Phóng to

Nhạc sĩ Quốc Bảo - Ảnh: T.T.D.

Bài viết dưới đây là của nhạc sĩ Quốc Bảo.

Lúc để ý đến cuốn sách ấy tôi 12 tuổi.

Cuốn sách bìa cứng, minh họa đẹp, viết bằng tiếng Anh, và kẹp giữa nó là bản dịch Việt ngữ in khổ nhỏ, bìa mềm, gáy đã sờn và các trang quăn góc. Tôi 12 tuổi và tất nhiên chỉ có thể đọc bản tiếng Việt cuốn The prophet (Kẻ tiên tri) của nhà văn người Libăng Kahlil Gibran (1883-1931). Chỉ vỏn vẹn 100 trang giấy sờn quăn ố vàng và chỉ bấy nhiêu thôi mà gây chấn động trong tôi như một luồng điện, như một ánh chớp, như một chìa khóa mở kho tâm hồn, như một lời gọi vào thế giới của thơ, của nhạc, của cách sống, của cứu chuộc khỏi những đau thương tôi gặp phải, của tình yêu và trên nữa - những bổn phận.

Nói tóm gọn thì Kẻ tiên tri (bản dịch Hồng Hà, NXB Quế Sơn Võ Tánh 1970) là triết lý sống được viết bằng thứ ngôn ngữ trữ tình và huyền hoặc, được Almustafa kẻ - tiên - tri rao giảng cho dân thành Orphalese sau 12 năm người sống cùng họ.

Almustafa nói về 26 vấn đề thiết thân trong cuộc đời mỗi người. Tình yêu "tấn phong các ngươi rồi chính nó sẽ hành hình các ngươi". Tự do là "cái ách, cái còng, khoác vào kẻ khát thèm tự do". Cái xấu là một phần của cái tốt, nỗi buồn và niềm vui ẩn chứa trong nhau. Ðời sống là sự lưu chuyển của mùa và ngay cả con cái chúng ta cũng không hề của chúng ta mà ta chỉ có nhiệm vụ cây cung bắn những mũi tên vào đời.

Tình yêu và hôn nhân

Chỉ có kẻ điên mới "chỉ tìm bình an và khoái lạc trong tình yêu", vì càng đớn đau thì hạnh phúc mới càng giá trị. Kẻ tiên tri nói: "Khi tình yêu vẫy gọi, hãy theo chàng/Dù lối ấy gian nan". Chúng ta không thể chỉ lối cho tình yêu, không thể dạy nó mà hãy xứng đáng với nó để nhận được ân sủng từ nó. Còn hôn nhân, đó phải là khoảng không đủ rộng để hai cá nhân phát triển tính cách riêng, "cây sồi và cây trắc bá không mọc trong bóng rợp của nhau".

Công việc

Chẳng đợi đến khi không có công việc mới là bất hạnh. Nếu chỉ làm việc vì tiền, ta vẫn đau khổ. Công việc phải là cách đền đáp của chúng ta cho đời sống, vì đời đã ban cho ta một chỗ trên mặt đất. Chúng ta làm việc vì lòng yêu thương với chính công việc. "Các ngươi tận hiến cho giấc mơ của đất, là thân mật với bí ẩn thâm sâu nhất của đời".

Buồn đau

Ðời sống sinh ra buồn đau để chúng ta hiểu về sự lưu chuyển của mùa, hết mùa cay đắng thì sẽ đến mùa ngọt. Chính buồn đau bóc tách chúng ta khỏi lớp vỏ bảo vệ để buộc ta phải lớn mạnh, phải trưởng thành. Ðây là những lời có ý nghĩa nhất với tôi: trong hầu hết các truân chuyên từng gặp phải, tôi đều mở đọc lại chương này để được ban cho sức mạnh. Vượt được buồn đau chính là lúc đón nhận hân hoan và cảm thấy đời đáng sống nhường nào. "Thứ thuốc đắng ấy được vị thầy thuốc trong tâm ngươi dùng chữa lành cho ngươi".

Của cải

Nếu chúng ta tham luyến của cải, "ngôi nhà không còn là chiếc neo mà thành cột buồm nặng", rồi chúng ta sẽ bị buộc vào đó khi thuyền đắm.

Kẻ tiên tri là cuốn sách giải mã cho những bí ẩn đời sống. Ðiều mà chúng ta hay gọi là "vòng đời" đã diễn ra như thế nào, và chúng ta cần làm thế nào để vòng tròn ấy thật sự tròn trịa? Chúng ta làm đầy những ước mơ, làm vui lòng người thân, nuôi dạy con cái như thế nào? Chúng ta phải cư xử ra sao khi bệnh tật, khi đau khổ, khi vui vầy? Chúng ta làm việc bằng thái độ nào, ngơi nghỉ trong tình trạng nào là tốt nhất? Những gì Gibran viết, bao nhiêu năm trôi qua vẫn còn nguyên vẹn minh triết; đó là những bài học sống được hát lên bằng một giọng điệu tuyệt vời, êm ái, quyến rũ, có tác dụng chữa lành thương tích.

Xuất bản lần đầu năm 1923, được dịch sang trên 50 ngôn ngữ và tái bản không ngừng, Kẻ tiên tri của Kahlil Gibran là cuốn sách xứng đáng gối đầu giường cho thế hệ này nối thế hệ khác. Ngoài ý nghĩa bài học sống như đã trình bày trên đây, cuốn sách còn là một áng thơ xuôi đẹp ngỡ ngàng, tạo ra âm hưởng lan tỏa như những vòng xoáy nước - điều này gây ra một hiệu ứng mạnh về mặt nghệ thuật cho riêng tôi, đến mức tôi đã dành nhiều công sức xây dựng một thứ ngôn ngữ có nhạc điệu, tiết tấu, hình ảnh đặc trưng cho mình, ở tư cách một người viết nhạc và viết tùy bút.

Chúng ta hãy đọc Kahlil Gibran để sống đẹp và viết đẹp. Sống đúng đạo làm người. Viết ngôn ngữ mẹ đẻ một cách tươi sáng và thơ mộng nhất có thể.