Phóng to

Drew Taylor

Tôi từng đi nhiều nước châu Á, duy chỉ một nước có chiếc xe ba gác, đó là Việt Nam. Những nước khác có xe tuk tuk giống xe lam, xe tải nhỏ, xe bò kéo và thậm chí nhiều phiên bản khác của chiếc xích lô. Nhưng chỉ Việt Nam có xe ba gác.

Ba gác, đặc biệt là ba gác máy, là phương tiện chở hàng lý tưởng của người Việt. Nó rất tiện dụng, dễ vận hành trong điều kiện đường sá nhiều ngõ ngách, hơn nữa dịch vụ chở hàng của xe ba gác khá rẻ. Thế nhưng với quy định mới, có thể cuối năm nay Sài Gòn sẽ chẳng còn bóng dáng chiếc ba gác nào.

Một phương tiện thay thế ngày càng được thấy thường xuyên hơn trên đường phố Sài Gòn là chiếc xe lai giữa xe máy và xe tải nhỏ, sản xuất tại Trung Quốc. Khi sống ở Đài Loan, tôi thường xuyên thấy chiếc xe ấy vì nó rất thông dụng và là một phương tiện cạnh tranh trong dịch vụ chở hàng với xe tải nhỏ. Nó phổ biến đến nỗi dường như trở thành hình ảnh của Đài Loan, cũng như hình ảnh xe ba gác, xích lô đã gắn liền với Việt Nam. Một cái gì đó rất chân thật, rất Việt Nam đang bị thay thế bởi một kiểu xe đặc trưng của Trung Quốc. Là một người nước ngoài đang sống, làm việc tại Việt Nam và rất yêu đất nước này, tôi thấy buồn và tự hỏi không biết Chính phủ Việt Nam có biết là họ sắp mất đi một niềm tự hào?

Mặc dù xe ba gác là dạng xe tự chế, nó không mang lại nguồn thu cho Chính phủ nhưng nó là xe của người Việt làm ra để phục vụ người Việt. Những chiếc xe Trung Quốc là xe sản xuất trong nhà máy, phải nhập khẩu và phải trả thuế. Chiếc xe mới này mang lại lợi ích gì cho người Việt và liệu ích lợi của nó có bù đắp được một hình ảnh sắp mất đi trong nếp sống của người Việt Nam không?

Gần đây, trong một chuyến công tác đến Đà Nẵng, tôi được đi tham quan bãi biển nơi nhiều khu nghỉ mát đang được xây dựng. Thật ngạc nhiên khi đến một công trình nọ mà toàn bộ bảng báo, thông tin đều được ghi bằng tiếng Trung Quốc, không hề có tiếng Việt hay tiếng Anh. Anh bạn hướng dẫn tôi cho biết công trình này hoàn toàn do Trung Quốc đầu tư và tất cả công nhân làm việc trong công trường đều là người Trung Quốc. Những người Việt Nam làm việc ở công trường đều là bảo vệ ở cổng ngoài.

Đó là một sự kiện làm tôi thấy bất bình. Tại sao một dự án khu nghỉ mát lớn trong một quốc gia đang có hàng triệu lao động đang kiếm việc làm lại phải nhập khẩu lao động? Chẳng phải người lao động Việt Nam chính là những người được ưu tiên tiếp cận việc làm ngay trong đất nước của họ sao? Dường như ở đây có sự thiếu tin tưởng và hỗ trợ cho người lao động trong nước. Nếu người Việt không được làm trong công trường xây dựng thì khả năng họ được làm khâu dịch vụ sau này chắc khó khả thi.

Người Việt phải tự hào về truyền thống và con người của đất nước mình trong thời đại phát triển này. Hy sinh những nét văn hóa vì nhu cầu hiện đại hóa, tạo ấn tượng với đầu tư nước ngoài bằng lao động giá rẻ, tăng thu từ thuế hàng nhập khẩu… không tạo nên hình ảnh tích cực cho sự phát triển. Đất nước Việt Nam là ngôi nhà của người Việt. Những gì Chính phủ Việt Nam làm phải ưu tiên đem lại lợi ích của người dân trong nước.