Vâng, nhìn trẻ ở đầu tóc quần áo “xì-tin”, ở các vật dụng hàng hiệu, ở lời ăn tiếng nói, ở hành vi cử chỉ, là thấy cái nhãn tiền, cái bề mặt. Những cái đó cho thấy một phần con người trẻ, tính cách và phẩm chất của họ. Nó hiển lộ. Nó gây ấn tượng và phản ứng. Nó khiến thốt lên: À, trẻ là thế đấy!

Nhưng, có khi nhìn mà không thấy, thấy mà không đúng, đúng mà không rõ, rõ mà không thật. Cái phơi bày ra lắm khi lại là cái che đậy. Hơn ai hết, trẻ hôm nay là trẻ của thời đại tin học toàn cầu hóa. Và vì là trẻ nên họ thích ứng và cập nhật nhanh chóng với các công cụ, phương tiện tin học, họ là lớp người hưởng thụ và sử dụng nhiều nhất những lợi ích của thành quả tiến bộ kỹ thuật này của loài người. Và vì là trẻ nên họ tận dụng tối đa các ưu thế của mạng, bộc lộ tối đa các khả năng và phương diện của con người cá thể mình bằng những tính năng của không gian cho phép.

Như thế, mạng là ảo, nhưng người là thật.

Ta thấy trẻ thật thế nào trong thế giới ảo.

Họ tự do thoải mái bộc lộ những tâm tư tình cảm của mình, những sở thích năng khiếu của mình. Họ riêng tư và họ tập thể. Họ cá nhân và họ cộng đồng. Họ cho thấy họ là những công dân của một quốc gia cụ thể, đồng thời là công dân của một thế giới toàn cầu, với hành trang là những tri thức luôn cập nhật, là những quan tâm suy nghĩ về các vấn đề chung của nhân loại, là những kết nối trí tuệ và tấm lòng cho những việc làm vì đồng loại.

Họ bung phá và biết tự điều chỉnh, từ câu chữ trong một entry ở một blog đến những dự án, kế hoạch chia sẻ cộng đồng trên trang mạng xã hội. Họ có thể chia rẽ, xa cách vì một động thái ngôn từ, một phát ngôn hiểu sai, nhưng họ lại đoàn kết khi cần chung sức chung lòng cho những việc làm tập thể cần thiết cho lợi ích chính đáng của một con người hay một tập thể. Họ dám nói và dám làm, dám sai và dám chịu.

Họ bối rối và lúng túng, đôi khi như họ bị cuốn chìm trong dòng thác lũ thông tin đủ chiều đủ hướng, có trong có đục, mà chưa lựa được một phương hướng tiếp cận tốt nhất, tin cậy nhất cho cuộc sống và công việc của mình. Mạng ảo nhưng người vào mạng, thao tác mạng là người thật.

Người thật nhưng khi lên mạng lại có thể tạo ra những hình ảo, những giá trị ảo, những chuyện ảo. Ở đây đòi hỏi một bản lĩnh trí tuệ để làm chủ mình và làm chủ mạng, để biết nhận ra cái ảo thật và cái thật ảo. Không tỉnh táo thì nguy hiểm nhất là biến thật thành ảo và coi ảo thành thật.

Nói trẻ của hôm nay bộc lộ mình thật nhất trong thế giới ảo là vậy. Họ đã là những netizen. Từ này có thể dịch là “công dân mạng” như citizen là “công dân”. Mà đã nói công dân thì đều có trách nhiệm công dân.

Trẻ hôm nay nhiều người đã biết dùng những tri thức, hiểu biết, quan hệ từ mạng ảo đưa vào đời thực, biến thành những hành động, việc làm bổ ích cho cộng đồng, xã hội. Họ đã nhập cuộc cách mạng tin học, đã và đang ngày càng làm thay đổi sâu sắc, toàn diện, triệt để bộ mặt thế giới nhân loại và diện mạo thân phận từng cá nhân. Mạng đặc biệt kích thích và phát huy tính tích cực, chủ động của người trẻ vốn là một đặc trưng nổi bật ở lứa tuổi này của đời người.

Trẻ hôm nay, vì vậy, là trẻ thật.