Theo thông cáo báo chí của hội thảo, trong những ngày qua khi đánh giá tình hình, các học giả đều cho rằng biển Đông đang ngày càng trở thành tâm điểm chú ý của các nước trong và ngoài khu vực do trọng tâm kinh tế, chính trị thế giới đang chuyển dịch về châu Á - Thái Bình Dương. Do đó các nước lớn như Mỹ, Trung Quốc và các nước khác trong khu vực đều coi biển là không gian an ninh và không gian phát triển quan trọng nhất trong thế kỷ 21. Đây là một trong những nguyên nhân chính làm cho biển Đông diễn biến ngày càng phức tạp, có lúc tưởng chừng rơi vào bế tắc.

Về giải pháp, các học giả kiến nghị cần tăng cường hợp tác, duy trì ổn định, như phối hợp trong các hoạt động quản lý sinh vật biển, nghiên cứu biển và bảo vệ môi trường. “Kinh nghiệm lịch sử cho thấy sử dụng vũ lực hay đe dọa sử dụng vũ lực sẽ không thể giải quyết được các tranh chấp như ở biển Đông, do vậy các giải pháp hòa bình là con đường duy nhất. Cần thúc đẩy vai trò của ASEAN như nhân tố thúc đẩy đối thoại và hợp tác” - thông cáo báo chí khẳng định.

Trong cuộc họp báo sau khi bế mạc hội thảo, giáo sư Carlyle A. Thayer - Trường Khoa học xã hội và nhân văn, Đại học New South Wales thuộc Học viện Quốc phòng Úc - cho biết cơ hội để giải quyết những tranh chấp trên biển Đông dù vẫn còn nhưng không thể kéo dài trước những diễn biến tiêu cực gần đây. “Thời gian đang cạn dần, đối thoại và đàm phán là giải pháp duy nhất để thúc đẩy hợp tác và giải quyết tranh chấp” - ông Thayer nhấn mạnh.

Về vai trò của ASEAN trong việc giải quyết tranh chấp, các chuyên gia nhận định điều cấp bách hiện nay là cần khôi phục sự đoàn kết trong ASEAN trước khi đàm phán với Trung Quốc. Tuy nhiên giáo sư Ngô Vĩnh Long, Đại học Maine (Mỹ), lưu ý việc đạt được sự đồng thuận lúc này trong ASEAN về vấn đề biển Đông là rất khó khăn do có những lợi ích khác nhau, trực tiếp lẫn gián tiếp.