Tượng đài truyền thống đấu tranh của công nhân lao động TP.HCM tại vòng xoay ngã bảy (Q.10, TP.HCM) - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Khi đề cập sự lúng túng trong quy hoạch tượng đài, họa sĩ Uyên Huy - chủ tịch Hội Mỹ thuật TP.HCM - lấy ngay việc Chính phủ Pháp tặng tượng đài cho TP.HCM làm ví dụ.

Ông kể: “Năm 2015, Sở Văn hóa - thể thao có mời Hội Mỹ thuật và Hội Kiến trúc sư tham vấn việc Chính phủ Pháp tặng cho TP.HCM mẫu tượng đài nhân dịp kỷ niệm 40 năm thống nhất đất nước.

Lúc đó chưa quyết định được là tượng đài này đặt ở đâu. Bẵng một thời gian không thấy tin tức gì. Gần đây tôi hỏi bên sở thì được biết do không có chỗ đặt nên bên Pháp đã lấy mẫu tượng đài về”.

Không riêng mẫu tượng đài do Chính phủ Pháp tặng, họa sĩ Uyên Huy còn đưa ra nhiều trường hợp tượng đài chưa biết đặt đâu khác!

Ví dụ như tượng đài Thống Nhất (tên trước đây là tượng đài Chiến thắng) hiện vẫn chưa biết địa điểm đặt. Hoặc như tượng Nam kỳ khởi nghĩa đến nay thành phố đã tổ chức hai lượt thi nhưng vẫn... chưa biết đặt chỗ nào!

Hay như tượng sáng tác của Trại điêu khắc quốc tế TP.HCM 2015 làm xong hai năm nay vẫn nằm im nơi công viên Lịch sử - văn hóa - dân tộc (Q.9), mặc sự xuống cấp do mưa nắng mà báo chí và các nhà chuyên môn nhiều lần lên tiếng (Tượng tạc xong rồi không biết để đâu!, Tượng chưa trưng bày đã gãy đổ).

Nguyên nhân được họa sĩ Uyên Huy chỉ ra: “Hiện nay việc quy hoạch tượng đài của thành phố chưa rõ ràng trong các ban bệ. Lúc thì giao cho Sở Văn hóa - thể thao, lúc giao cho Hội Kiến trúc sư.

Ngay cả những đề án xây dựng thành phố, khu đô thị mới cũng không thấy quy hoạch tượng đài, công viên vườn tượng... trong đó!”.

Cùng quan điểm, điêu khắc gia Lâm Quang Nới cho rằng “chính vì chưa lập được quy hoạch này nên việc đặt mới hay xử lý tượng đài cũ bị lúng túng”.

Họa sĩ Uyên Huy cho biết: “Trước đây, tượng Trần Nguyên Hãn ở trước chợ Bến Thành được đưa về công viên Phú Lâm (Q.6), tượng Quách Thị Trang đưa về công viên Bách Tùng Diệp. Nhưng đưa về đó bao lâu, hướng xử lý thế nào thì chưa thấy thông tin gì.

Sắp tới nếu xây dựng các tuyến tàu điện ngầm, các giao lộ giao thông mới..., có lẽ có những tượng sẽ di dời nữa. Nếu dời chỗ này phải tính đặt chỗ nào khác. Nếu tượng xấu, hư thì cần sửa lại, làm lại để đẹp hơn.

Vì nhiều tượng tôn vinh những vị anh hùng dân tộc như An Dương Vương, Trần Hưng Đạo, Trần Nguyên Hãn, Lê Lợi, Phan Đình Phùng... vốn đã ăn sâu vào tiềm thức người dân thành phố”.

Ngay cả thẩm quyền lập quy hoạch tượng đài thành phố thuộc về ai thì các nhà chuyên môn cũng... không nắm rõ.

Điêu khắc gia Nguyễn Xuân Tiên - hiệu phó Trường ĐH Mỹ thuật TP.HCM - cho hay: “Quy hoạch tượng đài là vấn đề liên quan đến rất nhiều ngành như khoa học lịch sử, điêu khắc, kiến trúc, giao thông, quy hoạch...

Gần đây tôi có gặp lãnh đạo UBND TP và đề bạt thẩm quyền này phải thuộc UBND TP. Bởi giao cho Sở Văn hóa - thể thao thì sở không đủ nhân tài, vật lực... để làm, hoặc không đủ sức tập họp các hội khác".