Chúng ta đã có nhiều năm làm doanh nghiệp. Cái mà chúng ta đã làm là đi học cái mà người khác, các nước khác đã làm để về áp dụng những kiến thức đó vào khả năng của chúng ta ở VN. Nhưng số người có thể làm thành công, có đóng góp thực thụ, đóng góp chính thức cho nền kinh tế lại chưa nhiều lắm.

Thực tế thời gian qua, nhiều người làm ăn theo hướng đầu cơ. Mà các doanh nghiệp đầu cơ, làm theo hướng phong trào, không chú tâm vào ngành nghề kinh doanh chính của mình trước sau gì cũng đổ vỡ. Họ đi lan man ra rất nhiều ngành nghề khác nhau thì rốt cuộc không có cái gì họ giỏi cả. Khi kinh tế khó khăn, thất bại là điều khó tránh khỏi.

Qua quá trình thực hiện trao giải Sao vàng đất Việt trong rất nhiều năm, nhất là trong năm nay, trong tình hình khó khăn này mới thấy những nhà sản xuất tập trung nguồn lực, đi riêng vào lĩnh vực mà họ xác định là của họ thì có nhiều yếu tố để thành công. Những doanh nghiệp thành công theo hướng đi này như: nhựa Bình Minh, bút bi Thiên Long, hay Tôn Hoa Sen... Họ là nhà sản xuất thực thụ, dồn tâm huyết cho một ngành duy nhất. Vì thế, theo tôi, doanh nhân VN cần xác định lại ngành nghề kinh doanh của mình, đâu là cái mình muốn làm, cái mình có khả năng và quyết tâm theo đuổi suốt con đường kinh doanh.

Thứ hai, đó là bản sắc của doanh nhân VN. Nếu nói đến doanh nhân Nhật Bản, cái đầu tiên tôi nghĩ đến trong đầu đó là những người hết sức lịch sự, nghiêm túc và cẩn trọng trong công việc. Hay nói đến doanh nhân Đức, người ta nghĩ ngay đến tính kỷ luật rõ ràng, minh bạch. Trong khi đó, doanh nhân VN chưa có sự khác biệt với doanh nhân các nước khác. Vì thế, thời gian tới việc xây dựng hình ảnh một doanh nhân chân chính thật sự phải được chúng ta quan tâm. Khi đã chọn kinh doanh là nghề của mình thì phải hướng mình vào cái chuẩn đó. Nó có thể là hình ảnh doanh nhân VN biết chia sẻ với cộng đồng, quan tâm đến vấn đề trách nhiệm xã hội...

Để đội ngũ doanh nhân VN phát triển, đóng góp được nhiều cho đất nước và làm giàu cho chính bản thân họ cần nhiều chính sách từ nhiều mặt khác nhau. Từ chỗ bị coi thường trong xã hội cũ, doanh nhân VN ngày nay đã được nhìn nhận và bước tiếp theo là họ phải được tôn trọng, lắng nghe. Các doanh nhân cũng phải có sự đóng góp ngược lại để xác định được vị trí, vai trò của mình. VN có nhiều điều kiện để đội ngũ doanh nhân phát triển. Nhưng để thành công thì cần cố gắng từ nhiều phía, gồm cả thể chế chính sách, điều kiện xã hội và nỗ lực của bản thân doanh nhân.

Một trường hợp thành công từ nỗ lực của cá nhân và có sự hỗ trợ của chính sách là ôtô Trường Hải của doanh nhân Trần Bá Dương. Ông ấy đã hết sức cố gắng để đưa Trường Hải trở thành nhà công nghiệp ôtô số một VN, thậm chí có lúc doanh số vượt cả Toyota. Thành công đó có sự hỗ trợ rất lớn của các cơ quan chức năng. Vừa rồi, Chính phủ cũng cho Trường Hải được giãn nộp thuế để hỗ trợ ngành công nghiệp ôtô, đặc biệt là sản xuất ra chính động cơ ôtô ở VN.

Nếu tách riêng nỗ lực cá nhân để thấy rằng người trẻ có thể khai thác tốt khả năng của mình trong môi trường hiện tại có thể nêu trường hợp của doanh nhân Lê Hồng Minh, chủ tịch VNG. Tôi đánh giá đây là một trường hợp xuất sắc vì đã tập trung được trí tuệ VN trong một không gian tốt, với 1.500 bạn trẻ là các kỹ sư công nghệ. VNG cũng đã sản xuất game để xuất đi các nước khác, đồng thời tăng cường các dịch vụ cho xã hội VN.

Trong nhiều cuộc gặp, các doanh nhân đã trình bày những khó khăn của họ. Các cơ quan chức năng, kể cả Chính phủ và Quốc hội, đều đã lắng nghe và đưa ra các giải pháp cho đến thời điểm này là phù hợp, mặc dù triển khai còn chậm. Các giải pháp đưa ra đã có giá trị nhất định giúp doanh nhân xử lý được một số khó khăn. Những việc còn lại, mọi người phải tiếp tục với nhau. Phía cơ quan chức năng cần phải lắng nghe hơn, giải quyết mạnh mẽ và nhanh chóng hơn. Có những chuyện chúng ta đã nói từ bao nhiêu năm nay nhưng vẫn chưa giải quyết được, như vấn đề về thể chế, hành xử của các cấp đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, doanh nhân như thế nào. Những việc này không thể dừng ở đây được mà cần tiếp tục theo đuổi.