Phóng to

Người dân chờ được cứu khỏi tòa nhà bốc cháy, nơi ít nhất 36 người thiệt mạng, ở Odessa ngày 2-5 - Ảnh: Reuters

Lực lượng ly khai phóng thích 7 quan sát viên OSCEUkraine bắt tùy viên quân sự Nga vì tội gián điệp

Tìm trên trang Russia Today của Nga thì được biết tòa nhà “bị những kẻ cực đoan thân Kiev phóng hỏa. Các nạn nhân, người bị thiêu sống, người bị chết ngạt hay do thương tích khi nhảy khỏi tòa nhà”.

Còn Hãng thông tấn Ukraine (UNIAN) nói ít nhất 36 người chết và dẫn các nguồn tin cho biết hỏa hoạn xảy ra do “xung đột nổ ra giữa các phe, bom xăng ném ra gây hỏa hoạn. Ít nhất 130 kẻ tham gia gây rối đã bị bắt”.

Trong ảnh đi kèm là những người bị khóa tay mang dải băng Georgi (dải băng tưởng niệm các chiến sĩ hi sinh trong chiến tranh vệ quốc Liên Xô). Lại như mọi ngày, rơi vào mớ bòng bong tin tức cần kiểm chứng...

Đành tìm đến Facebook của bạn bè đang sống ngay vùng nóng: Odessa. Trang của bạn VA.N., một người Việt sống ở Odessa, xác nhận thảm kịch: “Vì sự khác biệt chính trị, người của hai phía đã trở nên tàn bạo...”.

Ở một post khác trên trang của bạn là bài thơ của người Odessa, nguyện cầu sao cho đừng nổ ra chiến tranh, để anh em không giết chóc nhau bởi “chúng ta không cần nữa những ngày tưởng niệm”.

Bạn còn dẫn một đường link thông báo 11 bệnh viện ở Odessa đang nhận hiến máu cả ngày.

Trên trang cá nhân của A.N., một cô bạn Ukraine, là những dòng thảng thốt: “Thành phố của tôi đây sao?”. Có lần đề nghị bạn kể về cuộc sống Odessa khi miền đông Ukraine bắt đầu làn sóng ly khai, bạn chỉ nói ngắn gọn: “Tôi không tham gia cuộc chơi này. Tại sao? Không đồng thuận với chính sách của chính quyền (mới): 5 năm tù; còn nếu có tư tưởng ly khai: 15 năm tù”.

Vài ngày trước vụ hỏa hoạn (2-5), bạn tâm sự: “Tôi thật sự sợ hãi và nhiều người xung quanh tôi cũng vậy. Lạy trời cho chiến tranh đừng nổ ra. Mỗi lần lãnh lương tôi lại nghĩ liệu đây có phải là tháng lương cuối cùng không? Để biết 100% sự thật những gì đang xảy ra, tôi phải xem từ nhiều nguồn tin, cả những kênh truyền hình đã bị khóa và chỉ có thể xem trên Internet. Sự thật hiện nay khiến tôi buồn nôn và không thể làm việc gì được nữa”.

Và đó là những dòng tâm sự rất hiếm hoi. Bạn ít khi nào nói về chính trị bởi như bạn thú nhận: “Tôi thật sự sợ hãi”.

2. Trên trang tin tức Odessa reporter.com.ua có một blog của nhà báo Ukraine Artem Buzila tựa đề Về sự khác biệt tâm lý chính trị của miền đông nam và trung tâm phía tây Ukraine.

Theo nhà báo này, đa số người miền đông và đông nam Ukraine có “thái độ tiêu cực với Maidan” (hoạt động biểu tình chống chính quyền Yanukovych).

Tác giả này phân tích: “Chẳng phải họ yêu thích gì Yanukovych (tổng thống Ukraine bị phế truất đang lưu vong ở Rostov, Nga), cũng chẳng phải họ không thích ý tưởng hội nhập với Liên minh châu Âu (EU).

Đơn giản vì cư dân địa phương đã quen với sự bình yên và ổn định. Chính sự yên bình và ổn định là giá trị sống chủ yếu của người miền đông Ukraine.

Trong khi đối với người miền trung và tây Ukraine, tự do cá nhân, quyền lực là giá trị chính. Điều đó không tốt cũng không xấu. Đó là sự kiện”.

Liệu các chính khách, tây lẫn đông, có nhìn thấy những “sự kiện” này để nhận ra đặc thù đồng thời là sự gắn kết mỏng manh của đất nước Ukraine?

3. Sự mỏng manh này còn có thể thấy trên những biểu đồ đơn giản nhưng hết sức hàm súc của một hãng tin Ukraine khác, Liga.net.

Trên biểu đồ mà hãng tin này công bố với hi vọng rằng “sẽ giúp người Ukraine hiểu nhau hơn”, có thể thấy miền đông thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài nhiều hơn, thu nhập cao hơn, trong khi miền tây được trợ cấp nhiều hơn nhưng lại ít bị ô nhiễm hơn (do lẽ khu vực công nghiệp nặng và khai khoáng đa số tập trung ở miền đông).

Rõ ràng không chỉ dị biệt về tâm lý, mà cả về đời sống kinh tế ở hai phía cũng không tương đồng.

Với sợi dây nối kết mong manh như thế, nhiều dị biệt như thế, việc tìm tới những giải pháp đối thoại, tránh xung đột càng trở nên cấp thiết.

Nhưng có vẻ như Kiev đã để tuột khỏi tầm tay khả năng giải quyết hòa bình khi cương quyết tiến hành “cuộc chiến chống khủng bố”.