Phóng to

Đoàn khảo sát nghiên cứu thực địa cho thủy điện Myitsone, Myanmar - Ảnh: KDNG

Dòng sông Irrawaddy chảy từ bắc xuống nam Myanmar hiện có bảy dự án thủy điện lớn. Năm 2005, chính quyền Myanmar bắt tay với Tập đoàn Đầu tư năng lượng Trung Quốc lên kế hoạch xây dựng đập thủy điện Myitsone, đập thủy điện lớn nhất trong chuỗi bảy đập thủy điện dự kiến xây dựng trên sông Irrawaddy. Đập Myitsone cao 152m, công suất 6.000 MW với sản lượng điện mỗi năm 16,634 GWh.

Khi được hoàn thành, lòng hồ của đập thủy điện này sẽ rộng khoảng 1.214km², gấp đôi diện tích đảo Phú Quốc và làm mất đất sinh sống của hơn 10.000 người, chủ yếu là người dân tộc Kachin.

Các nhà môi trường khuyến cáo việc trữ nước đầy hồ chứa của đập thủy điện này sẽ gây thiếu nước cục bộ, lũ bất thường, sụt giảm lượng cá, ngăn chặn dòng di chuyển của phù sa, gây xói lở bờ sông ở hạ lưu, cản trở giao thông và nhiều hậu quả khác. Những di tích lịch sử như nhà thờ, đền chùa và di sản văn hóa lịch sử đặc trưng của người Kachin cũng sẽ chìm trong nước. Hàng triệu người ở hạ lưu sống với rủi ro bị lũ lụt do xả lũ từ con đập.

Con đập nằm trong khu vực rừng mưa nhiệt đới, là một trong những cái nôi của đa dạng sinh học và ưu tiên bảo tồn. Khoảng 766km2 rừng nguyên sinh sẽ bị ngập, chưa kể những thiệt hại đối với hệ sinh thái trên con sông Irrawaddy. Chưa hết, đập thủy điện Myitsone chỉ cách đường nứt gãy địa tầng hiện đang hoạt động trong vùng chưa đến 100km. Sức nặng của khối nước khổng lồ sau này sẽ kích thích sự đứt gãy địa tầng và gây nên động đất.

Hàng ngàn người dân đã đổ ra bờ sông đào đãi vàng ngày đêm, đổ thủy ngân và chất cyanur độc hại xuống sông bất kể nguy cơ đối với sức khỏe người dân và sinh vật ở hạ lưu. Họ đang cố vơ vét tài nguyên trong vùng lòng hồ sau này.

Thông tin từ Mạng lưới sông ngòi Burma (tên cũ của Myanmar) cũng xác nhận việc xây dựng đập được triển khai nhưng chưa có bản đánh giá tác động nào được công bố.

Việc xây dựng đập thủy điện Myitsone được bắt đầu vào ngày 22-12-2009 do công ty đầu tư năng lượng có vốn nhà nước của Trung Quốc hợp tác với Công ty Thế giới châu Á thi công.

Hàng ngàn lao động Trung Quốc đã có mặt tại Myanmar với danh nghĩa là công nhân xây dựng thủy điện bất chấp những cuộc tấn công rải rác vào lực lượng lao động này. Ngày 19-5-2010, Mạng lưới sông ngòi Burma đưa tin 300 công nhân Trung Quốc đến Kachin để thay thế cho số công nhân bị thương và những người quyết định trở về Trung Quốc do một vụ đánh bom trước đó. Nhiều nhà ở cho công nhân đã được xây dựng ở làng Mandung.

Toàn bộ điện năng của đập thủy điện này sẽ được bán cho Trung Quốc do vị trí quá gần biên giới giữa hai nước. Bảy đập thủy điện trên sông Irrawaddy có tổng công suất 17.160 MW, và phần lớn lượng điện này đều được bán sang Trung Quốc. Trong khi đó, có đến 80% dân số Myanmar sống không có điện.