Học sinh Hà Nội đánh nhau ngoài đường phố - Ảnh: Minh Trí

Hà Nội chọn giải pháp nào để đẩy lùi nạn nói tục khi kết quả điều tra xã hội học về văn hóa ứng xử nơi công cộng do Sở VH-TT&DL Hà Nội thực hiện mới đây đã chỉ rõ “chưa có thời điểm nào mà vấn đề văn hóa ứng xử ở Hà Nội và người Hà Nội được đặt ra cấp thiết như hiện nay”?

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông NGUYỄN KHẮC LỢI - phó giám đốc Sở VH-TT&DL Hà Nội - cho biết Hà Nội đang tập trung hoàn thiện “hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư TP Hà Nội”, hi vọng khi ban hành sẽ chấn chỉnh được những hành vi ứng xử thiếu văn hóa nơi công cộng.

* Thưa ông, gần đây đã có những cảnh báo liên tiếp về nạn nói tục “trỗi dậy”, TP Hà Nội đã có chỉ đạo kiểm tra, có biện pháp xử lý nhằm hạn chế những hành vi thiếu văn hóa nơi công cộng. Sở VH-TT&DL và các ngành đã triển khai chỉ đạo này ra sao?

- Nếu nói về những hành vi thiếu văn hóa, ứng xử thiếu văn hóa nơi công cộng thì không chỉ có chuyện nói tục, chửi bậy. Trong quá trình xây dựng “hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư TP Hà Nội”, kết quả điều tra xã hội học đã chỉ ra ở nhiều nơi công cộng thường xuất hiện những hành vi ứng xử không phù hợp.

Đó là tình trạng vi phạm nội quy, quy định nơi công cộng, viết bậy, bôi bẩn lên các công trình công cộng, chen lấn xô đẩy khi xếp hàng tham gia các dịch vụ nơi công cộng, ứng xử thiếu văn hóa, văng tục, chửi bậy, sẵn sàng gây gổ. Lối cư xử nhã nhặn, thanh lịch của người Hà Nội mai một dần, thay vào đó là lối nói xô bồ, tục tĩu, huỵch toẹt, thiếu văn hóa, kiểu ăn nói “lệch chuẩn”, nhất là ở giới trẻ.

Tuy nhiên, để hạn chế những hành vi thiếu văn hóa, nạn nói tục, đây là vấn đề giáo dục ý thức công dân, việc này không phải là nhiệm vụ riêng của một ngành, nỗ lực của một ngành cũng không làm được mà phải có sự vào cuộc của cả xã hội, cả hệ thống chính trị.

* Ông có nói việc xây dựng hệ thống quy tắc ứng xử sẽ là giải pháp chính trong chấn chỉnh những hành vi ứng xử thiếu văn hóa, vậy trong quy tắc ứng xử sẽ đặt ra những chuẩn mực nào về văn hóa ứng xử nơi công cộng?

- Hiện “hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư TP Hà Nội” đang trong giai đoạn lấy ý kiến và dự kiến ban hành trong năm 2015.

Thật ra đối với quy tắc ứng xử ở cơ quan, đơn vị thì nhiều nơi đã có. Tuy nhiên, với những quy tắc ứng xử nơi công cộng thì chưa đơn vị nào đề cập, đây là nội dung “nặng” nhất, khó nhất. Quá trình nghiên cứu đã tra cứu, khảo sát trên 50.000 trang tài liệu từ các đầu sách, luận văn tiến sĩ, trên 100 bài báo và tạp chí, tài liệu pháp lý và nội quy có liên quan, nhưng đến nay vẫn phải tiếp tục lấy ý kiến, nghiên cứu thêm.

Đây là đề án rất quan trọng, không được phép nóng vội, phải chuẩn bị tỉ mỉ, chu đáo từng khâu và cũng phải hết sức khoa học vì đây là hệ thống quy tắc ứng xử mang tính đồng bộ, rộng khắp, nhất là khi thực tiễn đòi hỏi cần có những giá trị đạo đức mang tính quy chuẩn để hướng con người tới chân, thiện, mỹ, xây dựng một thủ đô thật sự thanh lịch, văn minh.

* Cụ thể khi Hà Nội ban hành “hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư TP Hà Nội”, những hành vi, cách ứng xử thiếu văn hóa nơi công cộng có bị chế tài không, thưa ông?

- Hệ thống quy tắc ứng xử này có ý nghĩa như là cẩm nang hướng dẫn nền tảng văn hóa ứng xử. Hệ thống quy tắc ứng xử này cũng giống như hương ước, không đặt vấn đề chế tài, chỉ đưa ra những quy tắc ứng xử chuẩn mực trong giao tiếp. Đúng hơn là những quy tắc ứng xử mang tính định hướng, tuyên truyền nhiều hơn.

Hệ thống quy tắc này cũng không phải là tất cả nếu như không giải quyết tận gốc vấn đề từ nhận thức, từ ý thức của mọi người. Vì vậy khi ban hành cũng phải lựa chọn các địa phương, đơn vị để theo dõi, giám sát việc triển khai thí điểm mô hình văn hóa ứng xử đối với từng đối tượng cơ quan, trường học, bệnh viện, doanh nghiệp, khu dân cư và nơi công cộng để rút kinh nghiệm, điều chỉnh và tiếp tục hoàn thiện.