Nhiều người vẫn vô tư hút thuốc lá khi có phụ nữ và trẻ em bên cạnh - Ảnh: Quang Định

Nhiều người còn hút thuốc khi đang lái xe, trong khuôn viên bệnh viện, nơi công cộng… rồi phả khói ra cho người xung quanh “hưởng” hết.

Luật đã có nhưng….

Điều 11, Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 quy định địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và trong phạm vi khuôn viên bao gồm: cơ sở y tế, giáo dục, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi dành riêng cho trẻ em và khu vực có nguy cơ cháy nổ cao.

Địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà bao gồm nơi làm việc, trường cao đẳng, đại học, địa điểm công cộng. Phương tiện giao thông công cộng bị cấm hút thuốc lá hoàn toàn.

Điều 23, nghị định 176/2013/NĐ-CP quy định chi tiết về một số biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá nêu rõ: “Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000-300.000 đồng đối với một trong các hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm; bỏ mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định.

Nghị định này cũng quy định sẽ cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000-300.000 đồng đối với hành vi sử dụng thuốc lá khi chưa đủ 18 tuổi (điều 24).

Luật sư Trần Ngọc Quý (Đoàn luật sư TP.HCM) cho biết quy định của pháp luật liên quan đến việc xử lý hành vi hút thuốc lá nơi công cộng đã có. Tuy nhiên, trên thực tế, việc thực hiện những quy định này chưa triệt để và rốt ráo.

“Dường như các cơ quan chức năng chưa thực sự quan tâm đến việc xử phạt hoặc do họ vẫn đang tập trung cho các vấn đề khác nghiêm trọng hơn. Hút thuốc lá được xem như một thói quen phổ biến và thực tế chưa thấy ai bị xử phạt vì hút thuốc lá”, ông Quý nhận định.

Trẻ em, phụ nữ thường phải hít khói thuốc lá thụ động tại nhiều nơi công cộng - Ảnh: Hoàng Thạch Vân

Trách nhiệm của người đứng đầu

Là người gắn bó nhiều năm với công tác phòng chống tác hại thuốc lá, ThS.BS Phạm Thị Hoàng Anh - giám đốc tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam - cho rằng có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc dù đã có Luật quy định cấm hút thuốc trong nhà tại nơi làm việc, những địa điểm công cộng và việc xử phạt đối với chủ các địa điểm công cộng không triển khai quy định cấm hút thuốc, các hành vi hút thuốc lá không đúng nơi quy định nhưng tình trạng hút thuốc nơi công cộng, kể cả trong bệnh viện, cơ quan, trường học vẫn còn phổ biến…

Theo bà Hoàng Anh, một trong những cản trở của việc thực thi nghiêm các quy định trong Luật chính là từ ý thức tuân thủ pháp luật của các cơ quan, tổ chức, nhất là những người đứng đầu.

“Luật đã quy định rõ trách nhiệm của những người đứng đầu các cơ quan, tổ chức nhưng chính những người đứng đầu lại vi phạm thì rõ ràng cam kết chính trị, thực thi luật pháp của họ đã chưa tốt ngay từ đầu.

Tại sao vẫn có những địa phương làm rất tốt vấn đề tuyên truyền, thực thi, giám sát, có những địa phương thì không? Vấn đề không nằm ở các quy định Luật mà ở người thực hiện, giám sát, quan trọng nhất vẫn là người đứng đầu”, bà Hoàng Anh nói.

Về xử lý vi phạm, theo bà Hoàng Anh, dù Luật phòng chống tác hại thuốc lá có những hạn chế nhất định nhưng đó không phải là lý do để lý giải việc thực thi pháp luật yếu, vấn đề vẫn là ý thức, cam kết của lãnh đạo, cán bộ các cơ quan, tổ chức.

“Luật quy định UBND các cấp, các chiến sí công an đang làm nhiệm vụ, thanh tra y tế là những cơ quan/người có thẩm quyền và trách nhiệm xử lý vi phạm nhưng địa phương lại không tổ chức bộ phận giám sát, báo cáo các trường hợp vi phạm hoặc nếu có nhận được báo cáo thì cũng chỉ làm động tác nhắc nhở hoặc lơ đi không xử lý. Người vi phạm một lần không bị xử lý thì những lần tiếp theo sẽ diễn ra”, bà Hoàng Anh thẳng thắn.

Một vấn đề khác, theo bà Hoàng Anh chính là sự nể nang, không xử phạt nếu người vi phạm là những người có chức, có quyền.

“Việc ứng xử không công bằng, không nhất quán từ trên xuống dưới, nể nang người có chức có quyền cũng là vấn đề khi thực thi Luật phòng chống tác hại thuốc lá. Kinh nghiệm từ các nước cho thấy luật phải áp dụng công bằng cho tất cả mọi người thì mới thực sự nghiêm minh và có hiệu quả”, bà Hoàng Anh chia sẻ thêm.

>>Mẹ, con và cú té xe vì tàn thuốc lá