Phóng to

Đề mục “Làm thế nào để gian lận?” - Ảnh: L.Điền

Phóng to

Nội dung “Thực ra giáo viên muốn gì?” - Ảnh: L.Điền

Đó là những đề mục có tính khuyến khích các em làm những việc không ngay thẳng như “Làm thế nào để gian lận?”, Em chưa làm bài tập vì... (tập 1), và những mục đưa ra các kiến thức không chuẩn như: Họ hàng gồm những ai, Thực ra giáo viên muốn nói gì (tập 2) hoặc loại kiến thức vô bổ (Cách nhanh nhất khiến bạn chóng mặt, Cách bảo vệ mình khỏi một con ma cà rồng,...).

Đây thật sự là điều đáng tiếc vì suốt ba tập sách có hàng trăm đề mục được biên soạn công phu. Nhóm tác giả (Matthew Morgan, Samantha Barnes, Dominique Enright và Guy MacDonald của bộ Children’s Miscellany) đã lựa chọn đưa vào sách các vấn đề thuộc về kiến thức khoa học thường thức rất cần cho độ tuổi ưa tìm hiểu của các em.

Thậm chí, một số kiến thức trong bộ sách này vẫn thích hợp cho người lớn đôi khi cần tra cứu, tham khảo, như quy ước về thang Richter (đo độ mạnh động đất - tập 2), Lịch sử chiếc bút chì, Mật mã Pigpen, đặc biệt đề mục Bí quyết viết nhật ký (tập 3) là những lời khuyên bổ ích cho những ai muốn tập thói quen viết lách.

Dù vậy, vẫn không thể chấp nhận trong số các nội dung lành mạnh ấy lại “lọt vào” những lời khuyên rất “chướng”, kiểu như chỉ cụ thể cách thức để... gian lận bằng việc: viết đáp án lên tay áo của bạn, dán bìa sách giáo khoa lên bìa sách giải bài tập và sử dụng để xem cách giải, giả vờ báo cháy để xem bài của bạn cùng lớp... Mặc dù đây chỉ là những cách “ăn gian” trong lớp học nhằm đối phó với thầy cô giáo và các bạn học, nhưng rõ ràng cổ xúy cho những hành vi ấy bằng bài viết có tính hệ thống như vậy là phản giáo dục.

Tương tự, đề mục Em chưa làm bài tập vì... thực chất là gợi ý những cách nói để đối phó với giáo viên, như: cô chỉ đề nghị em làm bài tập về nhà mà, cô có bảo em phải mang đến lớp đâu, em để bài tập trong áo sơ mi và mẹ em đã cho vào máy giặt rồi... Trong số đó có cả những cách nói theo kiểu đùa vui ngộ nghĩnh như: em gái của em đã ăn mất nó rồi ạ, em quên dắt chú cún đi dạo và nó đã tè lên sách bài tập của em... nhưng đó lại là cách tập cho các em nói dối.

Đối tượng của ba tập sách với hàng trăm đề mục là những em thiếu nhi với tâm hồn trong trắng, ham học hỏi. Lẽ ra, công tác chuyển ngữ cần cân nhắc những nội dung có thể là bình thường đối với người nước ngoài, nhưng sẽ là những hạt sạn trên quãng đường hình thành nhân cách và đạo đức truyền thống của các em. Gieo một hạt sạn vào tâm hồn trẻ thơ như vậy, tác hại sẽ sâu rộng hơn nhiều so với các đối tượng đọc ở độ tuổi lớn hơn. Mong rằng giới làm sách thiếu nhi đừng gieo thêm các hạt sạn như vậy nữa...