Nghị quyết do Nga đề xuất nhằm kỷ niệm 50 năm nhà du hành vũ trụ Yuri Gagarin thực hiện chuyến bay đầu tiên của con người vào vũ trụ (12-4-1961 - 12-4-2011).

Từ thợ đúc khuôn đến nhà du hành vũ trụ

Phóng to

Cuộc sống đời thường của Gagarin. Ông rất thích “săn” cá - Ảnh: RIA Novosti

Gagarin sinh ngày 9-3-1934 tại làng Klushino, thị trấn Gzhatsk (nay được đổi tên là Gagarin) thuộc tỉnh Smolensk. Cha mẹ Gagarin là Alexei và Anna Gagarin - một gia đình có truyền thống làm nghề nông.

Năm 1941, Gagarin ghi danh vào Trường trung học cơ sở Klushino, nhưng việc học của ông bị gián đoạn khi Đức xâm lược Liên Xô vào năm này. Sau chiến tranh, ông và gia đình chuyển đến sống tại Gzhatsk và ông tiếp tục công việc học tập của mình.

Gagarin tiếp tục theo học ngành thợ đúc khuôn tại một trường dạy nghề ở thị trấn Lyubertsy, gần thành phố Matxcơva và bổ sung kiến thức của mình bằng cách học thêm vào buổi tối tại Trường Thanh niên công nhân, cũng tại Lyubertsy.

Năm 1951, ông thi đậu vào Trường trung cấp Kỹ thuật công nghiệp Saratov và tốt nghiệp trường này năm 1955. Trong thời gian còn là sinh viên, ông tham gia Câu lạc bộ hàng không thuộc thành phố Saratov; và sau này hàng không trở thành một ngành gắn bó lâu dài và mang tới vẻ vang cho cuộc đời ông.

Phóng to

Gagarin trong lúc thực hành tại Trường trung cấp Hàng không quân sự Chkalov - Ảnh: The Museum Of Yuri Gagarin/EPA

Năm 1955, Gagarin gia nhập quân đội Xô Viết. Sau đó ông được gửi đi học tại Trường trung cấp Hàng không quân sự Chkalov thuộc thành phố Orenburg, tốt nghiệp trường này năm 1957 và được chọn phục vụ cho một đơn vị hàng không Hạm đội phía bắc Liên Xô.

Năm 1957, Gagarin kết hôn Valentina Goryacheva, và họ có 2 con gái, đặt tên là Yelena (sinh năm 1959) và Galina (sinh năm 1961).

Phóng to

Gagarin hạnh phúc bên con gái Galya - Ảnh: RIA Novosti/Alexandr Mocletcov chụp 1-3-1965

Ngày 9-12-1959, Gagarin nộp đơn xin gia nhập Đội ngũ những nhà du hành vũ trụ tương lai. Ông đã trải qua một đợt kiểm tra y tế nghiêm ngặt tại Trung tâm nghiên cứu thuộc Viện Y học hàng không quân sự có trụ sở tại Maxcơva. Ngày 3-3-1960, Gagarin đã được gia nhập đội ngũ trên và bắt đầu được đào tạo tại đây vào ngày 11-3-1960.

Ngày vinh quang của Gagarin

Đó là ngày 12-4-1961, Liên Xô phóng phi thuyền đầu tiên trên thế giới có người lái mang tên Vostok-1 (Phương Đông 1) lên quỹ đạo Trái đất. Người lái phi thuyền này chính là Yuri Gagarin, ông du hành vòng quanh Trái đất trong 108 phút và sau đó hạ cánh an toàn xuống gần làng Smelovka trong khu vực thị trấn Ternovsky thuộc thành phố Voronezh.

Chuyến bay của ông mang ý nghĩa lịch sử trọng đại, đánh dấu sự kiện lần đầu tiên ngành hàng không vũ trụ thành công trong việc đưa người lên không gian.

Phóng to

Phi thuyền Vostok-1 - Ảnh: Rex Features

Phóng to

Yuri Gagarin trong phi thuyền Vostok-1 ngày 12-4-1961 - Ảnh: Getty Images

Ngày 14-4-1961, Gagarin được công nhận là Anh hùng Liên bang Xô Viết và đón nhận Huân chương Lênin và Huân chương Sao vàng (Liên Xô). Và Gagarin đã được thăng cấp thượng úy lên ngay thiếu tá theo quyết định của bộ trưởng Bộ Quốc phòng Liên Xô.

Cuối tháng 4-1961, Gagarin bắt đầu du ngoạn nước ngoài với chuyến đi được gọi là “Sứ mệnh hòa bình”. Ông đến thăm nhiều quốc gia trên thế giới trong khoảng thời gian 2 năm. Nhiều vị vua, tổng thống, chính khách, nhà khoa học, các diễn viên và nhạc sĩ xem việc gặp phi hành gia nổi tiếng này là một vinh dự to lớn.

Ngày 23-5-1961, Gagarin được bổ nhiệm làm chỉ huy Đội du hành vũ trụ Liên Xô. Khoảng thời gian từ 20-12-1963 đến tháng 3-1968, Gagarin là phó chỉ huy trưởng Trung tâm Đào tạo các nhà du hành vũ trụ. Ông đã trực tiếp tham gia đào tạo phi hành đoàn không gian và giám sát một số chuyến bay không gian Vostok, Voskhod và Soyuz.

Năm 1968, đại tá Gagarin tốt nghiệp Trường Học viện Kỹ thuật quân sự Zhukovsky, được biết với chức danh “phi công - nhà du hành vũ trụ - kỹ sư Gagarin”.

Phóng to

Một bé gái tặng hoa cho Gagarin trong chuyến thăm London vào tháng 7-1961 - Ảnh: Hulton-Deutsch Collection/Corbis

Phóng to

Gagarin cười tươi với người dân Paris, Pháp ngày 27-9-1963 nhân chuyến thăm của ông tới nước này - Ảnh: Bettmann/Corbis

Tưởng nhớ Gagarin

Phóng to

Tang lễ của Gagarin được tổ chức trang trọng tại Matxcơva vào tháng 3-1968 - Ảnh: Yevgeny Khaldei/Corbis

Ngày 27-3-1968, Gagarin và một nhà du hành kiêm nhà thiết kế đã tử nạn khi đang ở trên chiếc phản lực Mig-15 trong điều kiện thời tiết xấu (một số nguyên nhân cho rằng hệ thống thông tin vô tuyến máy bay bị nhiễu loạn và mất phương hướng).

Ngôi mộ của Gagarin được đặt bên tường Điện Kremlin, thành phố Matxcơva. Chính phủ Liên Xô đã đổi tên thị trấn Gzhatsk thuộc tỉnh Smolensk thành Gagarin để tướng nhớ ông. Viện hàn lâm Không quân Monino, ngoại ô Matxcơva cũng được đặt theo tên của Gagarin.

Đài tưởng niệm Gagarin được xây dựng tại Matxcơva, trong khi Viện bảo tàng Gagarin cũng được xây tại Gagarin. Một miệng núi lửa trên Mặt trăng và một tiểu hành tinh cũng được đặt theo tên ông.