Read this on Tuoitrenews.vn

Theo thông cáo báo chí của MRC phát đi chiều 19-4, bốn nước Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam nhất trí rằng tiến trình tham vấn trước đối với dự án đập thủy điện Xayaburi sẽ được xem xét ở cấp bộ trưởng vì các bên chưa đi đến được kết luận chung cuối cùng về việc này.

Phóng to

Người dân Thái Lan phản đối đập thủy điện Xayaburi ở phía bờ sông bên Thái Lan - Ảnh: Tổ chức Sông ngòi thế giới

Cuối phiên họp, các thành viên của Ủy ban hỗn hợp kết luận vẫn còn khác biệt trong quan điểm các nước về thời điểm kết thúc quá trình tham vấn trước.

Tại phiên họp, đại diện của Lào khẳng định không cần phải kéo dài quá trình tham vấn trước vì khó xảy ra tác động môi trường xuyên biên giới tới các nước thuộc lưu vực sông Mekong. Lào đề nghị kết thúc quá trình tham vấn trước và lưu ý việc kéo dài các nghiên cứu tiếp theo sẽ mất ít nhất sáu tháng và kể cả khi đó vẫn có khả năng không thỏa mãn quan tâm của tất cả các bên.

Đồng thời, như ông Viraphonh Viravong, trưởng đoàn đại biểu Lào, nhấn mạnh dự án Xayaburi sẽ tuân thủ hướng dẫn thiết kế sơ bộ của ban thư ký Ủy hội sông Mekong cũng như dựa vào những kinh nghiệm tốt theo tiêu chuẩn quốc tế. Phía Lào cũng cho rằng có thể giảm các tác động chính tới dòng chảy, chế độ phù sa, chất lượng nước, hệ sinh thái dưới nước... tới mức có thể chấp nhận.

Trong khi đó, Campuchia lại đề nghị kéo dài tiến trình tham vấn trước do “những thông tin hạn chế liên quan đến dự án”. Lý do, như phía Campuchia nêu rõ, là cần có thêm thời gian cho các nước còn lại cũng như nhà đầu tư dự án để đáp ứng những khoảng trống về yêu cầu kỹ thuật cũng như để quá trình tham vấn giữa các nước thành viên và công chúng được hiệu quả hơn.

Theo Campuchia, cần có một nghiên cứu và đánh giá toàn diện về các tác động xuyên biên giới và tác động môi trường; đồng thời cần phải làm rõ các biện pháp giảm thiểu tác động cũng như những biện pháp chia sẻ lợi ích với những nước bị ảnh hưởng.

Còn phía Thái Lan, ông Jatuporn Buruspat, vụ trưởng Vụ Tài nguyên nước của Thái Lan, trong một tuyên bố chính thức tại phiên họp nhấn mạnh: “Chúng tôi mong muốn các quan điểm và lo ngại của công chúng được xem xét cẩn thận”. Thái Lan cho rằng trong quá trình triển khai dự án, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu tác động vì quyền lợi của người dân và môi trường trong khu vực.

Thái Lan cho biết các cuộc tham vấn quốc gia của họ đã đề cập lo ngại về suy thoái môi trường như sự biến mất các loài cá và vùng đất ẩm cũng như thiếu các biện pháp giảm thiểu cụ thể. Thái Lan cũng nêu lên lo ngại từ các diễn đàn công cộng về tính bền vững của dự án và khung thời gian cho quá trình tham vấn trước là không đủ và cần được kéo dài.

Về phần mình, Việt Nam đã thể hiện sự lo ngại sâu sắc và nghiêm trọng trước việc thiếu các đánh giá toàn diện và phù hợp về tác động tích lũy, tác động xuyên biên giới mà dự án có thể gây ra cho hạ lưu, đặc biệt là cho đồng bằng sông Cửu Long. Phía Việt Nam đề nghị hoãn dự án này và các dự án thủy điện khác trên dòng chính sông Mekong thêm ít nhất 10 năm nữa.

Ông Lê Đức Trung, trưởng đoàn đại biểu Việt Nam, nói: “Nên nhìn nhận một cách tích cực là việc hoãn này để giúp các chính phủ ven sông Mekong có thêm thời gian cần thiết để tiến hành các nghiên cứu toàn diện và mang tính định lượng hơn về tất cả các tác động tích lũy có thể xảy ra”.

Công ty xây dựng đập có thể bị điều tra Kết quả cuộc họp của MRC tại Vientiane đã khiến dư luận thất vọng.. Phóng to Khu vực xây đập Xayaburi - Ảnh: Tổ chức Sông ngòi thế giới Anh Khiev Kanal, người Campuchia, đã tham dự hai buổi tham vấn về thủy điện Xayaburi tại Kratie và Sihanoukville. Trả lời phỏng vấn qua điện thoại với Tuổi Trẻ, anh cho biết: “Rất thất vọng”. Anh nói thêm: “Tại hai cuộc tham vấn tôi có dịp tham gia, nhiều ý kiến của người dân đã nói rõ họ lo sợ lượng cá trên sông Mekong sẽ sụt giảm”. Tại Thái Lan, không phải đợi đến lúc này mà ngay từ đầu dư luận đã luôn kiên quyết phản đối sự có mặt của con đập gây tranh cãi này. Kraipon Suriyabun, nhà nghiên cứu thuộc khoa xã hội Đại học Ubon Ratchathani, nói: “Tôi không ủng hộ việc xây đập. Con đập sẽ làm ngăn dòng chảy của sông Mekong và ảnh hưởng đến hàng triệu nông dân, những người sống phụ thuộc vào canh tác nông nghiệp. Khi dòng chảy thay đổi, cuộc sống của người dân cũng sẽ thay đổi”. Tương tự, ông Duang Sunong, người dân làng Khan Tha Kwia, một làng nằm ven sông Mekong ở tỉnh Ubonratchathani, Thái Lan, nói: “Tôi nghe về việc xây đập thủy điện Xayaburi từ những nhà bảo vệ môi trường khi họ đến vận động lãnh đạo tỉnh phản đối đập thủy điện này. Đập có thể ảnh hưởng xấu đến Việt Nam và Campuchia vì người Thái đã trải qua những tác động như khô hạn, lũ lụt bất thường từ thủy điện”. Theo báo Bangkok Post, Công ty Ch Karnchang, công ty xây dựng đập Xayaburi, có thể sẽ bị điều tra do vi phạm quyền con người. Bà Sripapha Phetmeesri, thuộc Ủy ban liên chính phủ về quyền con người khu vực Đông Nam Á, cho biết sẽ đề nghị kiểm tra đối với Công ty Ch Karnchang, để xem hoạt động của công ty gây tác động đến môi trường và những quyền căn bản của con người ra sao. “Kết quả điều tra sẽ được gửi đến chủ tịch ASEAN là Indonesia và các chính phủ có liên quan” - bà nhấn mạnh. Hiện chủ đầu tư dự án đã bắt đầu xây dựng con đường vào khu xây dựng đập, còn chính quyền phụ trách giải phóng mặt bằng mà không chờ có quyết định chung của các nước thành viên MRC.