Phóng to

Cảnh sát giao thông đội Nam Sài Gòn (Phòng CSGT Công an TP.HCM) kiểm tra giấy phép lái xe của tài xế trên đại lộ Nguyễn Văn Linh - Ảnh: H.K.

Sáng 20-4, chúng tôi lên xe khách từ cầu vượt Bình Phước (TP.HCM) đi Nha Trang. Trên xe lúc này đã chật cứng người. Đến cầu vượt Sóng Thần, xe đón thêm hai người rồi lao vun vút trên quốc lộ 1A. Đến Suối Tiên, thấy một xe khách đang bám đuổi phía sau, xe chở chúng tôi tăng tốc. Sau nhiều lần so kè, lấn trái, vượt phải, qua ngã ba Vũng Tàu, chiếc xe vượt lên tấp nhanh vào lề “bắt” thêm hai khách rồi phóng đi.

Một xe có hai tài xế dùng bằng “dỏm”

Theo nguồn tin từ cánh tài xế chạy tuyến TP.HCM - Đà Nẵng, xe khách chở chúng tôi do hai tài xế Bùi Hải Nam và Đinh Minh Tiên luân phiên nhau lái. Có mặt trên chuyến xe này, chúng tôi chứng kiến nhiều màn rượt đuổi, lạng lách đánh võng ghê người. Đến các chốt, trạm CSGT, tài xế xuống một lát rồi vô tư phóng đi.

Sáng sớm 21-4, xe đến gần chốt tuần tra kiểm soát của Đội CSGT Cam Ranh (Phòng CSGT Khánh Hòa) trên quốc lộ 1A. Phát hiện xe vi phạm Luật giao thông, CSGT dừng xe kiểm tra. Tài xế Bùi Hải Nam cầm giấy tờ xuống trình CSGT. Qua kiểm tra, tài xế không đưa ra sổ nhật trình, bị lập biên bản vi phạm. Do lỗi này nằm ở khung xử phạt bổ sung tước giấy phép lái xe (GPLX) 30 ngày nên CSGT yêu cầu tài xế xuất trình GPLX. Sau một lúc chần chừ, tài xế đưa ra bằng lái mang tên Bùi Hải Nam (Thăng Bình, Quảng Nam) do Sở GTVT TP.HCM cấp ngày 29-10-2010. Qua xác minh nhanh, CSGT cho rằng bằng lái này không có hồ sơ gốc.

Lật lại “hồ sơ” xe của chiếc xe khách, chúng tôi phát hiện trước đó bốn ngày, tài xế Đinh Minh Tiên cũng sử dụng bằng giả chạy xe từ TP.HCM ra Đà Nẵng. Tối 16-4, tổ tuần tra của Đội CSGT Cam Ranh phát hiện xe này vi phạm lỗi sử dụng đèn chiếu sáng khi vượt xe khác. Qua kiểm tra, CSGT nghi ngờ bằng lái mang tên Đinh Minh Tiên có dấu hiệu làm giả. Xác minh nhanh cho thấy đúng là “hàng dỏm”.

Phóng to

Đội CSGT Cam Ranh (Khánh Hòa) phát hiện và xử lý nóng tài xế Trần Hữu Minh sử dụng bằng lái giả - Ảnh: Đội CSGT Cam Ranh cung cấp

Biến bằng lái xe máy thành bằng lái xe tải

Sáng 22-4, anh Trần Hữu Minh chạy xe tải từ Nha Trang về hướng TP.HCM. Trên xe chở một “núi” ximăng. Đến đoạn thuộc xã Suối Tân (Cam Lâm, Khánh Hòa), chiếc xe bị tổ tuần tra do thiếu tá Nguyễn Văn Khải, đội trưởng Đội CSGT Cam Ranh, chỉ huy dừng lại kiểm tra. Tài xế thừa nhận xe chở quá tải (32/11 tấn). Trong lúc lập biên bản, tài xế xuất trình bằng lái hạng C mang tên Trần Hữu Minh do Sở GTVT TP.HCM cấp ngày 11-10-2010.

Bằng kinh nghiệm, thiếu tá Khải nghi đây là bằng giả. Qua xác minh, hồ sơ gốc của bằng lái này là bằng lái xe hạng... A1 (xe môtô), được cấp cho Nguyễn Quốc Việt (ở Can Lộc, Hà Tĩnh). Sau đó Phòng quản lý và sát hạch GPLX Sở GTVT TP.HCM khẳng định bằng lái mang tên Trần Hữu Minh được dùng từ phôi thật của một người khác (Nguyễn Quốc Việt), rồi tẩy xóa và điền tên, ngày tháng, hạng... Minh khai đã mua bằng “bay” của một người tên Thái (Đồng Nai) với giá 12 triệu đồng từ tháng 8-2010. Minh phải mua giá cao vì “ông Thái hứa có hồ sơ gốc”.

Dùng bằng giả để... giảm chi phí

Theo tìm hiểu, hiện nay hầu hết tài xế xe tải, xe khách đường dài đều lận lưng tấm bằng “bay” để sử dụng khi gặp CSGT. Nhiều tài xế mặc dù có bằng thật nhưng vẫn thủ thêm bằng “dỏm”. Nếu bị CSGT lập biên bản vi phạm, họ “vui vẻ” xuất trình bằng giả. Ai không có bằng thật thì lận vài cái bằng “dỏm” để... xài dần. Trường hợp bị phát hiện bằng giả thì bỏ luôn. Với tâm lý “xài bằng giả sướng hơn bằng thật”, cánh tài xế luôn trong tư thế sẵn sàng phạm luật.

Tiếp tay cho cánh tài xế là chủ xe, chủ các doanh nghiệp vận tải. Nhiều chủ xe có chủ trương khuyến khích tài xế sử dụng bằng giả để... giảm chi phí. Có người còn bỏ tiền mua bằng lái giả đưa cho tài xế chạy xe. Một chủ xe khách cho biết: “Nếu vi phạm các lỗi nặng như chạy quá tốc độ, quá số lượng khách, vượt phải... sẽ bị tước bằng hàng chục ngày. Rơi vào tình cảnh này thì tài xế chỉ có nằm nhà húp cháo rồi còn nộp phạt. Dùng bằng giả nếu bị phát hiện cũng chỉ mất vài ba triệu để mua lại bằng khác”.

Không riêng gì cánh tài xế chuyên nghiệp, những tay lái nghiệp dư cũng lận lưng cái bằng giả phòng khi hữu sự.

Khó xử lý

Theo ý kiến của nhiều CSGT, việc phát hiện bằng lái giả rất khó. Không ít trường hợp dù nghi tài xế sử dụng bằng lái giả nhưng lỗi vi phạm không nằm ở mức tước GPLX nên không thể lập biên bản tạm giữ để xác minh. Vì vậy nhiều tài xế không ngán ngại khi đối diện với CSGT, còn CSGT cũng chẳng mặn mà với lỗi này vì phải mất nhiều thời gian, công sức, khi xác minh được thì khó xử lý vì đa số tài xế bỏ luôn bằng lái giả.

Quy trình xử lý hành vi sử dụng GPLX giả hiện nay rất nhiêu khê, phức tạp. Theo quy định, trong quá trình tuần tra kiểm soát có nghi ngờ tài xế sử dụng GPLX giả phải lập biên bản tạm giữ bằng, sau đó gửi công văn đến nơi cấp để xác minh. Nếu kết quả xác minh là không có hồ sơ gốc, dùng phôi bằng A1 để “nâng cấp” lên hạng C, FC... thì gửi đi giám định tại đơn vị khoa học hình sự.

Sau khi có kết luận giám định là bằng giả, CSGT sẽ chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra. Tuy nhiên, để truy tìm các đối tượng làm bằng giả rất khó, vì hầu hết tài xế chỉ mua qua “cò”. Do đó, hầu hết hồ sơ bằng lái giả được trả ngược về lại các đơn vị CSGT để ra quyết định xử phạt hành chính đối với tài xế nhưng tài xế đã “bỏ của chạy lấy người”.

Theo thiếu tá Nguyễn Văn Khải, để xử lý cương quyết hành vi sử dụng GPLX giả, phòng CSGT cần có những đợt cao điểm phối hợp với sở GTVT các địa phương sử dụng các biện pháp nghiệp vụ để kiểm tra nóng ngay tại chỗ hồ sơ bằng lái. Nếu phối hợp tốt, chỉ sau 3-5 phút xác minh nóng là có ngay kết quả. Khi đó CSGT có cơ sở lập biên bản vi phạm tạm giữ bằng lái, giữ phương tiện để xử lý.