Bà P.T.L. (66 tuổi, Vĩnh Cửu, Đồng Nai) đứng trước cánh cửa bị ném bể hết kiếng - Ảnh: UYÊN TRINH

Vay nặng lãi, hay còn gọi “lãi nóng, lãi đứng”, là một thực tế phổ biến trong giao dịch dân sự hiện nay.

Số lãi cho vay cao gấp hàng chục lần lãi suất quy định của Ngân hàng Nhà nước nhưng do người dân có nhu cầu bức bách, nên trong nhiều trường hợp họ vẫn phải chấp nhận vay.

Tuy nhiên trong thực tế rất khó xử lý hành vi cho vay nặng lãi.

Ngập đầu với lãi suất

Do vướng cờ bạc, cha chị Đ.T.B.T. (Hóc Môn, TP.HCM) đã vay nóng nhiều lần 90 triệu đồng. Đầu năm 2016, do không có khả năng trả nợ nên cha chị T. đã thế chấp căn nhà đang ở với vốn và lãi 120 triệu đồng rồi bỏ nhà đi biệt.

Cuối năm 2016, chủ nợ đến nhà đòi mẹ con chị T. phải giao căn nhà đang ở, hoặc phải trả nợ 250 triệu đồng.

Choáng váng với số tiền nợ gốc và lãi cao ngất, mẹ con chị T. thương lượng giảm bớt tiền lãi để cố gắng trả nhưng bất thành.

Trong khi chị T. đi làm công nhân, mẹ bán lặt vặt ở chợ nên không thể kiếm đâu ra số tiền lớn đến thế. Sau nhiều lần đe dọa, trong tháng 12-2016 nhóm người của chủ nợ đến nhà cắt cổng rào, xịt sơn, đập phá rồi bỏ đi trước khi công an đến.

Quá sợ hãi vì nhà chỉ có hai mẹ con thân cô thế cô, chị T. đã chạy vạy vay mượn khắp nơi để trả số nợ trên.

Không yên tâm cho vay lãi dài hạn, một số đối tượng cho vay lãi tại TP.HCM thường tính cho vay lãi nóng theo ngày. Cứ 1 triệu đồng cho vay thì mỗi ngày sẽ thu 3.000 - 5.000 đồng tiền lãi.

Các đối tượng chỉ cho vay trong thời hạn từ 10 ngày đến 1 tháng, sau đó đòi cả gốc và lãi để cho người khác vay lại. Nếu muốn vay số tiền lớn thì phải có người thân quen, uy tín bảo lãnh mới được vay.

Đầu năm 2017, do cần vốn làm ăn nên anh Nguyễn Minh Huy (ngụ đường số 20, quận Bình Tân) phải nhờ người quen cùng quê giới thiệu với người chuyên cho vay lãi nóng ở Đồng Nai để vay gần 1 tỉ đồng, lãi suất 4%/tháng.

Tuy nhiên người quen của anh báo lại chỉ cho vay được 500 triệu đồng, nửa còn lại phải 2 tháng sau mới có. Đến tháng sau, chủ cho vay thông báo tiền khan hiếm nên lãi suất tăng lên 5%/tháng. Vì cần vốn làm ăn nên anh Huy cắn răng chấp nhận.

Anh Huy cho biết: “Lãi cao như vậy nhưng không phải ai cũng vay được, phải có người quen biết, uy tín bảo lãnh cho mình để tránh tình trạng bị giựt nợ hoặc dính dáng đến pháp luật. Sau này mình không trả được thì người bảo lãnh cho mình sẽ phải đứng ra trả thay”.

Gia đình tan tác

Nhà bà Tư nằm sâu trong con hẻm nhỏ trên hương lộ 15 (xã Bình Lợi, huyện Vĩnh Cửu, tỉnh Đồng Nai). Con trai kề cận, chăm sóc bà bao năm nay đã tự tử trong một buổi trưa nắng như đổ lửa hơn 1 năm trước. Tới tận bây giờ, bà Tư cũng không hiểu lý do vì sao con trai lại tìm đến cái chết.

Bà Tư kể lại buổi sáng hôm ấy, sau khi mua đồ ăn cho bà thì con trai lặng lẽ rời khỏi nhà. Phát hiện tờ giấy được chặn dưới đồ ăn sáng trên bàn, không biết chữ nên bà Tư gọi con gái ở nhà bên cạnh sang xem.

“Lần theo chỉ dấu trên tờ giấy, tôi cùng mọi người đi tìm thì phát hiện em tôi treo cổ cạnh bìa ruộng” - con gái bà Tư kể trong nước mắt.

Là công nhân ở Công ty Changshin, con trai bà Tư được mọi người tin tưởng và yêu quý. Lần gần nhất thấy con bị gãy tay, bà Tư hỏi thì nghe con nói đá banh bị té. Không ai biết gì cho tới khi đồng nghiệp đi viếng tang cho biết con trai bà bị giang hồ đánh gãy tay.

“Lúc còn sống, đôi khi thiếu tiền xài, nó vay người ta 1 triệu đồng, tiền lời 200.000 đồng/tháng. Trả lãi đến khi nào trả đủ tiền gốc thì dừng. Lãi cứ chất chồng lên tới lúc lương công nhân không đủ trả.

Có lần tui bán miếng đất trang trải việc gia đình và cho nó một ít trả dứt nợ vay để người ta khỏi tới đòi” - bà Tư kể lại.

Vì nặng nợ, tiền lãi chất chồng, có người chọn cách bỏ trốn biệt khỏi địa phương. Đó là hoàn cảnh con trai thứ ba của bà P.T.L. (66 tuổi, huyện Vĩnh Cửu).

Con trai bà L. đi biệt từ trước Tết Nguyên đán 2017, bỏ lại cho mẹ già người vợ và con thơ chỉ mới 5 tuổi sau khi thuyết phục bất thành mẹ bán nhà để trả 200 triệu đồng dứt điểm nợ gốc và lãi cộng dồn.

“Nó có ở lại nhà cũng đâu có yên khi lũ mặt rô cứ tới quậy liên tục” - vừa nói bà L. chỉ tay về hai cánh cửa cái trơ khung sắt vì kiếng đã vỡ gần hết.

Chủ nợ từng cho người kéo đến nhà bà L. ném đá và dọa phải trả gấp tiền, nếu không thì gặp con trai bà ở đâu là chém chết ở đó.

Trong khi đó, vì mẹ vay nặng lãi nên con vướng vào vòng lao lý là trường hợp của bà Trần Yến (xã Bình Hòa, huyện Vĩnh Cửu).

Bà Yến vay của một công ty 10 triệu đồng, phải trả vốn và lãi 400.000 đồng/ngày, trong 33 ngày thì dứt. Sao đó bà Yến vay thêm 5 triệu đồng, trả lãi 75.000 đồng/ngày đến khi nào có tiền trả tiền gốc thì dừng.

Những ngày đầu bà Yến đóng tiền lãi đầy đủ. Sau đó việc buôn bán ế ẩm, bà Yến ngưng trả lãi 3 ngày thì bị nhóm thanh niên đến nhà đòi nợ, chửi tục, đe dọa cả gia đình.

Thấy nhóm thanh niên đến nhà đe dọa, con trai bà Yến là Huỳnh Khắc Vũ đã dùng mã tấu chém Đỗ Đức Khoa (một trong 8 thanh niên đến nhà đòi nợ). Khoa bị thương tích 15%. Vũ bị khởi tố về tội cố ý gây thương tích.

Hiện nay, luật sư của Vũ đã yêu cầu Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Vĩnh Cửu điều tra bổ sung để xử lý hành vi cho vay nặng lãi, đe dọa, hành hung người của nhóm Đỗ Đức Khoa.