Phóng to

Bốc xếp gạo xuất khẩu tại cảng Sài Gòn - Ảnh: T.T.D.

Trong khi đó, đến thời điểm hiện tại Thái Lan vẫn chưa thực hiện chính sách nâng giá lúa gạo nội địa như đã công bố nên không tác động đến thị trường.

Rẻ hơn 100 USD/tấn

Theo ông Lê Minh Trượng - giám đốc Công ty lương thực Sông Hậu (Cần Thơ), trong khoảng một tháng qua công ty chỉ mua lúa để giao các hợp đồng đã ký từ trước, còn hợp đồng mới hầu như không được ký kết vì khách hàng chỉ hỏi giá rồi đi.

“Rất khó ký được hợp đồng khi chênh lệch giá giữa gạo VN và gạo Ấn Độ quá lớn” - ông Trượng cho biết. Ngày 4-11, giá chào bán gạo 5% tấm của VN là 570 USD/tấn, trong khi gạo Ấn Độ thấp hơn 100 USD/tấn ở mức 470 USD/tấn và gạo cùng loại của Pakistan còn thấp hơn, ở mức 450 USD/tấn.

Hồi giữa năm, giá gạo VN tăng theo giá gạo Thái Lan nhưng ở mức thấp hơn và đáp ứng nhu cầu thị trường nên cạnh tranh rất tốt với gạo Thái. Tuy nhiên, từ khi Ấn Độ công bố xuất khẩu gạo trở lại mới đây thì nhu cầu mua gạo VN tụt giảm mạnh và hiện chỉ đáp ứng nhu cầu của các thị trường gần. Theo Hiệp hội Lương thực VN (VFA), thời gian gần đây thị trường gạo thương mại im ắng, chỉ có giao dịch gạo thơm, gạo nếp và tấm.

Trong khi đó, chương trình can thiệp của Thái Lan đến lúc này gần như chưa có tác động dẫn dắt thị trường. Ông Trương Thanh Phong, chủ tịch VFA, phân tích ngay cả khi bị lũ lụt với thiệt hại lên đến 4 triệu tấn gạo nhưng giá gạo Thái Lan không thể tăng lên là do tồn kho của họ còn rất lớn với 2 triệu tấn trong kho của chính phủ và 3 triệu tấn trong kho của các nhà kinh doanh đã đầu cơ từ trước để đón đầu việc tăng giá.

Chính vì vậy, gạo Ấn Độ giờ đây trở thành đối thủ chính của VN chứ không phải là Thái Lan. Hiện tồn kho các loại hạt của Ấn Độ đạt trên 54 triệu tấn, trong đó có trên 20 triệu tấn gạo. Nước này có thể đưa ra thị trường tới 6 triệu tấn gạo thường chứ không phải 2-3 triệu tấn như thông tin trước đó. Thị trường Trung Quốc năm tới cũng không còn là ẩn số như các năm trước khi nước này được mùa lớn và chỉ phải nhập các loại gạo thơm chất lượng cao với số lượng tối đa 1,2 triệu tấn.

Vẫn đảm bảo giá lúa cao

Trước băn khoăn của các doanh nghiệp, ông Trương Thanh Phong khẳng định VN có những thị trường lớn và ổn định trong thời gian tới nên vẫn đảm bảo giá xuất khẩu gạo cũng như giá mua lúa của nông dân. “Gạo Việt không đối đầu trực tiếp với gạo Ấn Độ, trong khi lại có lợi thế hơn gạo Thái ở nhiều thị trường nên thời gian tới các doanh nghiệp vẫn đảm bảo mua lúa của nông dân với giá tốt” - ông Phong cho biết.

Ông Phong giải thích hiện giá gạo VN cao hơn Ấn Độ khoảng 100 USD/tấn nhưng chúng ta không cạnh tranh trực tiếp tại các thị trường châu Phi. Đối với phân khúc gạo trung bình thì VN vẫn có những lợi thế ở các thị trường gần như Indonesia, Philippines... “Hiện Indonesia đang có ý định mua gạo từ Campuchia và Myanmar nhưng nguồn cung từ các nước trên hạn chế và khó mua, khó giao nhận.

Tương tự, cơ sở hạ tầng cho giao nhận hàng từ Ấn Độ không dễ dàng, trong khi Indonesia chỉ nhập đến tháng 2-2012, tối đa là tháng 3 nên thị trường cho gạo VN vẫn còn” - ông Phong nói.

Ngoài ra, với thị trường gạo thơm thì VN đang có lợi thế so với gạo Thái trong vài năm trở lại đây do giá thấp và chất lượng ngày càng được rút ngắn so với gạo Thái. Theo ông Phong, các doanh nghiệp trong nước nên quyết liệt mua gạo thơm từ nội địa cũng như từ Campuchia để xuất khẩu.