Phóng to

Gói bánh chưng ở làng An Vân, Huế - Ảnh: Thái Lộc

Nhớ da diết, nỗi nhớ không diễn đạt được bằng ngôn ngữ đời thường - những âm thanh tạo nên không khí ngày tết. Thật ấm cúng và thân tình là không gian bếp núc, nào tiếng kẽo kẹt xay bột để làm bánh. Mà bánh tết thì vô cùng phong phú nên phải cần nhiều nguyên liệu cho bánh in, bánh thuẩn, bánh sen tán… thơm ngon bổ dưỡng, xen lẫn tiếng cối chày thình thịch giã thịt làm nem chả, rộn ràng hơn là tiếng gà kêu oang oắc, heo kêu ẹc ẹc. Thông thường cứ đến dịp tết, xóm giềng rủ nhau mua chung một con heo cùng chia thịt, mỡ, xương để gói bánh chưng, bánh tét, làm chả, thịt đùm, nấu nướng …Như thế, vừa thú vị là thể hiện sự ấm êm tình làng nghĩa xóm, ý nghĩa hơn là giá thành lại rẻ hơn ở chợ, tiết kiệm chi phí tết.

Vui vẻ là tiếng lao xao của đám trẻ con tự nguyện tham gia lăng xăng: múc thêm tí nước, lấy thêm cái xô, rửa ngọn lá, thổi bếp củi…Các em nhỏ hơn không làm gì được cũng quấn chân các cô chú đợi được sai vặt, rồi cũng ra vẻ người lớn bình phẩm, nhận xét điều này điều nọ … rôm rả.

Âm thanh làm xao lòng người là tiếng củi lửa kêu lách tách, tiếng nước sôi ùng ục khi nấu bánh, có cô thiếu nữ nào không ít nhiều mộng mơ khi nhìn bếp lửa mà đắm chìm trong tâm tưởng những kỷ niệm đẹp riêng tư về một hình bóng, một khung cảnh hữu tình ngày xưa.

Tưng bừng, thu hút giới nữ lưu là việc làm bánh mứt, có nhà làm cả chục loại độc đáo. Ngày trước đa số phụ nữ chuyên việc nội trợ hoặc nếu là công chức thì trong nhà cũng có người giúp việc nên có điều kiện, thời gian thong thả để chăm chút việc tỉa tót, vị ngọt nhạt của từng lát mứt, cái bánh. Các bà mẹ hiền của chúng ta thật khéo tay, tài hoa xiết bao, màu sắc bánh mứt rực rỡ như trời tết, mùi thơm, vị ngon hấp dẫn tuyệt vời khiến cho chồng con thích thú tự hào. Người lớn thì muốn thưởng thức ngay - dù một chút ít - vài miếng nho nhỏ thôi cũng đủ để tận hưởng cảm giác giây phút đầu tiên. Trẻ con thì muốn ăn lấy ăn để cho thỏa nỗi khát khao.

Sinh hoạt có ý nghĩa nhân văn thể hiện vào chiều 30 tết, không khí nhà nhà tất bật hẳn lên, ông bà đã về cùng con cháu đón Xuân, mùi hương trầm lan tỏa nghi ngút, không khí thiêng liêng có cái gì đó phảng phất sự diệu kỳ khiến mọi người trong nhà chẳng ai bảo ai đều nói rất khẻ, đi rất nhẹ, sợ rằng tiếng động vô tình sẽ làm tan vỡ điều quý giá, sự trang trọng của ngày cuối năm.

Hay tinh tế hơn là ai cũng đang mơ màng dấu nỗi lòng thầm kín không muốn chia xẻ tâm sự, chỉ muốn cất giữ riêng mình thôi, một mình thôi! Chao ôi , âm thanh đêm giao thừa, chuyển tiếp âm - dương không thể nào diễn tả được bằng lời mà chỉ cảm nhận bằng tiếng thì thầm của trái tim.

Trong tiếng pháo giao thừa có người nôn nao, háo hức, lồng ngực như muốn vỡ tung ra đón chào năm mới, có người run rẩy đến nghẹn lời vì giây phút chia ly ngậm ngùi tiễn biệt năm cũ mà cái qua đi dễ làm vấn vương, thương nhớ khôn nguôi. Có lẻ trong 365 ngày đêm của một năm thì đêm giao thừa – vô vàn tình cảm riêng chung, giờ phút mà gỗ đá cỏ cây cũng xúc động chuyển mình huống hồ gì con người có tư duy, trăn trở. Ôi giao thừa thần thánh!

Điều lý thú và gây ấn tượng đẹp đọng mãi trong ký ức chúng ta ngày tết xa xưa ấy là nhẩn nha thưởng thức hương vị riêng của mỗi nhà. Nghệ thuật và kỹ thuật nấu nướng người người, nhà nhà đều có bí quyết riêng, chẳng hiểu sao cũng chừng ấy nguyên liệu, cân lạng, mà nhà này rất ngon, nhà mình lại có vị hơi nhàn nhạt, màu sắc bánh mứt nhà bác tươi rói như hoa xuân ngát hương, nhà chú lại ủ dột héo úa?

Vừa nhỏ nhẻ nhâm nhi vừa thỏ thẻ hỏi han kinh nghiệm, ý thức tự học hỏi nghiên cứu thêm cái ngon - dở, đẹp - xấu của mỗi nhà mà rèn luyện, trau dồi kỹ̉ năng kỹ̉ xảo nấu nướng cho ngày mai bằng chị bằng em.

Chắc rằng đây là niềm vui có giá trị nhất của người phụ nữ trong ngày tết. Giá mà ngày nay đàn bà con gái có thời gian, sở thích, tâm nguyện để nâng niu chuyện nữ công gia chánh để đến tết tha hồ mà trổ tài cho nhân gian ngưỡng mộ.