09/05/2018 20:23 GMT+7

Bài chòi - món quà cho khách nước ngoài

THÁI LỘC - DUY THANH

TTO - "Đầu ra" có hiệu quả nhất của bài chòi hiện nay khởi sự tại thành phố du lịch Hội An.

Nghệ nhân Dương Quý (trái) làm anh hiệu hô bài chòi tại Wernigerode - CHLB Đức tháng 7-2013 - Ảnh từ website Trung tâm di sản Hội An

Với nhiều hình thức trình diễn ở đây, bài chòi không chỉ dừng lại ở sản phẩm du lịch đặc sắc mà còn vươn tầm trình diễn tại nhiều nước trên thế giới.

“Những lần biểu diễn tạo được sức hút với công chúng nước ngoài khiến tôi cảm thấy tự hào vì mình là một nghệ nhân bài chòi

Nghệ nhân DƯƠNG QUÝ

Món quà sinh nhật bất ngờ

Trên một khu đất trống bên bờ sông Hoài, gần chùa Cầu của phố cổ Hội An về đêm, hội bài chòi được tổ chức rộn rã trống nhạc trong sự hiếu kỳ theo dõi của du khách, tây có, Việt có.

Anh hiệu, người phát bài, người phát cờ và diễn trò đi đi lại lại trên sân, hai bên là hai dãy chòi tranh tre có đủ khách ngồi; khách cũng người đứng kẻ ngồi trên sân tham gia trò chơi.

Mở đầu, người dẫn chương trình giới thiệu bằng cả tiếng Anh lẫn tiếng Việt về trò chơi bài chòi và cách chơi, giải thích từng quân bài, giá vé (20.000 đồng/quân) và phần thưởng nếu vị khách giữ con bài tới...

Trò chơi diễn ra trên nền của những làn điệu cổ nhạc, những lời đối đáp sinh động, dí dỏm và sự diễn trò của anh hiệu thông qua các quân bài xuất hiện trong diễn trình cuộc chơi khiến người chơi rất hứng khởi, thích thú.

Sau một hồi chơi, anh hiệu hô to: "con hương" (tứ cẳng)! Mọi người nhìn quân bài trên tay mình và hồi hộp nhìn quanh. Khi cô hầu đưa quân bài lớn từ chòi chính đi ra, đồng thời với lời đánh vần bằng tiếng Anh "H-U-O-N-G" của MC.

"Oh yeah!", một vị khách tây mừng rỡ thốt lên và đứng dậy. Cô bạn gái xinh tươi bên cạnh cũng đứng bật dậy. Cả hai được mời lên "sân khấu" ngay trước chòi chính để nhận thưởng.

Anh Jordan Redstone và cô bạn gái với món quà sinh nhật bất ngờ tại hội bài chòi - Ảnh: THÁI LỘC

Quà tặng của chàng trai là một chiếc đèn lồng Hội An bỏ trong chiếc túi xách. Nhìn sang cô gái bên cạnh, đại diện ban tổ chức trao thêm một đĩa DVD giới thiệu về Phố Hội. Cả hai đều rất thích thú, đưa điện thoại nhờ anh hiệu chụp hình lưu niệm.

Anh bạn trẻ đó là Jordan Redstone và cô bạn gái Jessica Rayner, đến từ New Zealand. Jordan Redstone nói với người phiên dịch rằng món quà mà anh vừa được nhận cũng là món quà sinh nhật vì hôm nay là sinh nhật của anh.

Đến Việt Nam du lịch, anh đã đặt chân đến Hội An với kế hoạch tổ chức một bữa tiệc sinh nhật cho mình trong một nhà hàng sang trọng sau khi tham quan Phố Hội lung linh. Vì thấy hội bài chòi thú vị nên anh cùng bạn gái ghé chơi, không ngờ lại được tặng quà.

Jordan Redstone tỏ ra rất cảm kích, anh cầm món quà tặng rồi cúi đầu nói: "Món quà này với tôi thật vô cùng ý nghĩa, xin cảm ơn mọi người!".

Vươn ra... thế giới

Không chỉ ở đêm phố cổ, bài chòi tại Hội An được rất nhiều khu du lịch, dịch vụ cao cấp trong thành phố và khu du lịch biển phụ cận đặt hàng tổ chức trình diễn.

Theo anh Nguyễn Ngọc Minh - chủ nhiệm Nhà biểu diễn nghệ thuật cổ truyền Hội An, trong nhiều năm qua, đơn vị anh nhận hợp đồng không biết bao nhiêu sô diễn như thế.

Không chỉ trình diễn cho khách nước ngoài xem, hướng dẫn khách về trò chơi bài chòi, nhà tổ chức còn mời khách trực tiếp tham gia trò chơi...

Để chương trình thêm sinh động và hấp dẫn, các đội bài chòi xen thêm các hình thức diễn trò dân gian, mời khách rút cờ, chọn đội hoặc đoán đố, khách đoán trúng sẽ được tặng những món quà có ý nghĩa về du lịch Việt Nam.

Ngoài phục vụ du lịch, bài chòi Hội An còn tham gia hầu hết các hoạt động lễ hội văn hóa nghệ thuật trong tỉnh Quảng Nam, đồng thời cùng đoàn nghệ thuật của tỉnh đi diễn, giao lưu khắp đất nước.

Đặc biệt, bài chòi ở đây được cử và mời tham gia trình diễn rất nhiều liên hoan nghệ thuật tại nhiều nước trên thế giới, từ Ý, Đức, Hungari, Thái Lan, Lào, Campuchia, Hàn Quốc, Nhật Bản...

Dù biểu diễn ở bất cứ nơi đâu, bài chòi cũng được người dân bản xứ đón nhận và tham gia, chứng tỏ sự hấp dẫn, cuốn hút của loại hình sân khấu nghệ thuật này.

Trò chơi bài chòi tổ chức hằng đêm bên sông Hoài - phố Hội - Ảnh: THÁI LỘC

Kể lại những "câu chuyện quốc tế", nghệ nhân Dương Quý (Nguyễn Văn Quý) rất xúc động khi nhắc đến hành trang bài chòi trong bốn chuyến "rung chuông xứ người" tại Campuchia, Lào, Thái Lan và CHLB Đức.

Ấn tượng nhất của anh vẫn là các đêm trình diễn bài chòi tại lễ hội "Đèn lồng - khách quý Việt Nam tại Wernigerode" từ ngày 26 đến 28-7-2013, nhân đợt theo đoàn của tỉnh Quảng Nam sang Đức ký hiệp ước kết nghĩa giữa Hội An và Wernigerode - một đô thị thuộc bang Sachsen-Anhalt.

Đó là đêm diễn trên sân khấu bốn mặt trước tòa thị chính, kín mít người xem. Khi diễn xong phần thứ nhất cơn mưa nhẹ cũng vừa làm ướt đầu, các nghệ nhân những tưởng khách sẽ tản đi tìm chỗ trú mưa như thường gặp ở các lần trình diễn tại Việt Nam.

Nào ngờ sau loạt vỗ tay, tất cả khách ngồi yên tại chỗ đón chờ phần tiếp theo. Cho dù cơn mưa thêm phần nặng hạt, nhưng toàn bộ người xem hết sức chú tâm khiến anh và cả nhóm nghệ nhân diễn như... lên đồng.

Dương Quý nói: "Những lần biểu diễn đó chứng tỏ nghệ thuật bài chòi thật ấn tượng và tạo được sức hút với công chúng nước ngoài. Điều đó khiến tôi thấy tự hào vì mình là một nghệ nhân bài chòi".

Hiện nay, Trung tâm Văn hóa thể thao TP Hội An có bốn đội bài chòi với hơn 40 nghệ nhân chính, chưa kể lực lượng cộng tác viên từ bên ngoài.

Theo anh Nguyễn Ngọc Minh, trung tâm có chính sách trả thù lao hậu hĩnh cho những ai sáng tác lời ca mới (được hội đồng thẩm định thông qua), nhờ vậy mà hệ thống câu thai (lời ca bài chòi) ở đây liên tục được bổ sung, phát triển.

Mỗi một quân trong số 30 quân bài hiện có ít nhất 10 lời ca khác nhau...

Hạt nhân của du lịch Hội An

Theo ông Võ Phùng - giám đốc Trung tâm Văn hóa thể thao TP Hội An, trò chơi bài chòi phổ biến ở Hội An, Quảng Nam từ rất lâu đời. Nghệ thuật này có nhiều giai đoạn tưởng chừng mai một, cho đến khi chính quyền tổ chức "Đêm phố cổ" lần đầu tiên vào tháng 9-1998.

Theo ông Phùng", chính nhờ "Đêm phố cổ", nhờ vào điều kiện không gian kiến trúc, không gian ánh sáng đặc trưng của Hội An, nhờ vào lượng người dân và du khách đến với lễ hội nên trò chơi bài chòi đã thực sự sống dậy trong nội thị Hội An (tổ chức hằng đêm) và đã thành định kỳ tổ chức ở các thôn, các khối phố mỗi dịp tết hay hội hè.

Đến nay, có thể nói nghệ thuật bài chòi, trò chơi bài chòi đã thật sự là một phần quan trọng trong đời sống văn hóa tinh thần, là sản phẩm du lịch của Hội An ngày càng sôi nổi".

___________

Kỳ tới: Đưa bài chòi vào trường học

THÁI LỘC - DUY THANH