Vitamin D có tên khoa học là calciferol, được cung cấp từ thực phẩm có hai dạng: vitamin D2 hay ergocalciferol hiện diện trong thực vật (trong nấm men và một số loại nấm) và vitamin D3 hay cholecalciferol có trong động vật (có nhiều nhất là dầu gan cá biển sâu).

Đặc biệt, ở vùng thượng bì của da chúng ta có chứa hợp chất 7-dehydrocholesterol được xem là tiền vitamin D. Khi có tia cực tím của ánh nắng (đặc biệt là UVB có bước sóng 290-325nm) chiếu vào da sẽ biến tiền vitamin D thành cholecalciferol tức vitamin D3.

Vitamin D sản xuất từ ánh nắng mặt trời chiếu vào da. Nếu sản xuất dư vitamin D, cơ thể ta không xài hết được sẽ được dự trữ ở gan hoặc mô mỡ để sử dụng dần dần. Ngoài vitamin D là “của trời cho” sản xuất bởi ánh bắng mặt trời, vitamin này còn được cung cấp từ thực phẩm như dầu gan cá, mỡ cá (cá hồi, cá trích, cá mòi…), lòng đỏ trứng, sữa.

Ở một số nước tiên tiến thiếu ánh nắng mặt trời, vitamin D được bổ sung bánh mì, margarin (bơ làm từ dầu thực vật) để cho dân nước họ không thiếu chất dinh dưỡng này. Rõ ràng là nếu ta ăn uống đầy đủ, cân bằng các dưỡng chất và chịu khó phơi nắng một ít trong ngày là chẳng phải lo thiếu vitamin. Ngay từ khi sơ sinh, trẻ rất cần được phơi nắng để có vitamin trời cho bởi vì sữa mẹ tuy có chứa vitamin D nhưng hàm lượng rất nghèo nàn.

Các nhà khoa học ghi nhận, chỉ cần 10 phút để cho hai tay và khuôn mặt lộ ra dưới nắng mặt trời không cần gắt lắm là đủ cho việc tổng hợp vitamin D với lượng cần thiết cho cả một ngày. Nếu ta ăn uống đầy đủ và cân bằng các dưỡng chất và chịu khó phơi nắng một ít trong ngày là chẳng phải lo thiếu vitamin D. Vai trò chính của vitamin D là tạo xương bằng cách duy trì lượng calci và phospho có sẵn trong cơ thể để hóa xương.

Nếu thiếu vitamin D, sẽ thiếu chất khoáng cho xương và răng đưa đến còi xương ở trẻ con và nhuyễn xương, loãng xương ở người lớn. Tuy nhiên, vitamin D là loại vitamin dùng phải rất thận trọng, không được uống quá liều vì sẽ gây ngộ độc.

Hàng ngày, trẻ con và người lớn chỉ nên uống vitamin D tương ứng với 400 đơn vị quốc tế (IU) vitamin D/ngày. Dùng quá liều vitamin D sẽ gây vôi hóa nhau (rau) thai ở phụ nữ có thai, còn trẻ thì bị chán ăn, mệt mỏi, nôn ói, xương hóa sụn sớm. Đối với người lớn, nếu quá liều vitamin D đưa đến tăng calci huyết, tăng huyết áp, nôn ói, mệt mỏi, yếu cơ, bị rối loạn gọi là “vôi hóa” ở xương, thận, tim, đặc biệt là gây sỏi thận loại calci.

Đặc biệt lưu ý, hiện có các dược phẩm chứa vitamin D liều cao có tác dụng kéo dài (như Auxergyl D3, vitamin D3 BON) chỉ được dùng sau khi được bác sĩ khám và cho đơn thuốc dùng để chữa một số bệnh nhất định như còi xương, nhuyễn xương do thiếu vitamin D, cơn co giật do thiếu canxi huyết. Nếu dùng với mục đích khác như cho trẻ không thiếu vitamin D uống với hy vọng làm tăng chiều cao dễ dẫn đến quá liều rất nguy hiểm. Tuyệt đối không được dùng vitamin D (đặc biệt là loại có liều cao và tác dụng kéo dài) cho người bị calci huyết tăng, calci niệu tăng, bị sỏi thận loại calci.

Vì vitamin D liên quan đến chuyển hóa calci nên trong điều trị thiếu calci do nhu cầu phải tăng calci để không rối loạn xương (như trẻ con chậm lớn, phụ nữ mang thai và cho con bú, suy nhược cơ thể…) thường bổ sung cả hai calci và vitamin D.

Chiều cao của con người do nhiều yếu tố ảnh hưởng, đặc biệt là yếu tố di truyền. Việc ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng (đặc biệt hằng ngày uống sữa, ăn phô mai), vận động, nghỉ ngơi ngủ đầy đủ có thể hỗ trợ tăng chiều cao trong thời niên thiếu, đặc biệt lúc dậy thì. Chứ dùng thuốc bổ sung calci và vitamin D đơn thuần không làm tăng chiều cao nếu chiều cao đã ổn định.