Phóng to

Hệ thống thoát nước ngầm “đen sì” từ hướng Khu công nghiệp Đồng An đổ về kênh Ba Bò -Ảnh: ANH THOA

Tại cuộc họp, Sở Tài nguyên - môi trường (TN-MT) tỉnh Bình Dương đã báo cáo những con số khá đẹp như: 100% các công ty thuộc Khu công nghiệp (KCN) Sóng Thần I, II đã đấu nối vào hệ thống xử lý nước thải tập trung. Tuy nhiên, bà Trần Thị Kim Vân, phó chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương, thừa nhận: “Hiện nay nước kênh Ba Bò vẫn đen kịt, rác mới rác cũ chất cao, rác bện lấy nhau như cầu phao trên mặt nước. Tôi đã đi thực tế thì thấy chỗ rộng nhất của dòng kênh này là 25m, chỗ hẹp nhất là 10m trôi nổi rất nhiều rác”. Bà Võ Thị Ngọc Hạnh, phó giám đốc Sở TN-MT tỉnh Bình Dương, cũng nói: “Chất lượng nước trên kênh vẫn chưa được cải thiện”. Vậy nguyên nhân vì sao mà ô nhiễm ở kênh Ba Bò không giảm?

Dự án khắc phục triển khai quá chậm

Nhiều nghi vấn được nêu lên bàn họp nhưng chưa có câu trả lời xác đáng nào về vấn đề kênh Ba Bò vẫn ô nhiễm nặng. Phải chăng có một hệ thống xả ngầm khác? Bà Vân nói: “Tôi đã đi thực tế khu vực Công ty P&G và thấy có dấu hiệu khả nghi phải kiểm tra làm rõ”. Bà Hạnh cho rằng: “Thực trạng ô nhiễm dòng kênh vẫn không thay đổi một phần là do rác tích tụ lâu ngày trên dòng kênh”.

Một số kết quả quan trắc gần đây Theo báo cáo mới nhất của Sở TN-MT TP.HCM, Chi cục Bảo vệ môi trường đã tiến hành năm đợt giám sát liên tục trên dòng kênh Ba Bò. Kết quả cho thấy chỉ số DO trên ba tuyến rất thấp, hầu hết không đạt chuẩn. Chỉ số COD vượt tiêu chuẩn 2-21 lần. Chỉ số BOD5 vượt tiêu chuẩn cho phép từ 1-16 lần. Điều đáng chú ý là kết quả quan trắc cuối năm 2008 của TP.HCM còn phát hiện: BOD5, COD có chiều hướng tăng mạnh, có nơi gấp 2-5,6 lần so với đợt giám sát trước. Tổng phôtpho vượt từ 1,3-33 lần. Nồng độ nitơ gấp 25-202 lần. Nồng độ chất hoạt động bề mặt vượt 1,6-15 lần. Chỉ số coliform vượt từ 1,02-1,52 lần. Nồng độ NH3 trong năm đợt khảo sát gần đây vượt tiêu chuẩn cho phép 5-25 lần, H2S vượt tiêu chuẩn 1,4-5 lần. Đặc biệt, nước thải sau xử lý của hệ thống xử lý nước thải KCN Sóng Thần không đạt tiêu chuẩn nước thải công nghiệp loại B ở các thông số BOD5, COD, SS, CD, coliform. Sở TN-MT TP.HCM đã kiến nghị Sở TN-MT Bình Dương tăng cường công tác kiểm tra các cơ sở sản xuất trong và ngoài KCN Sóng Thần I, II và Đồng An.

Theo báo cáo của Sở TN-MT Bình Dương, sẽ có 17 hộ dân sống trên địa bàn tỉnh phải giải tỏa để triển khai dự án cải tạo kênh Ba Bò. Hiện tỉnh Bình Dương đang xem xét áp giá đền bù cho các hộ dân nằm trong phạm vi dự án theo đơn giá đền bù của TP.HCM. TP.HCM đã hoàn thành áp giá 147 hộ với kinh phí hơn 98 tỉ đồng. Tuy nhiên, nhiều hạng mục như xây dựng hồ điều tiết, xây dựng tuyến kênh nhánh… đang trong giai đoạn “làm thủ tục”.

Riêng phần xử lý làm sạch hồ chứa nước trong KCN Sóng Thần I, Công ty thương mại xuất nhập khẩu Thanh Lễ đang phối hợp với Viện TN-MT xây dựng phương án xử lý. Theo đó, công ty này sẽ chi 4,25 tỉ đồng để lắp đặt hệ thống vi lọc với công suất xử lý 1.800m3/ngày. Đối với bùn đáy hồ chứa, công ty đưa ra phương án xử lý bằng cách làm khô và cố định bùn dưới đáy rồi lấp đất và trồng cây bên trên. Dự kiến việc xử lý làm sạch hồ này sẽ hoàn thành vào cuối tháng 6-2009.

Tại cuộc họp, bà Vân đã chỉ đạo giải pháp cấp bách: Công ty TNHH một thành viên Cấp thoát nước - môi trường Bình Dương phải nhanh chóng vớt rác trên dòng kênh Ba Bò nhằm khơi thông dòng chảy. Đồng thời, yêu cầu Sở TN-MT thường xuyên kiểm tra tình hình xử lý nước thải tại các KCN.

Có một hệ thống nước thải ngầm

Chúng tôi trở lại dòng kênh Ba Bò và ghi nhận nhiều điều mà ngành chức năng tỉnh Bình Dương còn bỏ ngỏ. Ngay tại thượng nguồn kênh Ba Bò, theo quan sát của chúng tôi, ngoài hệ thống kênh nổi dẫn nước thải của KCN Sóng Thần I và II, tại đây còn có một ống cống ngầm khác cũng thải nước ô nhiễm đen kịt. Anh Nguyễn Thành An (xã Bình Hòa, huyện Thuận An, tỉnh Bình Dương) cho biết hệ thống ống cống ngầm này dẫn nguồn nước thải từ một phần KCN Đồng An và khu nhà máy 550. Đây chính là hệ thống xả nước thải mà các cơ quan chức năng chưa hề đề cập trong những cuộc họp hôm qua của tỉnh Bình Dương.

“Suốt cả đêm qua gia đình tôi ngủ không được vì mùi hôi thối nồng nặc. Khoảng gần sáng, mùi hôi càng lúc càng xộc vào nhà. Nhiều hộ dân thắp đèn ra xem thì thấy dòng nước đen đặc, phía trên miệng cống bọt trắng xóa dâng cao khoảng 2m” - anh Thanh Tiễn (khu phố 2, phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức, TP.HCM) nói. Anh Nguyễn Đình Hải (khu phố 2, phường Bình Chiểu, quận Thủ Đức) hiện sống ngay sát “cống hôi”, nơi kênh Ba Bò đi qua tỉnh lộ 42, bức xúc: “Tôi đã thấy nhiều đoàn cán bộ của TP.HCM và tỉnh Bình Dương đến đây kiểm tra, nói khắc phục sớm ô nhiễm. Thế nhưng hằng ngày nước thải vẫn đen ngòm, sủi bọt trắng, bốc mùi hôi nồng nặc”.

Đúng như phản ảnh của người dân, tình trạng ô nhiễm kênh Ba Bò vẫn hết sức nghiêm trọng. Cuối tháng 3-2009, hai sở TN-MT TP.HCM và tỉnh Bình Dương cũng đã có cuộc họp bàn kế hoạch tăng cường phối hợp kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm kênh Ba Bò. Tại cuộc họp, phó giám đốc Sở TN-MT TP.HCM Nguyễn Văn Phước thẳng thắn nhận định: “Chất lượng nước mặt trên kênh Ba Bò chưa được cải thiện. Chúng ta cần tăng cường kiểm tra các nguồn thải để xác định thêm nguồn gây ô nhiễm khác”.