* Quản lý lý lịch tư pháp: không cần lập thêm cơ quan

Phóng to

Công nhân Trung Quốc khoan giếng ngầm tại công trình khai thác bôxit ở Tân Rai (Lâm Đồng) - Ảnh: N.H.T

Trả lời câu hỏi vì sao quy hoạch bôxit không phải trình Quốc hội thông qua chủ trương, báo cáo này nêu: theo quy định tại nghị quyết số 66 của Quốc hội, chỉ có các dự án, công trình quan trọng quốc gia thì Chính phủ phải trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư. Quy hoạch bôxit cũng như nhiều quy hoạch khác (điện, dầu khí, thép...) không phải là dự án đầu tư, vì vậy không chịu sự điều chỉnh của nghị quyết 66.

Có hiệu quả

Đối với đề nghị xem xét chuyển địa điểm nhà máy alumin tại khu vực Tây nguyên đến khu vực ven biển, theo báo cáo của Chính phủ, phương án đó đã được tính đến, song xét hiệu quả tổng thể về mặt kinh tế - xã hội thì đặt nhà máy tại Tây nguyên hợp lý hơn: dù có hiệu quả kinh tế thấp hơn so với phương án bố trí tại khu vực ven biển (vận chuyển tinh quặng bằng đường ống), nhưng đảm bảo yếu tố tích cực góp phần phát triển kinh tế - xã hội Tây nguyên.

Xung quanh vấn đề hiệu quả kinh tế, báo cáo cho biết theo Tập đoàn Than - khoáng sản VN (TKV), hiệu quả kinh tế của hai dự án đã được tính toán. Theo đó, thời gian thu hồi vốn khoảng 13 năm. Những năm đầu của dự án có một số năm lỗ (lỗ kế hoạch), tuy nhiên đánh giá cả đời dự án là có hiệu quả kinh tế.

Báo cáo nhận định: giá nhôm trên thị trường hiện nay đang ở mức giá sàn rất thấp (1.426 USD/tấn), giảm khoảng 70% so với giá nhôm thời kỳ 2006-2007. Giá alumin cũng tương ứng giảm theo. Tuy nhiên, các dự án alumin Tây nguyên đều có tuổi đời trên 50 năm, vì vậy hiệu quả kinh tế của dự án được tính toán dựa trên cơ sở dự báo, phân tích và lựa chọn giá bán alumin bình quân cho “cả đời” dự án là 362 USD/tấn thì phù hợp.

Khi vận hành, sẽ toàn lao động VN

Về các ý kiến lo ngại công nghệ Trung Quốc không phù hợp, Chính phủ khẳng định: công nghệ Trung Quốc đã được kiểm chứng qua thực tế và có thể áp dụng cho các dự án ở VN.

Chính phủ dẫn báo cáo của TKV cho biết sự tham gia của lao động nước ngoài và VN đối với dự án Tân Rai như sau: trong giai đoạn xây dựng dự án, phần xây dựng mỏ bôxit, khai thác quặng bôxit và phần xây dựng nhà máy tuyển quặng bôxit sẽ sử dụng toàn bộ lao động VN. Phần xây dựng nhà máy luyện alumin (gói thầu EPV) chủ yếu do lao động của nhà thầu Chalieco (Trung Quốc) thực hiện, một phần do lao động VN thực hiện.

Số lao động Trung Quốc tại công trường nhà máy alumin hiện nay (tháng 5-2009) khoảng 600 người, lao động VN khoảng 350 người. Sang giai đoạn dự án đi vào vận hành, toàn bộ lao động là người VN. Trong trường hợp cần thiết, thời gian đầu vận hành của nhà máy alumin có thể thuê thêm chuyên gia nước ngoài hướng dẫn (người Trung Quốc hoặc nước khác).

Tăng cường bảo vệ môi trường

Theo báo cáo của Chính phủ, kết quả phân tích bùn đỏ của bôxit Tây nguyên đã có kết luận tin cậy về thành phần bùn đỏ không có chất phóng xạ. Tuy nhiên, trong phần dung dịch bùn đỏ còn lượng kiềm dư nhất định. Lượng kiềm này có thể thẩm thấu, gây tác hại cho đất xung quanh và làm ô nhiễm nguồn nước, vì vậy phải xử lý bùn đỏ theo tiêu chuẩn xử lý chất thải nguy hiểm. Phương pháp thải ướt bùn đỏ dự kiến áp dụng cho dự án alumin Tân Rai và Nhân Cơ tuy đã được áp dụng thành công ở một số nước (Úc, Trung Quốc) nhưng vẫn gây sự lo ngại của không ít người. Bộ Tài nguyên và môi trường sẽ thành lập các tổ giám sát công tác môi trường ngay từ khi xây dựng Nhà máy alumin Tân Rai (và Nhân Cơ).

Chính phủ cho rằng khai thác và chế biến bôxit Tây nguyên không thể tránh khỏi gây ra những tác động môi trường nhất định, tuy nhiên kinh nghiệm thực tế của thế giới cho thấy những tác động môi trường hoàn toàn có thể kiểm soát và khống chế tới mức an toàn cần thiết. Vấn đề quan trọng là cần tăng cường công tác quản lý, kiểm tra và giám sát các giải pháp bảo vệ môi trường ngay trong quá trình xây dựng cũng như trong suốt quá trình vận hành các dự án alumin.

Cần chú ý bảo vệ rừng Tây nguyên Phóng to Ông Nguyễn Đình Xuân - Ảnh: V.V.T. Báo cáo cho rằng quy hoạch khai thác bôxit không thuộc dự án phải trình Quốc hội quyết định theo nghị quyết 66, diện tích đất, rừng phải chặt bỏ là nhỏ so với tổng diện tích toàn khu vực. Tuy nhiên theo nghị quyết 66, chỉ cần chuyển đổi 200ha rừng phòng hộ sang mục đích khác đã phải trình Quốc hội quyết định. Hơn nữa, Tây nguyên không chỉ có dự án bôxit, còn 100.000ha cao su sắp trồng, một diện tích lớn cà phê, 16 nhà máy thủy điện đã và đang thực hiện (dự kiến cung cấp 30% sản lượng điện cho đất nước), rồi dự án nhà máy giấy. Tây nguyên còn là rừng đầu nguồn cho tất cả các con sông Trung Trung bộ đến Đông Nam bộ, cung cấp nước cho hàng triệu hecta đất nông nghiệp và hàng chục triệu người ở một vùng kinh tế năng động nhất nước... Nếu không sớm xem xét quy hoạch tổng thể cho Tây nguyên mà chỉ đưa ra bàn bạc từng dự án cụ thể thì chẳng khác nào “thầy bói xem voi”, làm sao có thể quyết định chính xác được. Tôi hi vọng Quốc hội sẽ nhận được nhiều thông tin hơn xung quanh các kế hoạch quan trọng của đất nước. Theo tôi, bảo vệ rừng Tây nguyên là để bảo vệ sự ổn định và phát triển kinh tế của cả nước, không phải chỉ riêng cho Tây nguyên. Bất cứ một dự án kinh tế nào nếu có nguy cơ làm suy giảm diện tích rừng tự nhiên ở Tây nguyên cần được tính toán hết sức thận trọng đến lợi ích toàn cục của nền kinh tế để tránh gây hậu quả đáng tiếc về lâu dài. Mong vụ bôxit được thảo luận thấu đáo Phóng to Ông Nguyễn Lân Dũng - Ảnh: N.Triều Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Dũng, người ký tên trong thư kiến nghị của giới trí thức về việc khai thác bôxit, cho biết ý kiến của đoàn chủ tịch là sẽ có thông báo về việc thảo luận ở Quốc hội quanh nội dung này. Tuy nhiên, ông Dũng nói: - Tôi chưa rõ hình thức thông báo và thảo luận như thế nào vì trong lịch không có dành buổi nào cả. Nhưng tôi tin chắc sẽ có thảo luận về chuyện này vì những dự án lớn Quốc hội cần có ý kiến, không phải chỉ chuyện giá tiền bao nhiêu mà còn vì ý nghĩa quan trọng của nó. Tôi rất mong vụ bôxit sẽ được thảo luận một cách thấu đáo để lấy ý kiến các đại biểu. Mỗi đại biểu hiện nay đại diện 144.000 cử tri, nếu như đây là chủ trương của Đảng thì ngoài trách nhiệm với Đảng, mỗi đại biểu còn phải có trách nhiệm với 144.000 cử tri, mà ý kiến của dân là rất quan trọng. * Ông là người ký tên trong bức thư kiến nghị của giới trí thức về việc khai thác bôxit. Hiện đã có phản hồi gì về kiến nghị trên? - Tôi cho phản hồi nhanh nhất và tốt nhất là Bộ Chính trị đã có kết luận, Thủ tướng đã có chỉ đạo yêu cầu rà soát lại các dự án đang triển khai. Như thế là đã coi trọng những quan ngại của các trí thức về vấn đề môi trường, lợi ích kinh tế, văn hóa, an sinh xã hội và an ninh quốc phòng. * Vậy vấn đề còn lại ở đây là gì? - Là giám sát, làm sao phải đúng chỉ đạo của Thủ tướng. Chẳng hạn chỉ đạo rất đúng của Thủ tướng là không sử dụng lao động phổ thông nước ngoài. Hiện chỉ có một nhà thầu nước ngoài duy nhất và nếu nhà thầu yêu cầu phải là người của họ thì ta phải xử lý ra sao? Hay như việc Nhà nước yêu cầu phải di dân đến những nơi có điều kiện sống, canh tác tốt hơn liệu có làm được không, làm ra sao? Hay về kỹ thuật, chúng ta không đấu thầu chọn các công ty trên thế giới thì liệu chất lượng có bảo đảm? * Thưa ông, chủ trương là thí điểm để rút kinh nghiệm nhưng chỉ có dự án Tân Rai ở Lâm Đồng là đấu thầu chọn nhà thầu rồi dùng kết quả đó chỉ định thầu luôn cho dự án Nhân Cơ ở Đắc Nông. Như vậy rốt cuộc chỉ có một nhà thầu với một công nghệ giống nhau thì liệu có hạn chế cơ hội đối chứng để chọn công nghệ tiên tiến, phù hợp nhất? - Tôi không có chuyên môn công nghệ về lĩnh vực này, do đó nên để Ủy ban Khoa học - công nghệ và môi trường giám sát và kết luận. Nhưng quan điểm của tôi là trong bất kỳ lĩnh vực công nghệ nào, nếu có nhiều nguồn, nhiều nhà thầu khác nhau vẫn có lợi hơn là chỉ định thầu.

______________

Tin, bài liên quan:

Tây nguyên: các dự án bôxit chuyển độngKhai thác bôxít phó thủ tướng Hoàng Trung Hải: Không thể phát triển bằng mọi giáKhai thác quặng bôxit ở Tây Nguyên: Nhiều nguy cơ, chưa có giải phápTây nguyên sẽ “chết” vì...khai thác bô xítLao động phổ thông nước ngoài đổ vào Việt NamBộ Chính trị kết luận vấn đề bôxit: Thực hiện nghiêm ngặt bảo vệ môi trường (*)Vấn đề môi trường đã được quan tâm đúng mứcThủ tướng Nguyễn Tấn Dũng: Rà soát lại quy hoạch bôxitThành lập nhóm giám sát môi trường dự án bôxit Tân RaiDự án bôxit Tân Rai: Sẽ lập “đội đặc nhiệm” giám sát môi trườngBáo cáo đánh giá tác động môi trường chưa ổnĐưa bôxit lên bàn nghị sự của Quốc hội