Phó thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh (phải) tiếp Bộ trưởng Ichita Yamamoto tại Hà Nội chiều 14-1 - Ảnh: TTXVN

* Ông có chuyến thăm Malaysia, Singapore và Việt Nam - những nước mà biển có tầm quan trọng vô cùng lớn. Theo ông, các nước ASEAN có vai trò gì trong việc duy trì trật tự và bảo vệ tự do hàng hải?

- ASEAN và Trung Quốc đang cố gắng có tiếng nói chung về biển Đông thông qua việc thương lượng Bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (COC). Chính phủ Nhật Bản hoan nghênh những cố gắng đó. Việc coi trọng pháp quyền trên biển để bảo đảm cho việc xây dựng trật tự và tự do là rất quan trọng với cả Nhật Bản và Việt Nam cũng như các nước ASEAN khác. ASEAN phải cố gắng bảo vệ pháp quyền và tuân thủ luật pháp quốc tế.

Tôi nghĩ vấn đề biển Hoa Đông và biển Đông có quan hệ với nhau. Trong chuyến thăm các nước châu Á lần này, trong đó có Việt Nam, tôi muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc không thay đổi nguyên trạng bằng sức mạnh và việc coi trọng pháp quyền trên biển. Điều kiện để Nhật Bản và châu Á nói chung có thể phát triển và ổn định là phải có tự do hàng không và tự do hàng hải. Với tư cách là bộ trưởng phụ trách chính sách đại dương của Nhật Bản, tôi rất mong muốn được thúc đẩy hợp tác trên biển với Việt Nam.

* Vậy hiện nay Nhật Bản đang hợp tác với Việt Nam như thế nào trong lĩnh vực này?

- Trong khuôn khổ hội nghị cấp cao Nhật Bản - ASEAN tháng 12-2013, Thủ tướng Shinzo Abe và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã gặp gỡ, làm việc với nhau. Trong hội đàm, hai thủ tướng đã nhất trí việc chính phủ hai nước bắt đầu xem xét việc Nhật Bản cung cấp tàu tuần tra cho cảnh sát biển Việt Nam.

* Theo ông, các nước trong khu vực cần làm gì để giữ gìn tự do hàng hải, trật tự trên biển?

- Theo tôi, có ba phương pháp để thực hiện điều đó: Thứ nhất, như tôi đã nói nhiều lần, cần phải coi trọng pháp quyền. Nếu không có tự do trên biển và trên không thì sự phồn vinh của châu Á sẽ không còn. Các nước phải làm rõ chủ trương này, căn cứ vào luật quốc tế.

Thứ hai, cần thúc đẩy quan hệ song phương với các nước láng giềng. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, Thủ tướng Shinzo Abe đã xây dựng mối quan hệ chiến lược cùng có lợi giữa Nhật Bản và Trung Quốc. Thủ tướng Abe luôn nói Nhật Bản mở cửa để đối thoại với các đối tác, và chúng tôi mong muốn Trung Quốc có thái độ như vậy.

Thứ ba, trong bối cảnh các nước trong khu vực ngày càng phụ thuộc lẫn nhau, giữa Nhật Bản - Hàn Quốc, Nhật Bản - Trung Quốc, Nhật Bản - ASEAN nếu có thách thức xảy ra mà các nước có thể giải quyết thông qua đối thoại dựa trên luật pháp thì với Nhật Bản, việc đó sẽ đảm bảo cho lãnh thổ của Nhật Bản; với ASEAN, nó sẽ đóng góp vào ổn định của khu vực. Hiện nay, nền kinh tế Nhật Bản đang hồi phục thông qua việc thực hiện các chính sách kinh tế Abenomics thì cũng sẽ đóng góp vào việc tăng cường xây dựng cộng đồng trong khu vực.

Tôi gọi đề xuất đó là “Ba nguyên tắc Yamamoto” và tôi dự định sẽ công bố ở buổi nói chuyện tại Singapore ngày 16-1 này.