Hai nước cần nỗ lực tạo dựng mối quan hệ đối tác và quan hệ nước lớn kiểu mới.

Phóng to

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hội kiến cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Tom Donilon tại Đại lễ đường nhân dân hôm 27-5 - Ảnh: Reuters

Chuyến thăm Bắc Kinh ba ngày của ông Donilon, từ ngày 26 đến 28-5, nhằm chuẩn bị cuộc gặp “phi chính thức” kéo dài hai ngày của Chủ tịch Tập Cận Bình với Tổng thống Mỹ Obama tại khu nghỉ mát sang trọng Sunnylands ở Palm Springs, bang California.

Theo ông Mã Chấn Cương thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc, việc lãnh đạo hai nước chọn hình thức gặp mặt “phi chính thức” từ ngày 7 đến 8-6 cho thấy mối quan hệ Trung - Mỹ đã đạt đến độ chín mùi nhất định, và cuộc gặp sẽ chú trọng đến các nội dung thực chất và những vấn đề cấp thiết nhất trong quan hệ của hai nước.

Kim chỉ nam cho quan hệ hai nước

China News.com dẫn lời cựu đại sứ Trung Quốc tại Mỹ Thôi Thiên Khải cho biết cuộc gặp lần này sẽ tập trung vào các vấn đề trọng tâm mà giảm nhẹ yếu tố ngoại giao hình thức. Cuộc hội đàm có thể sẽ không công bố các kết quả đạt được, nhưng nội dung thảo luận sẽ là kim chỉ nam cho những hợp tác sâu rộng hơn nữa sau này giữa Mỹ và Trung Quốc.

Giới quan sát nhận định các vấn đề được đưa ra thảo luận bao gồm căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, vấn đề gián điệp mạng, tranh chấp lãnh thổ với Nhật Bản và các nước Đông Nam Á, xung đột ở Syria... Theo Phó thủ tướng Trung Quốc Uông Dương, hợp tác kinh tế cũng sẽ là một chủ đề quan trọng. Hai bên sẽ phải hiểu một cách sâu sắc chính sách và chiến lược phát triển của nhau để xác định phương hướng cùng các lĩnh vực trọng điểm cho hợp tác trong tương lai.

Trong bài phân tích ngày 22-5, Reuters cho biết mặc dù còn những dè chừng, mối quan hệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc đang ngày càng được tăng cường hơn so với những năm trước đây. Trong hai năm qua, các cuộc liên hệ trực tiếp giữa quân đội giải phóng nhân dân Trung Quốc và quân đội Mỹ đã tăng lên. Mới đây, Trung Quốc đã tiếp đón các sĩ quan Mỹ ở thành phố Nam Kinh để thảo luận về chống cướp biển và Mỹ đã mời Trung Quốc tham dự cuộc tập trận hải quân lớn có tên Vành đai Thái Bình Dương vào năm sau.

Vẫn dè chừng nhau

Tuy nhiên, việc tăng cường giao lưu giữa quân đội hai nước không có nghĩa Trung Quốc và Mỹ đã giảm bớt sự thận trọng và lo ngại lẫn nhau. Giữa hai nước đang tồn tại nhiều vấn đề gai góc: Mỹ cáo buộc Trung Quốc tấn công và xâm nhập mạng của Mỹ, khả năng chạy đua vũ trang không gian của Trung Quốc, hoặc ngược lại Trung Quốc luôn tố cáo chiến lược xoay trục châu Á cùng việc xây dựng lực lượng ở Thái Bình Dương của Mỹ nhằm bao vây và kiềm chế Trung Quốc.

Không chỉ với Mỹ, các hoạt động gián điệp của Trung Quốc cũng là mối quan ngại lớn đối với phương Tây, như Reuters cho biết. Trước khi cho phép quân nhân Trung Quốc tiếp cận bất cứ cơ sở nào trong các cuộc giao lưu gần đây, Mỹ và một số nước khác đã thực hiện các cuộc “đánh giá rủi ro” và sau các cuộc giao lưu, các chuyên gia an ninh luôn phải kiểm tra xem có bị gài thiết bị bí mật hay không. Các cường quốc cũng thận trọng trong việc cho các sĩ quan Trung Quốc tiếp cận quá nhiều trường huấn luyện và quân sự, đồng thời than phiền Bắc Kinh hầu như không bao giờ đáp lại bằng việc cho các nước phương Tây tiếp cận các cơ sở của mình.