Phóng to

Hoàng cung trong đêm phủ ánh sáng huyền hoặc của đèn lồng và nến. Bước vào cổng Ngọ môn đang phát sáng, khách như lạc bước vào một thế giới cổ kính của cung đình xưa. Hương trầm nhẹ nhàng lan tỏa khắp nơi. Từ trong bóng đêm xuất hiện hai hàng 40 cung nữ trang phục áo dài xưa, trên thân áo nhấp nháy những bóng đèn nhỏ, trên tay là những chiếc đèn lồng với động tác và gương mặt vô cảm của những pho tượng cổ trầm mặc và bí ẩn. Chỉ nội hình ảnh đó cũng đã khiến khán giả dự khán Đêm hoàng cung không ngớt trầm trồ.

Trong ánh đèn lồng lung linh, trên những sân khấu của Duyệt Thị đường là những màn trình diễn nhạc cung đình, múa hát, có vua quan, tao nhân mặc khách ngồi thưởng thức. Ở hai lầu cao, du khách chen nhau chơi trò thả thơ và đổ xăm hường; có cả vài anh chàng mắt xanh da trắng đang ra sức thảy cho được những que tre dài vào chiếc lọ cổ cao của trò chơi đầu hồ. Trên những lối đi của đêm Tử cấm thành mênh mông, thỉnh thoảng xuất hiện một cỗ xe ngựa trang hoàng rực rỡ...

Song quang cảnh ấn tượng nhất, thu hút nhất với khách có lẽ là khu lục viện, nơi sinh sống của các cung tần mỹ nữ triều đình Huế xưa, được phủ một ánh sáng vàng mờ ảo. Vẫn còn đó những đường nét của cung điện lầu đài, nhưng vàng son cũ đã nhạt phai, thậm chí phần lớn đã hoang phế.

Trên cái nền đất có thời là lục viện là những phản trải chiếu hoa và trang trí bằng mành tre hay quạt nan thật lớn cùng đèn lồng, tượng trưng cho khuê phòng của những phi tần. Bên ngoài phòng khuê có thái giám đứng hầu; bên trong các nàng có người đang tô son điểm phấn, vấn tóc, người lại thêu thùa, kẻ thì ngắm hoa, kẻ khác vui hớn hở hay sầu tư ủ dột trông ngóng xa xăm... Chính giữa lối đi là một chiếc bục cao, nơi các phi tần cùng hát múa, ngắm hoa...

Cái thế giới của cung tần mỹ nữ ấy phản chiếu những hồi quang của kinh thành Huế xa xưa cũng như chất chứa nỗi buồn bi thiết của đời sống cấm cung, mà chỉ qua Đêm hoàng cung người đời sau mới cảm nhận được phần nào. Các bà phi thật đài các trong từng động tác cực kỳ chậm rãi, như chạm trổ vào thời gian. Nét mặt ai cũng trang nghiêm, thoát tục... Khách chỉ biết lặng người chiêm ngưỡng. Và chính người dân Huế cũng lần đầu tiên được xem một chương trình tái hiện sinh hoạt cung đình độc đáo như thế!

Đạo diễn Lê Quý Dương, cũng là người viết kịch bản của Đêm hoàng cung, cho biết:

- Trung tâm Bảo tồn di tích cố đô và Văn phòng Festival Huế có ý tưởng về việc dàn dựng một đêm ở hoàng cung xưa và mời tôi viết kịch bản, làm đạo diễn. Các chương trình nghệ thuật tại Festival Huế vốn đã được định hình sẵn, nên khi nhận lời thực hiện Đêm hoàng cung tôi nung nấu ý nghĩ phải làm một điều gì đó thật mới lạ.

Song nét mới lạ ấy không tìm đâu khác hơn trong kho tàng văn hóa Huế chưa được khai thác hết; trong những huyền thoại Huế còn chìm khuất, ẩn giấu dưới lớp bụi thời gian. Khi nảy ra ý tưởng dàn dựng đời sống cung tần mỹ nữ tại hoàng cung Huế xưa, tôi bắt tay viết kịch bản và mất gần một tháng mới xong. Mong muốn của tôi khi thực hiện chương trình này là người xem sẽ tự khám phá huyền thoại Huế thông qua các giác quan của họ, cảm nhận trực tiếp vẻ đẹp của huyền thoại Huế chứ không chỉ là những gì lâu nay được nghe kể...

Phóng to

* Việc xử lý ánh sáng trong Đêm hoàng cung rất ấn tượng và rất hiệu quả, chẳng hạn những chiếc đèn nhỏ trên áo các cung phi khiến họ thật lung linh trong bóng đêm, hay những chiếc chén đất hình hoa sen cắm nến đặt dọc các lối đi, những chiếc đèn lồng tỏa ánh sáng mờ ảo làm cho Thành nội dù còn nhiều nơi hoang phế trở nên đẹp huyền hoặc. Công việc ấy hẳn là không dễ dàng trong khuôn viên Thành nội quá rộng...

- Tôi đã lang thang suốt hai tháng trời trong Thành nội rộng đến 36.000m2, có nhiều đêm một mình cứ đi loanh quanh trong đó để cảm nhận và khảo sát từng vị trí, từng chi tiết của kịch bản. Cách thức thực hiện, thiết kế Đêm hoàng cung dựa trên định hướng tôi tạm gọi là “phát sáng huyền thoại Huế”.

Theo đó, ánh sáng phải phát ra từ bên trong mỗi con người, mỗi vật thể chứ không phải từ bên ngoài chiếu vào. Từ đó, tôi nghĩ ra hình thức gắn đèn trên áo dài; xử lý 4.500 chiếc chén đất hoa sen để cắm nến; sử dụng 1.500 chiếc đèn lồng xếp thành bốn cụm trong diện tích 900m², mỗi cụm xếp thành một chữ đại triện trong cụm từ Thuận Hóa Phú Xuân, có thể nhìn bao quát cụm chữ này từ sân khấu Nhật Thành lâu; và kế bên cụm tượng tứ linh phát sáng cho dựng 13 ngọn đuốc lớn tượng trưng cho 13 triều vua nhà Nguyễn...

* Có thể thấy cái hồn của Đêm hoàng cung đọng lại thật sâu sắc nơi người xem qua hình ảnh các cung nữ, phi tần. Ngoài đời họ là ai, phải tập luyện trong bao lâu và bằng cách nào để đạt được thần thái tuyệt vời đến thế?

- Đó là 60 bạn nữ do tôi tuyển chọn từ nhiều đoàn nghệ thuật và buộc họ phải tập dượt thật công phu. Tôi đã nói với họ rất nhiều, nói cho đến lúc họ hiểu và cảm thấy mình đã thuộc về một thế giới xưa cũ của hoàng cung. Có thể nói họ đã đạt đến trạng thái nhập tâm khi biểu diễn, gần như không còn quan tâm gì về thế giới hiện tại. Chỉ khi đạt được điều này thì Đêm hoàng cung mới kích thích mạnh mẽ sự tưởng tượng của khán giả khi bước vào thế giới của người xưa. Tôi muốn tạo ra một “đặc sản” về văn hóa tinh thần Huế, không đâu bắt chước được...

Phóng to