế nhưng điều tra xã hội học ở ta hiện nay chưa thật sự được các cơ quan quản lý nhà nước quan tâm đúng mức. Hoặc nếu có điều tra thì mục đích cuối cùng của công tác này dường như chỉ nhắm đến việc phục vụ những “ý đồ” cụ thể của cơ quan nhà nước, chạy theo thành tích, và nó hoàn toàn không “đi trước một bước” theo đúng bản chất của điều tra xã hội học mà luôn đi sau những chủ trương, chính sách, hoặc đi sau những bức xúc của người dân.

Tôi đề nghị nên đặt thùng phiếu điều tra ngay tại công sở - nơi có người dân trực tiếp đến giao dịch với dịch vụ hành chính công. Sau khi người dân hoàn tất thủ tục, người điều tra sẽ mời người dân điền vào bảng hỏi. Chọn mẫu theo cách này thì hoàn toàn không lo lắng về độ chính xác của “mẫu”. Và vì khảo sát ngay tại một cơ quan cụ thể nên bảng hỏi cũng sẽ không quá lớn.

Làm cách này và nếu làm thường xuyên thì không chỉ độ chính xác cao mà nhà quản lý còn “treo lơ lửng” trước mặt cán bộ công chức thực thi nhiệm vụ một “tấm gương thần”. Họ sẽ phải nhìn vào đó để điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp. “Bác sĩ” chỉ mới “khám bệnh” thôi mà ít nhiều đã chữa được bệnh thì còn gì tốt bằng!

Gần đây nhất, một số sở ngành, quận huyện ở TP.HCM đưa ra những kết quả khảo sát thật “đẹp” về mức độ hài lòng của người dân đối với công tác của mình là một minh chứng. Hãy khoan nói về tính chính danh của các khảo sát, hãy khoan nói về tính trung thực của các con số!

Chỉ cần thấy rằng một người dân bình thường như tôi, vốn dĩ rất chăm đọc báo, lên mạng nhưng tuyệt nhiên không hề thấy chủ trương khảo sát dư luận của các sở ngành, chẳng biết nội dung của khảo sát là gì... thì có thể thấy rõ được bản chất của các con số như thế nào!

Tại sao những kết quả của Tổ chức Minh bạch quốc tế, hay các tổ chức phi chính phủ khác đối với nhiều lĩnh vực của các quốc gia trên thế giới, đặc biệt là đối với VN, lại nhận được nhiều sự quan tâm đến thế? Có lẽ vấn đề nằm ở uy tín của các tổ chức và cách thức điều tra của họ.

Viện Kinh tế TP.HCM đang có ý định điều tra xã hội học về mức độ hài lòng của người dân sau khi các sở ngành công bố những con số thật “đẹp”. Nhưng những gì ông Nguyễn Văn Quang, phó viện trưởng Viện Kinh tế TP.HCM, nói với Tuổi Trẻ về cách thức thực hiện việc điều tra là chưa thuyết phục.

Nếu chỉ điều tra 2.000 hộ dân nội và ngoại thành để đánh giá mức độ hài lòng của hơn 6 triệu người dân thành phố thì quả là không ổn. Bởi lẽ đối tượng liên quan đến dịch vụ hành chính công có hai thành phần chính là người dân và doanh nghiệp (ấy là chưa kể đến mức độ hài lòng của các sở ngành với nhau)...

Nếu theo cách thức của Viện Kinh tế TP.HCM, đối tượng quan trọng là doanh nghiệp đã bị bỏ qua. Như vậy, kết quả điều tra của viện liệu có phản ánh được chính xác mức độ hài lòng của đa số người dân và doanh nghiệp?

Vả lại tại sao chỉ dùng bảng hỏi bằng giấy, tại sao chỉ đi đến từng hộ dân để điều tra trong khi hoàn toàn có thể điều tra trên mạng? Sau khi thiết lập được bảng hỏi, viện hoàn toàn có thể nhờ các báo điện tử đăng bảng hỏi, công khai thời hạn, cách thức thu thập ý kiến... rồi các báo sẽ cập nhật thông tin về cho viện.