Hoàng Hỉ Văn (phải), một người Trung Quốc, bị áp giải hôm 1-5 với cáo buộc đánh cắp bí mật thương mại của công ty năng lượng của Mỹ ở Charlotte, North Carolina - Ảnh: Reuters

Washington khẳng định Bắc Kinh đã sử dụng từ doanh nhân, giới nghiên cứu đến sinh viên trong hoạt động gián điệp của mình. Trung Quốc đang muốn kết hợp thông tin thu được qua những kênh chính thức với thông tin có được từ các hoạt động đánh cắp để đốt cháy giai đoạn trong quá trình “phát minh” sản phẩm và phát triển các ngành công nghiệp trọng yếu của mình, thậm chí để phục vụ mục tiêu quân sự.

Xin vào làm rồi đánh cắp

Hôm 19-5, Bộ Tư pháp Mỹ cáo buộc sáu công dân Trung Quốc tội danh “gián điệp kinh tế”. Sáu người này đã đánh cắp bí mật từ nhà sản xuất chip Avago ở San Jose, bang California và từ Công ty Skyworks Solutions ở bang Massachusetts. Đây là hai doanh nghiệp chuyên phát triển kỹ thuật dùng trong các hệ thống quân sự của Mỹ. Hãng tin Reuters cho biết trong sáu người có ba người là giáo sư của ĐH Thiên Tân (Trung Quốc) và ba người còn lại là bạn học, đồng nghiệp và học trò của ba giáo sư này. Nếu bị cáo buộc, những người Trung Quốc này có thể đối mặt với bản án 50 năm tù giam.

Nghi can Trương Hạo đã bị các nhân viên Cục Điều tra liên bang Mỹ (FBI) đón lõng và bắt giữ ngay khi vừa đáp máy bay từ Trung Quốc đến Los Angeles hôm 16-5.

Năm người còn lại được cho là vẫn còn ở Trung Quốc. Trương Hạo, 36 tuổi, cùng hai giáo sư Bàng Vĩ và Trần Cẩm Bình bị buộc tội ăn cắp mã nguồn và nhiều thông tin độc quyền của Avago và Skyworks.

Bàng và Trương gặp nhau khi học ngành điện tử ở ĐH Southern California năm 2006. Sau đó Trương Hạo đến làm việc ở Tập đoàn Skyworks và Bàng đầu quân cho Công ty kỹ thuật Avago.

Tại đây, hai nghi can này đã bắt đầu quá trình đánh cắp FBAR là kỹ thuật giúp lọc những tín hiệu không cần thiết cho các thiết bị điện thoại, máy tính bảng và thiết bị định vị GPS. Kỹ thuật này còn có nhiều ứng dụng trong quân sự.

Trang web Bộ Tư pháp Mỹ cho biết Trương và các đồng phạm đã lập Công ty ROFS Microsystems ở Thiên Tân nhằm làm bình phong để chuyển những thông tin đánh cắp được từ Avago và Skyworks.

Trong khoảng năm 2006 và 2007, Bàng và Trương đã ngấm ngầm kế hoạch bắt đầu sản xuất kỹ thuật này ở Trung Quốc. Do đó hai nghi can này đã có những “buổi làm việc” với giới lãnh đạo của ĐH Thiên Tân.

Đến năm 2009, cả hai rời Mỹ về Trung Quốc tham gia giảng dạy và điều hành công ty. Báo Standard Hong Kong cho biết ba giáo sư trên có những đồng phạm là Châu Sùng - cử nhân ngành kỹ sư thiết kế của Trường ĐH Thiên Tân, Trương Huy Toại là bạn học của Bàng và Trương ở Mỹ, Triệu Cương - tổng giám đốc ROFS Microsystems.

CNN dẫn lời đặc vụ FBI David Johnson cho biết cáo trạng tiết lộ các nhóm nước ngoài đang đánh cắp, lợi dụng một cách có hệ thống và liên tục những thông tin kỹ thuật nhạy cảm và giá trị của Mỹ bằng việc sử dụng các cá nhân hoạt động ngay trong lòng nước Mỹ.

Theo Reuters, đây là lần thứ ba Washington trong thời gian ngắn gần đây có những cáo buộc chính thức và quyết liệt đối với “người Trung Quốc”. Giới chuyên gia cho rằng đây là một tín hiệu khá mạnh mẽ mà Washington muốn truyền đến Bắc Kinh cho thấy Mỹ đang quyết liệt trong cuộc chiến chống “gián điệp kinh tế” từ Trung Quốc.

Tổ chức ăn cắp có hệ thống

Phía Trung Quốc đã có phản ứng gần như ngay lập tức. Trong cuộc họp báo trưa 20-5, Tân Hoa xã dẫn lời người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi khẳng định: “Trung Quốc rất quan tâm về vụ sáu công dân nước này bị Mỹ buộc tội gián điệp thương mại. Trung Quốc sẽ làm mọi cách để bảo vệ quyền và lợi ích của công dân nước mình”.

Trước đó, người phát ngôn ĐH Thiên Tân cho biết đã “có nghe” thông tin về những cáo buộc từ phía Mỹ đối với các giáo sư của mình và đang cho điều tra.

Giới công tố viên Mỹ cáo buộc hoạt động của nhóm “gián điệp kinh tế” Trương Hạo chỉ là một phần trong chương trình dài hơi nhằm tạo lợi thế cho các trường ĐH và các doanh nghiệp do Trung Quốc kiểm soát.

Một số chuyên gia thuộc Hội đồng các mối quan hệ nước ngoài của Mỹ nhận định ngày càng nhiều sinh viên Trung Quốc đến học và làm việc ở Mỹ. Một số trong đó đang nhận tài trợ của Chính phủ Trung Quốc để làm “gián điệp kinh tế” phục vụ lợi ích nước này.

Không chỉ sử dụng công dân của mình, Bắc Kinh còn mua chuộc công dân Mỹ làm “gián điệp kinh tế”.

Tháng 3-2014, tòa án ở Oakland đã buộc tội và sau đó tuyên án 15 năm tù đối với doanh nhân Walter Liew, cựu kỹ sư của Tập đoàn DuPont, do đánh cắp bí mật kỹ thuật sản xuất chất nhuộm trắng đem bán cho một doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc. Vợ của doanh nhân này là bà Christina Liew vừa nhận tội “gián điệp kinh tế” hôm 6-5.