Câu trả lời chính thức từ Bộ Giáo dục - đào tạo là “không bị lỗi”.

Trong văn bản gửi đến báo Tuổi Trẻ, Bộ GD-ĐT dẫn ra hai thông tư 21 và 22 ban hành năm 2009 để giải thích rằng việc in phôi bằng dựa trên hai văn bản này, trong đó có quy định phần tiêu đề hoàn toàn không có “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.

Hàng vạn phôi bằng tốt nghiệp ĐH,CĐ bị lỗiKhốn khổ với mẫu bằng mớiPhôi bằng: phần tiếng Anh cũng sai

Nhưng liệu Bộ GD-ĐT có quên hay không khi mà trước đó, năm 2007, trong quyết định 33/2007 ban hành quy chế văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân có quy định rất rõ tiêu đề phải gồm cả tên nước đi cùng với “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.

Như vậy, hai văn bản pháp quy về cùng một vấn đề lại có nội dung trái ngược nhau. Liệu có phải văn bản ban hành sau đã phủ định văn bản trước?

Một quan chức Bộ GD-ĐT khẳng định với phóng viên Tuổi Trẻ rằng quyết định 33 vẫn còn hiệu lực vì chưa có một quy chế văn bằng, chứng chỉ nào mới thay cho quy chế hiện hành.

Ngay cả hai thông tư 21 và 22 nêu trên cũng căn cứ vào quyết định 33 này vì đây là văn bản quy định đầy đủ về văn bằng, chứng chỉ, trong đó có một chương về mẫu văn bằng. Trong khi thông tư 21 và 22 chỉ quy định về mẫu bằng tốt nghiệp ĐH, CĐ, chứ không phải là thông tư thay thế hoàn toàn quyết định 33.

Những quy định không nhất quán ấy không chỉ gây thắc mắc, xáo trộn cho các trường ĐH, CĐ vì chưa biết phải xử lý ra sao mà còn làm ảnh hưởng trực tiếp đến những sinh viên vừa nhận những tấm bằng kiểu mới này.

Có sinh viên đã không thể đăng ký dự thi liên thông vì trường cần có thời gian để kiểm tra tính xác thực của mẫu văn bằng mới. Có trường hợp nộp hồ sơ xin việc nhận được trả lời “bằng này không giống với bằng khác nên không được xem xét”.

Rõ ràng chuyện khốn khổ vì cái bằng mới không đơn giản chỉ là chuyện hình thức văn bằng mà chính là nội dung của nó đang gây trở ngại cho sinh viên vừa tốt nghiệp và cho cả các trường (hiện phải tạm dừng lại).

Bộ GD-ĐT cho rằng phải đổi mới văn bằng để tiến tới chuẩn chung của văn bằng thế giới và từng bước để các nước công nhận bằng cấp của VN. Đó là mục tiêu hoàn toàn đúng nhưng không có nghĩa đơn giản là đổi mới về hình thức có thêm phần tiếng Anh mà vì thêm phần tiếng Anh nên bỏ đi “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”.

Nếu du nhập thông lệ quốc tế như thế có lẽ chúng ta phải chỉnh sửa nhiều thứ nữa chứ không chỉ có văn bằng.

Liệu chúng ta có cần sửa hết cho ta giống họ không? Chẳng hạn đối với trường hợp các loại văn bằng chứng chỉ, vẫn có cách giải quyết vừa bảo đảm bản sắc VN vừa phù hợp thông lệ quốc tế. Đó là phần tiếng Việt vẫn giữ đầy đủ tiêu đề, còn phần tiếng Anh chỉ dịch tên nước như thông lệ quốc tế, không ai bắt dịch cả “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” theo kiểu dịch chính xác từng từ một.

Điều quan trọng là chất lượng của văn bằng, tức chất lượng giáo dục mới mang tính quyết định cho mục tiêu được các nước công nhận, chứ không phải hình thức văn bằng.

Đừng vì hình thức, đừng vì sự du nhập mà gây thêm rắc rối, xáo trộn. Đặc biệt đối với quy định về văn bằng liên quan trực tiếp đến rất nhiều người, cần được Bộ GD-ĐT xem lại cho bảo đảm nhất quán, rõ ràng.