Phóng to

Bộ trưởng quốc phòng Mỹ Robert Gates (trái) và người đồng cấp Trung Quốc Lương Quang Liệt tại cuộc họp báo chung ở Bắc Kinh ngày 10-1 - Ảnh: Reuters

Hai bộ trưởng đã có cuộc gặp kéo dài hơn hai giờ được đánh giá là “tích cực”. Tuy nhiên không một thỏa thuận nào được loan báo, và Trung Quốc đã tái khẳng định việc Mỹ bán vũ khí cho Đài Loan vẫn còn là một chủ đề cực kỳ nhạy cảm.

“Quan điểm của Trung Quốc là rất rõ và nhất quán. Chúng tôi phản đối” những hợp đồng này, bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc khẳng định trong cuộc họp báo chung. Việc bán vũ khí này “ảnh hưởng nghiêm trọng đến những lợi ích sống còn của Trung Quốc và chúng tôi muốn chuyện này không tái diễn”.

Cách nay một năm, Bắc Kinh đã đột ngột ngừng các cuộc tiếp xúc quân sự sau khi Washington loan báo về một hợp đồng bán vũ khí cho Đài Loan với trị giá lên đến hơn 6 tỉ USD và hủy bỏ chuyến thăm của Bộ trưởng quốc phòng Robert Gates. Các cuộc tiếp xúc chỉ được nối lại vào tháng 12-2010 nhân một phái đoàn quân sự của Trung Quốc đến Mỹ.

Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc cũng từ chối nói rằng liệu Trung Quốc có ngừng các quan hệ quân sự với Mỹ hay không nếu Mỹ lại bán vũ khí cho Đài Loan, nơi được Bắc Kinh xem là một tỉnh của Trung Quốc.

Theo kế hoạch, ông R. Gates có mặt tại Bắc Kinh với hàng loạt cuộc trao đổi trong khuôn khổ chuyến thăm ba ngày để tái lập các cuộc tiếp xúc quân sự Mỹ - Trung, một tuần trước chuyến thăm Mỹ của Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào. Ông R. Gates nhắc lại rằng các quan hệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc “quan trọng đến mức không thể để cho nó bị tác động bởi những phiêu lưu chính trị”, và ông “lạc quan” về cuộc thảo luận với người đồng cấp Trung Quốc về những viễn cảnh tốt đẹp của các quan hệ này.

Tuy nhiên, như ông R. Gates cho biết, ông Lương Quang Liệt lại tỏ ra không mấy mặn mà với đề nghị của ông về một “cuộc đối thoại chiến lược” về hạt nhân, tên lửa phòng thủ, cuộc chiến tranh không gian và cuộc chiến tranh mạng, mà chỉ nói rằng ông sẽ suy nghĩ về điều này.

Giới quân sự Mỹ ngày càng lo ngại về việc hiện đại hóa quân sự của Trung Quốc và việc thiếu đối thoại có thể làm tình hình thêm căng thẳng, có nguy cơ gây nên khủng hoảng.

Trên chuyến bay đến Bắc Kinh, theo AFP, Bộ trưởng quốc phòng R. Gates cho biết Mỹ phải “lưu ý” đến những tiến bộ quân sự của Trung Quốc, đặc biệt là các tên lửa đạn đạo chống tàu chiến và máy bay tàng hình. Theo các chuyên gia, hình ảnh chiếc chiến đấu cơ J-20 xuất hiện gần đây như khẳng định thêm tốc độ vượt ngoài dự đoán của Trung Quốc trong việc phát triển loại máy bay ngang tầm với F-22 Raptor của Mỹ, loại máy bay tàng hình duy nhất đang hoạt động hiện nay. Các quan chức Mỹ cũng tỏ ra chú ý đến hệ thống tên lửa của Trung Quốc có khả năng hạ gục hàng không mẫu hạm của Washington ở khoảng cách tương đương 3.000km.

Trước lo ngại của Mỹ, trong cuộc đối thoại với ông Gates ngày 10-1, Bộ trưởng quốc phòng Trung Quốc Lương Quang Liệt lại chỉ cho rằng hệ thống quân sự của Trung Quốc không nhằm đe dọa nước nào và có kỹ thuật lạc hậu hàng chục năm so với các nước phát triển như Mỹ. Tuy nhiên hồi tháng trước, ông lại đã cho biết Trung Quốc sẽ tăng cường đầu tư vào các loại vũ khí mới nhằm “chuẩn bị cho xung đột quân sự từ tất cả các hướng chiến lược”. Các loại vũ khí được chú trọng bao gồm máy bay chiến đấu tối tân, tên lửa, tàu chiến và tàu ngầm.

Ngân sách quân sự của Bắc Kinh không ngừng tăng lên trong một thập niên qua và hiện đứng thứ hai thế giới. Nguồn ngân sách này tăng 7,5% trong năm 2010 lên hơn 80 tỉ USD và dự kiến tăng mạnh trong năm nay. Ngược lại, dù vẫn là quốc gia đầu tư quân sự lớn nhất thế giới, suy thoái kinh tế đã buộc Washington phải cắt giảm một số chương trình vũ khí bất chấp cuộc chiến tại Trung Đông vẫn đang tiếp diễn.

Theo Reuters, đây chính là vấn đề chính bởi sự phát triển quân sự của Trung Quốc đang gây sức ép lên sự hiện diện của Mỹ tại Nhật Bản, Hàn Quốc... và vùng biển xung quanh các nước này. Nhật Bản cũng cho rằng sự lớn mạnh quân sự của Bắc Kinh là một mối lo ngại toàn cầu.

Trong chuyến thăm này, ông Gates cũng sẽ gặp các lãnh đạo cấp cao khác của Trung Quốc, trong đó có Chủ tịch Hồ Cẩm Đào, trước khi tiếp tục công du đến Hàn Quốc và Nhật Bản để thảo luận về vấn đề bán đảo Triều Tiên.