Phóng to

Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh phát biểu tại Đối thoại Shangri-La 12 ngày 2-6 - Ảnh: THANH TUẤN

* Mấy ngày nữa thì ông đi dự đối thoại chiến lược quốc phòng Việt Nam - Trung Quốc. Xin ông cho biết nội dung chuẩn bị?

- Chuẩn bị của phía Việt Nam rất kỹ và phong phú. Có bốn nội dung lớn, trong đó có nội dung về an ninh liên quan tới Trung Quốc - Việt Nam, liên quan tới quan hệ song phương trong quan hệ đa phương và sẽ tập trung bàn về vấn đề biển Đông. Đề xuất các quan điểm về mặt quốc phòng nhằm đảm bảo tuyệt đối không xảy ra xung đột trên biển Đông.

Cũng nhân dịp này, hai nước sẽ ký chính thức thỏa thuận thiết lập đường dây liên lạc giữa hai bộ quốc phòng. Đây là bước tiến mới rất có ý nghĩa trong quan hệ giữa hai nước.

* Liên quan tới các hoạt động của ngư dân trên biển thì sao thưa ông?

- Vấn đề biển Đông đương nhiên sẽ gắn với vấn đề ngư dân. Quan điểm của Việt Nam là đối với ngư dân trước hết phải đảm bảo thực thi pháp luật của mỗi nước. Nhưng về mặt quốc phòng thì tuyệt đối không được sử dụng vũ lực với ngư dân. Ngược lại phải đối xử nhân đạo với ngư dân. Không chỉ thế, lực lượng quân sự quốc phòng phải có hành động giúp đỡ ngư dân, ví dụ như tránh bão hay gặp khó khăn hay trục trặc ngoài khơi.

* Trong vấn đề biển Đông giữa Việt Nam và Trung Quốc thì đâu là thách thức lớn nhất?

- Thách thức lớn nhất là quan điểm hai bên còn khác nhau nhiều. Phát ngôn, tuyên bố của hai bên về chủ quyền còn rất xa nhau. Cả hai bên đều rất kiên định về chủ quyền - đó là đương nhiên rồi. Việt Nam chúng ta xác định chủ quyền phải luôn tuyệt đối tuân thủ luật pháp quốc tế. Ví dụ, những chứng lý về Hoàng Sa - Trường Sa rõ ràng là Việt Nam quản lý trong lịch sử cũng như thực tế.

* Về vấn đề biển Đông, Trung Quốc gần đây nói nhiều về chuyện thực hiện Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC). Nhưng có cảm giác đó như là bước lùi khi DOC đã được ký cách đây hơn 10 năm, trong khi Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC) thì vẫn giậm chân tại chỗ?

- Về nguyên tắc, khi hai bên đang đàm phán về tranh chấp chủ quyền thì một điều kiện tối thiểu là trong quá trình tiến tới thực hiện đầy đủ, thực hiện tốt DOC cũng như chuẩn bị COC, các bên phải đảm bảo ổn định, giữ nguyên trạng, không được sử dụng vũ lực. Còn COC bao giờ mới có thì còn phải chờ thời gian. Nhưng nếu các bên thực hiện cho đủ, cho đúng DOC thì anh không được sử dụng vũ lực, anh không được thay đổi nguyên trạng. Ví dụ ngư trường của tôi đây đang đánh mà anh đuổi tôi là anh thay đổi nguyên trạng, nghĩa là không được.

Giờ Trung Quốc không cho ngư dân đánh bắt ở Hoàng Sa, trước hết là không đúng với đạo lý. Ở Hoàng Sa, mình đánh bắt cả ngàn đời rồi mà giờ họ ra đuổi bắt là vì lý do gì? Thứ nữa là vi phạm DOC. Mình đấu tranh là sẽ trên cơ sở đó.

* Các quan chức và học giả đều nói Trung Quốc gần đây đưa ra đàm phán COC như kiểu mồi nhử vì đổi lại họ muốn ASEAN phải ép Philippines từ bỏ vụ kiện của mình?

- Không ai có thể ép buộc được. Chẳng ai ép được Philippines. Họ nói vậy thôi chứ ASEAN không bao giờ làm được điều đó. ASEAN là tổ chức hợp tác mà nguyên tắc đồng thuận là cao nhất.

Ở đây cần nói là đừng quá trông chờ nhiều vào DOC hay COC. Bảo vệ lợi ích chính đáng của một quốc gia không thể chỉ trông chờ vào hợp tác đa phương hay thiện chí của một quốc gia nào mà phải dựa vào chính mình, tự bảo vệ được mình.