Mỹ đã huy động máy bay ném bom tầm xa B-52H cho hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải ở khu vực Biển Đông - Ảnh: Pacific Air Forces

Từ ngày 25 đến 26-10, tại thủ đô Manila của Philippines, các quan chức cấp cao (SOM) ASEAN - Trung Quốc đã tổ chức cuộc họp lần thứ 16 về thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC).

Với tư cách là nước điều phối quan hệ ASEAN - Trung Quốc, Philippines đã cùng Trung Quốc đồng chủ trì cuộc họp lần này.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng - trưởng SOM ASEAN Việt Nam - đã dẫn đầu đoàn Việt Nam tham gia các hoạt động trong khuôn khổ cuộc họp.

Nhân dịp này, SOM ASEAN - Trung Quốc nhất trí gia hạn Kế hoạch hành động thực hiện DOC (giai đoạn 2016 - 2021). Về xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC), các nước ghi nhận những nỗ lực của Nhóm công tác chung (JWG) trong đàm phán văn kiện này, nhất trí JWG cần duy trì đà trao đổi, tích cực thảo luận, tạo cơ sở tiếp tục đàm phán hiệu quả thời gian tới.

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng nhận định tình hình Biển Đông hiện nay có nguy cơ dẫn đến những sự cố nghiêm trọng, ngoài mong muốn, đe dọa hòa bình, an ninh và ổn định ở khu vực và thế giới. Nguyên nhân là sự gia tăng quân sự hóa và cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn. Do vậy, Việt Nam luôn kêu gọi không quân sự hóa, kiềm chế, thực hiện đầy đủ và hiệu quả DOC và xây dựng một COC thực chất và hiệu lực.

Chia sẻ thêm về tiến trình đàm phán xây dựng COC, Thứ trưởng Nguyễn Quốc Dũng cho rằng ngoài các hiểu biết chung, văn kiện này còn cần cân bằng, có tính đến lợi ích của các bên, vạch ra các nguyên tắc, định hướng và phương thức cho các hoạt động hợp tác và tạo khuôn khổ cho duy trì đối thoại trên Biển Đông trong tương lai.

Máy bay chiến đấu F-35B Lightning II trên tàu USS Wasp của Mỹ trong lần tập trận trên biển hồi tháng 3-2018 - Ảnh: Reuters

Trước đó, từ ngày 24 đến 25-10, Nhóm công tác chung (JWG) ASEAN - Trung Quốc về thực hiện DOC cũng đã họp lần thứ 26.

Tại các cuộc họp này, các thành viên ASEAN và Trung Quốc cũng đã trao đổi về tình hình Biển Đông, kiểm điểm tiến trình thực hiện DOC và xây dựng văn kiện COC.

Về tình hình Biển Đông và kiểm điểm thực hiện DOC, nhiều nước bày tỏ quan ngại về tình trạng gia tăng quân sự hóa, các hoạt động đơn phương và nhất là nguy cơ xảy ra va chạm giữa lực lượng vũ trang trên biển của các nước.

Trong bối cảnh đó, hội nghị nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh và an toàn hàng hải và hàng không ở Biển Đông thông qua đối thoại và hợp tác, đẩy mạnh thực hiện đầy đủ DOC và nỗ lực hơn nữa trong xây dựng một COC thực chất, hiệu quả, có hiệu lực và phù hợp với luật pháp quốc tế, nhất là Công ước LHQ về Luật biển (UNCLOS) năm 1982.