Katie Bouman làm việc với đội ngũ chụp ảnh hố đen vũ trụ - Ảnh: CNN

Việc chụp ảnh hố đen vũ trụ (hay còn gọi là lỗ đen) được ví như chụp ảnh một trái cam trên mặt trăng bằng camera smartphone trên trái đất vậy. Nhưng ngạc nhiên là giới khoa học đã làm được khi vào tối qua, 10-4, chúng ta lần đầu tiên chụp được ảnh hố đen vũ trụ.

Và đó là nhờ một phần công sức của Katie Bouman, cô là ai?

Thuật toán phân tích hình ảnh

Hình ảnh được công bố của hố đen vũ trụ - Ảnh: CNN

Ba năm trước, Bouman tạo ra một thuật toán giúp chụp được ảnh của một hố đen siêu lớn kèm với bóng của nó ở trung tâm thiên hà M87. Lúc đó, cô vừa tốt nghiệp ngành khoa học máy tính và trí tuệ nhân tạo tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT).

Hố đen vũ trụ ở rất xa và được cho là vô hình, mặc dù chúng có thể tạo ra bóng khi tương tác với vật chất xung quanh. Cho nên, việc chụp hình một lỗ đen là rất khó khăn.

Như với thiên hà M87, các nhà khoa học phải dùng một mạng lưới kính viễn vọng toàn cầu, được gọi là Kính viễn vọng Chân trời sự kiện để thu thập hàng triệu gigabyte dữ liệu về M87, bằng cách sử dụng một kỹ thuật gọi là giao thoa kế. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều dữ liệu cần được thu thập.

Cho tới khi Bouman tạo ra thuật toán riêng, các nhà khoa học đã có thể dùng thuật toán này để tạo ra các hình ảnh riêng biệt rồi sau đó ghép lại thành bức tranh toàn cảnh.

Kết quả chúng ta có được hình ảnh về một cấu trúc vòng tròn, giống như chiếc nhẫn mà Albert Einstein đã dự đoán từ hơn một thế kỷ trước trong lý thuyết tương đối rộng của ông.

Trên thực tế, tấm hình hố đen được công bố không phải là tấm duy nhất được chụp mà là tấm tổng hòa từ nhiều bức ảnh khác nhau được thuật toán ghép lại.

Các đồng nghiệp đều đánh giá rất cao đóng góp của Katie Bouman. Nói như Vincent Fish, khoa học gia tại đài thiên văn Haystack của MIT, thì Bouman đã có đóng góp đáng kể cho dự án chụp ảnh lỗ đen.

"Không ai trong chúng tôi có thể làm điều đó một mình", Bouman cho biết. "Thành quả có được là nhờ công sức của tất cả mọi người".

Đây, ảnh của một lỗ đen

TTO - Kính viễn vọng The Event Horizon (EHT), một hệ kính có kích cỡ của một hành tinh gồm 8 kính viễn vọng vô tuyến trên mặt đất được kết hợp thông qua các hợp tác quốc tế để chụp ảnh trực tiếp một lỗ đen.