Phóng to

Nghệ sĩ Phương Thanh qua các vai diễn - Ảnh tư liệu

Phương Thanh là một trong những nữ diễn viên nổi tiếng khóa 2 Trường Ðiện ảnh VN. Những người yêu điện ảnh nhớ nhiều tới chị qua hình tượng nữ tướng cướp Hiền "cá sấu" (phim Tội lỗi cuối cùng - đạo diễn Trần Phương). Với vai diễn này, có thể nói cùng với nghệ sĩ Như Quỳnh (phim Mối tình đầu), chị là một trong hai nữ diễn viên miền Bắc đầu tiên chinh phục được trái tim khán giả miền Nam sau ngày hòa bình vốn hoàn toàn xa lạ và ngỡ ngàng với dòng phim miền Bắc.

Xinh đẹp, yêu nghề, nhạy cảm trước ống kính và đặc biệt có đôi mắt biết nói - một trong những đôi mắt đẹp nhất xuất hiện trên màn bạc VN, chị cùng với Như Quỳnh, Thanh Quý, Minh Châu, Lê Vân... làm nên một dàn "sao" trên màn ảnh thời hòa bình sau những chói sáng của Trà Giang, Tuệ Minh ngoài Bắc, Thẩm Thúy Hằng, Kiều Chinh… trong Nam. Với Hiền "cá sấu", chị đã hóa thân thành một cô gái Sài Gòn thứ thiệt với tất cả những cay đắng, tủi nhục, thách thức và quyết tâm làm lại cuộc đời. Thành công của Tội lỗi cuối cùng, với đôi mắt Phương Thanh và lời ca Ðời gọi em biết bao lần của Trịnh Công Sơn còn đánh dấu một sự kết hợp giữa các nghệ sĩ hai miền sau ngày hòa bình để tạo nên một tác phẩm điện ảnh đích thực.

Phóng to NSƯT Phương Thanh Sinh ngày 14-10-1956, mất ngày 13-2-2009, tốt nghiệp lớp diễn viên điện ảnh khóa 2 năm 1977, thuộc biên chế Hãng phim truyện Việt Nam. Đã tham gia 50 bộ phim điện ảnh và hơn 100 phim truyền hình với các vai diễn gây dấu ấn như: Hiền “cá sấu” (Tội lỗi cuối cùng), Thảo (Ai giận ai thương), Sùng Trinh (Lưu lạc và Trở về Sam Sao), Liễu (Rừng lạnh), Kiều Trinh (Bãi biển đời người), Yến (Ông Hai Cũ), Kiều Oanh (Kỷ niệm đồi trăng), Mai (Nửa chừng xuân)... Giành giải Bông sen vàng nữ diễn viên xuất sắc nhất Liên hoan phim VN lần 5 năm 1980 với vai Hiền “cá sấu”. Đám tang NSƯT Phương Thanh diễn ra tại nhà tang lễ Bệnh viện Quân y 108 vào lúc 11g ngày 19-2.

Sau Hiền "cá sấu", Phương Thanh còn thành công với hàng loạt vai phụ nữ miền Nam có thân phận đặc biệt trong các phim Bãi biển đời người (đạo diễn Hải Ninh), Rừng lạnh (đạo diễn Trần Phương)… Các vai diễn của chị trong các phim kể trên đều là nguyên nhân tạo ra cơn sốt vé tại rạp chiếu bóng thời điện ảnh bao cấp. Suốt những năm 1980, cái tên Phương Thanh là một đảm bảo của sự thành công cả về nghệ thuật và khán giả của mỗi bộ phim mà chị tham gia.

Nếu có một ai đó chỉ sống vì phim và chết cũng vì phim thì đó chính là Phương Thanh. Chị đã đóng tới hơn 50 phim điện ảnh và 100 phim truyền hình. Là một cô gái Hà Nội gốc, chị đã kịp học hỏi và trải nghiệm rất nhiều để hóa thân vào hàng trăm thân phận khác nhau: trí thức, bụi đời, nông dân, thanh niên xung phong, người dân tộc thiểu số, thậm chí lưu manh, gái điếm...

Những phim điện ảnh mà chị vào vai chính thời hoàng kim của phim ảnh VN đều là những vai diễn để lại dấu ấn sâu đậm. Chị cũng đã đóng cùng những nam diễn viên nổi tiếng nhất của màn bạc: Lâm Tới, Chánh Tín, Thế Anh, Anh Dũng, Vũ Ðình Thân, Robert Hải, Trần Lực... và được họ trân trọng như một người bạn diễn tài năng và ăn ý.

Cuộc sống riêng của Phương Thanh giản dị, quá giản dị so với một gia đình nghệ sĩ nổi tiếng (chồng chị là NSƯT Anh Dũng - giám đốc Nhà hát Kịch VN - hai người nên duyên sau khi cùng đóng Kỷ niệm đồi trăng). Anh chị không có nguồn thu nhập nào khác ngoài điện ảnh và sân khấu. Ngoài những lúc đi đóng phim và tham gia thỉnh giảng tại các khóa đào tạo diễn viên, chị chỉ chăm lo gia đình, chăm sóc chồng con.

Các đồng nghiệp Vũ Ðình Thân, Minh Châu, các đạo diễn Hải Ninh, Trần Phương mỗi khi nhắc đến Phương Thanh đều lấy đó làm tấm gương cho các diễn viên trẻ: một người nghệ sĩ yêu nghề, say mê xem phim của đồng nghiệp, tìm hiểu nhân vật, thuộc thoại và luôn tìm cách làm mới mình, dù thời gian không cho phép ai là ngoại lệ. Chị vẫn ao ước có một vai diễn trên màn ảnh rộng thật sâu sắc cho lứa tuổi của mình.

"Tiếc là không có kịch bản và đạo diễn nào dám đặt cược vào điều đó. Thời buổi làm phim theo yêu cầu của nhà sản xuất: diễn viên trẻ, đẹp, chân dài mới mong hút khách" - chị tâm sự trong một lần đi xem phim với bạn bè.

53 tuổi, Phương Thanh - Hiền "cá sấu", đôi mắt biết nói của màn bạc VN một thời hoàng kim, đã ra đi quá đột ngột. Chúc chị thanh thản với những gì đã cống hiến cho điện ảnh và người xem.