Ngoại trưởng Natalegawa nói:- Tôi tin rằng ASEAN vẫn có quan điểm và niềm tin mạnh mẽ với việc duy trì sự thống nhất và tính trung tâm của mình trong vấn đề biển Đông.

Phóng to

Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa trong cuộc họp báo chiều 18-7 tại Hà Nội - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Tôi muốn tham vấn với các ngoại trưởng về bước đi tiếp theo cho ASEAN và thu hút sự chú ý của các ngoại trưởng tới một vài nguyên tắc cơ bản để các nước ASEAN có thể tập hợp lại trong giai đoạn quan trọng này. Tôi rất hài lòng và biết ơn ngoại trưởng Philippines và Việt Nam đều ủng hộ những nguyên tắc mà Indonesia đề xuất. Tôi hi vọng các đồng nghiệp khác trong ASEAN cũng sẽ ủng hộ .

* Tuổi Trẻ: Xin ngoại trưởng nói rõ hơn về các nguyên tắc mà Indonesia đưa ra?

- Đó là những nguyên tắc cơ bản nhất gồm sáu điểm: nhấn mạnh việc tôn trọng và thực hiện đầy đủ Tuyên bố về ứng xử của các bên trên biển Đông (DOC); tăng cường thực hiện các quy tắc hướng dẫn thực hiện DOC; sớm xây dựng Bộ quy tắc ứng xử của các bên trên biển Đông (COC); tôn trọng luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS); kiềm chế, không sử dụng vũ lực; giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế và UNCLOS.

Đây đúng là lúc ASEAN phải tập trung cho các nguyên tắc này để có thể đạt được sự thống nhất trong vấn đề biển Đông.

"Những gì xảy ra gần đây, dù đó là gì, ở phần nào trên biển Đông, đều nhắc tất cả chúng ta rằng chúng ta cần COC giống như cần luật giao thông. Chúng ta ứng xử ra sao trên biển Đông để tránh hiểu lầm và xung đột"

- Đó là thách thức và nhiệm vụ mà chúng ta đều phải đối mặt. Tính đoàn kết và trung tâm của ASEAN có liên quan qua lại. Không thể có tính trung tâm nếu không đoàn kết. Và cái làm chúng ta đoàn kết chính là các nguyên tắc: một nước trong ASEAN không thể có quan điểm về xung đột thực tế xem ai đúng, ai sai. Điều chúng ta có là các nguyên tắc chung như tôi vừa đề cập. Đó là sáu nguyên tắc đã đoàn kết chúng ta trong quá khứ và sẽ đoàn kết chúng ta trong tương lai.

* Tuổi Trẻ: Cả sáu nguyên tắc này đều mang tính chất hướng về tương lai. Vậy còn những gì đã xảy ra trong quá khứ thì sao?

- Giờ đây, dù không quên những gì xảy ra trong quá khứ, chúng ta cần nhanh chóng tái hợp, củng cố quan điểm chung để nếu những sự cố lại xảy ra thì chúng ta sẽ có thước đo để phản ứng. Tôi gợi ý trong các cuộc thảo luận hôm nay là ASEAN phải tăng cường tham vấn về vấn đề này để có sự hiểu biết chung. Điều mà Indonesia đang thực hiện chính là ngoại giao con thoi để chúng ta phản ứng kịp thời hơn trước những diễn biến trên biển Đông thay vì đợi đến các cuộc họp chính thức. Hi vọng những nỗ lực như vậy sẽ đem lại kết quả.

* Sài Gòn Tiếp Thị: Nhiều người lo ngại về tính đoàn kết của Asean. Điều gì có thể khiến mọi người không còn lo ngại nữa?

- Tôi nghĩ điều quan trọng nhất là chúng ta phải tham vấn và giao tiếp với nhau. Nếu không, chúng ta không thể phối hợp được với nhau và có thể dẫn đến hiểu lầm. Nói rằng ASEAN đang không đoàn kết là không đúng. ASEAN vẫn có quan điểm chung về biển Đông, như tôi đã đề cập đến sáu nguyên tắc cơ bản.

* VietNamNet: Ông có cho rằng hiện nay một số thành viên ASEAN có thể tìm kiếm đồng minh ở ngoài khối ASEAN vì cảm thấy họ không được ủng hộ từ Asean?

- Tôi không cho rằng sự việc phải diễn ra theo cách đó. Các thành viên ASEAN có thể có quan điểm riêng nhưng chúng ta thuộc về một gia đình ASEAN và các quan điểm đó không nhất thiết đối lập nhau. Chúng ta có thể có quan điểm trên bình diện quốc gia, song phương hay khu vực. ASEAN vẫn luôn là một tổ chức hướng ngoại chứ không chỉ nhìn vào nội khối.

Bởi vậy chúng ta có các diễn đàn Asean - Trung Quốc, Asean - Nhật Bản, Asean+3... Chúng ta đã đạt được sự cân bằng với các mối quan hệ. Không may, tuần trước đã phát sinh vài khó khăn. Nhưng Indonesia tin rằng điều xảy ra ở Phnom Penh là ngoại lệ chứ không phải là luật lệ của Asean.

* Tuổi Trẻ: Indonesia đang đóng vai trò rất tích cực trong việc duy trì tính trung tâm của Asean. Đâu là lý do?

- Vì ASEAN đã phục vụ tốt tất cả chúng ta. Chúng ta từng có xung đột trong khu vực và khi đó nền kinh tế cũng bị ảnh hưởng. Hòa bình và ổn định ở ASEAN có vai trò thiết yếu để chúng ta tập trung được vào vấn đề thật sự là gia tăng phúc lợi cho người dân Asean. Nhiều nước ở Đông Nam Á từng trải qua xung đột, căng thẳng. Tất cả chúng ta đều biết cái giá của xung đột và chúng tôi không muốn mở tung “hộp Pandora”, không muốn lại trượt dốc.

Chúng tôi muốn tiếp tục có hòa bình, ổn định và an ninh. Đó là lý do tại sao đối với Indonesia, ngồi yên một chỗ và để mọi việc xấu đi không phải là lựa chọn. Chúng ta phải làm điều gì đó, kể cả khi không đem lại thành công tức thì.