Elvis Yihui Zhang trong phòng thí nghiệm - Ảnh: MEDIUM

Sinh ra và lớn lên tại Trung Quốc nhưng năm 13 tuổi Elvis Zhang di cư từ Thâm Quyến tới Philadelphia (Mỹ) để học trung học và bắt đầu đeo đuổi những kiến thức chuyên sâu về môi trường. 14 tuổi, Zhang bắt đầu nghiên cứu các phương pháp làm sạch không khí tại Phòng thí nghiệm công nghệ chế tạo nano của ĐH Stanford.

Một trong những trọng tâm nghiên cứu chính của Zhang là tìm kiếm những loại vật liệu mới có khả năng làm sạch các hạt gây ô nhiễm không khí nhưng lại không tiêu tốn năng lượng - vấn đề tồn đọng chính trong các phương pháp làm sạch không khí hiện nay.

Từ kiến trúc đến môi trường đô thị

Năm 2017, Zhang đã hoàn thành nhiều giờ nghiên cứu về các vấn đề tác động tới môi trường sống đô thị, đặc biệt là ô nhiễm không khí. Theo Zhang, khoảng 640 triệu người trên thế giới hiện đang phải sống trong những khu vực thời tiết cực đoan có sương mù, khói bụi và những điều kiện ô nhiễm môi trường khác. 

Những nghiên cứu trong giai đoạn này đã trở thành tiền đề để sau này Zhang lựa chọn khởi nghiệp thay vì học luôn lên đại học với Công ty Oxy2, một hãng công nghệ nano chuyên phát triển các sản phẩm bảo vệ môi trường hiệu quả và giá rẻ ứng dụng công nghệ nano, ở tuổi 18.

Quãng thời gian dài sinh trưởng tại Hong Kong và Thâm Quyến (Trung Quốc) đã thực sự định hình cách nhìn nhận về thế giới xung quanh của Zhang. Cả hai nơi đều là những thành phố hiện đại. 

Cha mẹ Zhang xuất thân từ những gia đình khó khăn và họ luôn nghĩ thành phố là nơi có thể giúp con người thoát nghèo. Nhưng Zhang cũng sớm nhận ra rất nhiều vấn đề thách thức đặt ra với các thành phố và quá trình đô thị hóa, mà ô nhiễm là một trong số ấy.

"Một trong những ký ức đầu tiên của tôi ở Trung Quốc là vấn đề ô nhiễm không khí ngày càng tăng. Một vài người họ hàng của tôi bị bệnh vì ô nhiễm. 

Tôi cũng biết có hơn 7 triệu người chết mỗi năm - khoảng 1/8 tổng số trường hợp tử vong toàn cầu - vì nguyên nhân tiếp xúc với không khí ô nhiễm, và tôi muốn giải quyết vấn đề rất bị xem nhẹ này bằng khoa học" - Zhang chia sẻ với trang Los Angeles Post.

Hồi học phổ thông Zhang từng mê mẩn ngành kiến trúc. Anh từng thành lập câu lạc bộ mỹ thuật và kiến trúc của trường trung học. Zhang đã làm việc tại Ý cho một dự án kiến trúc và làm ở Miami cho Arquitectonica International, một trong những công ty kiến trúc lớn nhất của Mỹ. 

Các thiết kế của anh đã xuất hiện tại Mỹ, Trung Quốc và Ý. Zhang thực sự mê ngành này và từng mơ ước có thể góp sức làm cho các thành phố trở nên đẹp đẽ và thú vị hơn.

Nhưng rồi theo thời gian, Zhang nhận ra các thành phố còn quá nhiều vấn đề cần phải giải quyết hơn như ô nhiễm. 

Anh bắt đầu bước vào một lộ trình khác tìm cách khắc phục vấn đề này và rồi hoàn cảnh đẩy đưa để anh tiến vào lĩnh vực nghiên cứu chống ô nhiễm môi trường. Từ năm thứ ba tại trường trung học phổ thông, Zhang đã bắt đầu phát triển các loại vật liệu mới trong phòng thí nghiệm của ĐH Stanford (Mỹ).

Chọn khởi nghiệp trước khi học đại học

Bắt tay vào nghiên cứu môi trường, theo chia sẻ của Zhang với tờ Wharton.upenn, Zhang cho rằng nên tập trung giải quyết vấn đề của các thành phố. Theo Zhang, con người nhìn chung thường đánh giá thấp tốc độ diễn biến của các xu hướng trong thực tế, và khi sự việc xảy đến, mọi chuyện thường đã quá muộn. 

Anh tin tưởng các công nghệ mới có sức mạnh biến đổi, đủ khả năng giúp các thành phố trở nên hiệu quả hơn và cuộc sống con người sẽ tốt hơn.

Trước thực tế này Zhang đặt mục tiêu học hỏi mọi điều có thể để tìm giải pháp giải quyết ô nhiễm với sự trợ giúp của khoa học và công nghệ nano. 

Để có thể lọc không khí ở cấp độ nano cho các tòa nhà và con người, Zhang sử dụng các loại vi sinh vật ăn chất gây ô nhiễm và khai thác vật liệu lưu trữ năng lượng từ pin Lithium-ion. Từ đây anh tạo ra hai loại sản phẩm công nghệ và cả hai đều đã được cấp bằng sáng chế.

Sau khi tìm được định hướng kinh doanh, theo trang Chinesemicronews, Zhang gửi hơn 100 bức thư tới các giáo sư và nhà nghiên cứu trong các ngành nghề liên quan ở Mỹ để tham vấn thêm. Anh đã nhận được một số lời khuyên cũng như gợi ý về định hướng nghiên cứu.

Năm 2017, Zhang mở Công ty Oxy2 có trụ sở tại Palo Alto, California (Mỹ), chuyên tiếp thị và phân phối hai sản phẩm: một là loại vật liệu kiến trúc mới có khả năng lọc bỏ các hạt gây ô nhiễm trong không khí để triển khai ở các tòa nhà và hai là khẩu trang chống ô nhiễm với cơ chế lọc thụ động bằng màng mỏng nano. 

Cũng với nghiên cứu của mình, Zhang còn giành được phần thưởng khác như Intel STS và được mời vào học tại các trường như MIT và Brown. Tuy nhiên hiện tại Zhang đang là sinh viên ngành khoa học vật liệu và khoa học máy tính tại ĐH Stanford.

Theo Zhang, các loại khẩu trang nano là sản phẩm chính của Oxy2. "Đó là thị trường rất lớn. Châu Á rất quan tâm tới vấn đề này" - Zhang nói. Cũng theo anh, chỉ riêng trong năm 2017 doanh nghiệp của anh đã huy động thêm được 3 triệu USD nguồn vốn tài chính. Các công ty như 3M và Siemens là những đối tác phân phối cho Oxy2.

"Oxy2 có cả các chi nhánh hoạt động vì lợi nhuận lẫn phi lợi nhuận để phân phối các loại khẩu trang nano tới những khu vực có nhu cầu dùng lớn nhất. Cho tới nay công ty của Zhang đã tặng miễn phí khẩu trang chống ô nhiễm cho hơn 80.000 người tại các khu vực ô nhiễm không khí nặng nhất ở Trung Quốc và Trung Đông.

Ở thời điểm hiện tại Công ty Oxy2 của Zhang vừa đạt thêm những dấu mốc lớn trong hành trình phát triển khi ký kết nhiều hợp đồng chuyển giao công nghệ cho hơn mười đối tác phát triển bất động sản lớn tại các nước như Saudi Arabia, Hàn Quốc và Trung Quốc.

Gương mặt tiêu biểu

Zhang (thứ hai từ trái) và những người bạn trong danh sách 30 under 30 của Forbes năm 2018 - Ảnh: FORBES

Năm 2018 Zhang là một trong 30 gương mặt tiêu biểu dưới 30 tuổi có thành tựu xuất sắc có tính tác động xã hội rộng lớn (30 under 30) do tạp chí Forbes bình chọn.

Zhang cũng là doanh nhân trẻ nhất ở hạng mục doanh nghiệp xã hội của danh sách này. Anh tin tưởng vào sứ mệnh làm cho các thành phố ngày càng trở thành những nơi bền vững hơn, sống tốt hơn với mọi người.

___________________________________

Kỳ 7: Người kết nối Internet bằng laser

Những người trẻ thông minh nhất thế giới - Kỳ 5: Nhà khoa học robot trẻ nhất Saudi Arabia

TTO - Ở tuổi 17, Zain Ahmed Samdani là nhà khoa học robot trẻ nhất của Saudi Arabia dù là người gốc Ấn Độ. Em đã phát minh bộ khung thiết bị robot giúp hồi phục chức năng vận động cho người bị liệt bàn tay.