Chuyên gia nước ngoài hỗ trợ vận hành hệ thống máy lọc, ống dẫn tại Nhà máy lọc dầu Dung Quất, Quảng Ngãi - Ảnh: Việt Hùng

Như vậy, cho đến thời điểm này VN đã có gần 10 dự án lọc hóa dầu với công suất khoảng 60 triệu tấn/năm.

Nếu nhìn trên bản đồ VN, với những nét chấm nơi dự án nhà máy lọc dầu dự kiến sẽ đặt, có thể thấy VN sẽ trở thành “cường quốc” lọc dầu nếu các dự án đều trở thành sự thật.

Cung sẽ vượt cầu 11 triệu tấn...

Ngoài dự án Nhà máy lọc dầu Dung Quất với công suất 6,5 triệu tấn/năm của Tập đoàn Dầu khí VN (PVN), hiện đang còn rất nhiều dự án lọc dầu khác.

Như Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn (Thanh Hoá) công suất 10 triệu tấn/năm đang được PVN và liên doanh triển khai xây dựng, dự án hóa dầu Long Sơn (Bà Rịa - Vũng Tàu) công suất 10 triệu tấn/năm cũng đang được PVN nghiên cứu đầu tư.

Ngoài ra, tại các địa phương khác cũng có nhiều dự án với tổng công suất trên 20 triệu tấn/năm đang được xúc tiến.

Chẳng hạn, dự án lọc dầu Cần Thơ do Công ty CP đầu tư thương mại Viễn Đông và Công ty Semtech Limited B.V.I (Mỹ) đầu tư đã được Thủ tướng chấp thuận từ năm 2008 với công suất 2 triệu tấn dầu thô/năm.

Dự án lọc dầu Vũng Rô (Phú Yên) vừa được triển khai với công suất lên 8 triệu tấn/năm, tổng vốn đầu tư 3,2 tỉ USD.

Tại Khánh Hòa, từ năm 2008 Petrolimex và các đối tác đã tính toán đầu tư dự án tổ hợp lọc hóa dầu Nam Vân Phong với công suất 10 triệu tấn/năm.

Chưa kể năm 2006, Công ty CP Hapaco (Hải Phòng) cũng từng được nêu đang nghiên cứu dự án xây dựng một nhà máy lọc dầu tại Đình Vũ, Hải Phòng với công suất 1 triệu tấn/năm, có thể mở rộng thêm...

Trong văn bản gửi Bộ Công thương góp ý về dự án lọc dầu Nhơn Hội, PVN đã tỏ ra lo ngại khi cho biết quy hoạch phát triển ngành dầu khí đến năm 2015 và định hướng đến năm 2025 đã hoạch định các nhà máy lọc dầu đủ cung ứng cho thị trường VN đến năm 2025 và giai đoạn tiếp theo, nhưng không hề có dự án lọc dầu Nhơn Hội.

Vì vậy, nếu bổ sung dự án này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cân đối cung cầu sản phẩm trong nước. PVN nhắc lại Chính phủ đã cam kết bao tiêu sản phẩm cho Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn (Thanh Hóa) và cảnh báo nếu đưa dự án Nhơn Hội vào, cung xăng dầu sẽ vượt cầu khoảng 11 triệu tấn.

Đặc biệt, dư thừa nguồn cung trong nước sẽ dẫn đến giảm hiệu quả sử dụng vốn nhà nước tại nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nghi Sơn.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, một cán bộ PVN còn nhấn mạnh dự án lọc dầu Nhơn Hội lại rất gần các địa điểm Vũng Rô, Vân Phong, Dung Quất - nơi đã được hoạch định làm nhà máy lọc dầu...

Việc một dự án quy mô lớn như Nhơn Hội được đầu tư, chắc chắn các dự án nhỏ đã có trong quy hoạch sẽ phải xem lại, khó mà đầu tư, nhất là khi chủ đầu tư là Tập đoàn Dầu khí Thái Lan (PTT) và tập đoàn dầu khí hàng đầu thế giới của Saudi Arabia là Saudi Aramco cũng đã nói thẳng muốn phân phối vào thị trường nội địa của VN.

Nguồn: Bộ Công thương, Tập đoàn Dầu khí VN - Đồ họa: Như Khanh

“Kỳ vọng nhà xuất khẩu các sản phẩm hóa dầu”

Trả lời Tuổi Trẻ về những băn khoăn cung vượt cầu, ông Lê Tuấn Phong - phó tổng cục trưởng Tổng cục Năng lượng, Bộ Công thương - cho rằng dự án lọc dầu Nhơn Hội đặt mục tiêu xuất khẩu (đến thị trường Nhật, Trung Quốc... - PV).

Và không chỉ PTT, nhà đầu tư nào cũng sẽ phải cân nhắc vấn đề thị trường theo lợi ích họ có thể thu được...

Trong báo cáo trình Thủ tướng, Bộ Công thương cũng thừa nhận nếu dự án lọc dầu Nhơn Hội được đầu tư thì việc triển khai các dự án lọc dầu khác rất khó khăn. Tuy nhiên, Bộ Công thương không đồng tình quan điểm cho rằng dự án Nhơn Hội sẽ ảnh hưởng đến các nhà máy lọc dầu hiện hữu.

Lý do, dự án Nhơn Hội đầu tư sau sẽ không được hưởng những ưu đãi như với các nhà máy đã hoạt động và đang xây dựng. Nếu ưu đãi kém hơn mà Nhơn Hội vẫn cạnh tranh được với các nhà máy Dung Quất hoặc Nghi Sơn thì đó cũng là động lực cần để các nhà máy Dung Quất, Nghi Sơn cạnh tranh, giảm giá thành sản phẩm.

Tuy nhiên, Bộ Công thương khẳng định ngay dự án lọc dầu Nghi Sơn cũng sẽ phải nhập 100% dầu thô từ Kuwait. VN hoàn toàn có thể trở thành nhà xuất khẩu các sản phẩm lọc hóa dầu nếu dự án hiệu quả.

Theo tài liệu của Tuổi Trẻ, Bộ Kế hoạch - đầu tư cũng đồng tình đưa dự án này vào quy hoạch nhưng đề nghị bổ sung hiệu quả kinh tế - xã hội và đánh giá khả năng tiêu thụ sản phẩm trong nước và khu vực để nêu rõ thị trường mục tiêu.

Kết luận, Bộ Công thương nêu việc bổ sung dự án lọc dầu Nhơn Hội vào quy hoạch là có thể chấp nhận được. Bộ Công thương lưu ý với dự án lớn, nhiều rủi ro như Nhơn Hội, việc cho vào quy hoạch cũng chỉ mới là bước khởi đầu, có triển khai được không còn phụ thuộc nhiều yếu tố, nhất là thu xếp vốn.

Tuy nhiên, Bộ Công thương cũng đã chính thức đề xuất Thủ tướng Chính phủ cho Nhơn Hội vào quy hoạch, đồng thời loại nhà máy lọc dầu ở Cần Thơ ra khỏi quy hoạch, giãn tiến độ hoàn thành nhà máy lọc dầu Long Sơn sang sau năm 2025...